حسین تکبعلی‌زاده
حسین تکبعلی‌زاده متهم ردیف اول آتش‌سوزی سینما رکس آبادان بود. او در شب هنگام ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ و در حین نمایش فیلم فیلم گوزن‌ها به همراه سه نفر دیگر، دو تن از هم محله‌هایش یداالله (ملقب به زاغی[1]) و فلاح، و شخصی به نام فرج بذرکار،[2] در سینما رکس حاضر شده و با پاشیدن تینر به قسمت‌هایی از دیوار راهروی خروجی سینما، آنجا را به آتش کشیدند و چند صد نفر به همین دلیل کشته‌شدند.[3][4]
| حسین تکبعلی‌زاده | |
|---|---|
 |
از بین این چهار نفر، فقط حسین زنده ماند چون زودتر خارج شده بود ، ولی بقیه در آتشی که خود، آن را ایجاد کرده بودند کشته شدند. تکبعلی‌زاده قبل از پیروزی انقلاب به همین اتهام دستگیر شد، اما هنگام انقلاب از زندان بیرون آمد ولی بعد طبق گفته خودش بدلیل عذاب وجدان خود را معرفی کرده در سال ۱۳۵۹ محاکمه گردید. تکبعلی‌زاده در بازجویی‌های خود در دادگاهی که به ریاست سید حسین موسوی تبریزی در ۵۰ ساعت محاکمه در ۲۰ جلسه و طی مدت ۳ روز علنی برگزار شده بود، اقرار کرد که عامل جنایت او و دوتن از دوستانش به نامهای یداالله (ملقب به زاغی[1]) و فلاح و شخصی به نام فرج بذرکار[2] ، که پس از آتش‌سوزی مفقود شدند، بوده‌اند.
او در نامهای خطاب به سید روح‌الله خمینی، درخواست کرده بود که این اتهام از او رفع شود. سرانجام در دادگاه، محکوم، و در تاریخ پنج‌شنبه ۱۳ شهریور ماه ۱۳۵۹ به دار مجازات آویخته شد.[5]
در آتش‌سوزی سینما رکس آبادان انقلابیون، ساواک را متهم کردند و سید روح‌الله خمینی واقعه سینما رکس را «شاهکار بزرگ شاه برای بدنام کردن انقلاب» خواند.[6] پس از پیروزی انقلاب، شواهدی از سوی تکبعلی‌زاده، متهم ردیف اول واقعه ارائه شد که نشان می‌داد، آتش‌سوزی سینما رکس کار دولتِ وقت و ساواک نبوده‌است و افرادی مذهبی بنامهای ابوالپور ، رشیدیان ، لرقبا تامین کننده بنزین ، کیاوش سازمان دهنده آنان و آیت الله جمی فتوا دهنده آتش زدن سینماها؛ بوده اند.[7]
در شهریور ۱۳۵۹ دادگاه ویژه سینما رکس زیر نظر قاضی «سید حسین موسوی تبریزی» در حالی برگزار شد که متهمان این پرونده از حق وکیل برخوردار نبودند، ” دادگاه ویژه” پس از ۱۴ روز بکار خود پایان داد. در جریان محاکمات مشخص شد که تکبعلی زاده که فردی معتاد و بیکار بود، هیچ وابستگی به رژیم شاه نداشته‌است.[8][9]
به همراه تکبعلی‌زاده افراد زیر نیز اعدام شدند: سروان منوچهر بهمنی: ستوان شهربانی آبادان- علی نادری صاحب سینما رکس- اسفندیار رمضانی دهاقانی مدیر داخلی سینما رکس- سرهنگ سیاووش امینی آل آقا رئیس سابق اطلاعات شهربانی آبادان- فرج‌الله مجتهدی کارمند ساواک.[8]
حسین تکبعلی زاده الهام‌بخش شخصیتهایی در تئاتر و ادبیات داستانی ایران بوده‌است. پرویز صیاد در نمایش محاکمه سینما رکس شخصیت او را محور ماجرا قرار داده. نقش تکبعلی زاده در این نمایش را علی پورتاش بازی کرده‌است. این شخصیت در رمان شریک جرم نوشته جعفر مدرس صادقی هم حضوری پررنگ دارد. در این رمان دو شخصیت اصلی با نامهای حسین و کسرا حضور دارند که به ماجرای سینما رکس مرتبط اند و در ادامه داستان رابطه عجیب میان این دو شخصیت برملا می‌شود.
منابع
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۹.
- https://www.yjc.ir/fa/news/6637239/حسین-تکبعلی‌زاده-که-بود-تلاش-تاریخ-برای-پیدا-کردن-یک-قاتل-تصاویر
- از ایران تا مصر: انقلاب‌ها چگونه رخ می‌دهند، بی‌بی‌سی فارسی
- «نماینده خمینی در آبادان و اطرافیان او سینما رکس آبادان را آتش زدند». مهدی فلاحتی. صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۸.
- «چه کسانی سینما رکس را به آتش کشیدند». تابناک. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۱۸.
- گاهشمار انقلاب، بی‌بی‌سی فارسی
- سالگرد آتش‌زدن سینما رکس آبادان؛ روایت حادثه از زبان شاهدان، رادیو فردا
- «عامل آتش‌سوزی سینما رکس؛ از اقرار در خانه تا اعتراف در دادگاه/ کبریت را من کشیدم». دریافت‌شده در ۲۲–۰۸–۲۰۱۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - «سی سال بعد: مقصر اصلی آدم سوزی سینما رکس آبادان کیست؟/ الاهه بقراط». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۸.