خبررسانی جعلی

خبررسانی جعلی، دروغ‌پراکنی یا اخبار جعلی (انگلیسی: Fake news‎) نوعی خبرنگاری زرد یا پروپاگاندا با قصد پخش اطلاعات غلط است که در بستر رسانه‌های چاپی سنتی، رسانه‌های خبری و رسانه‌های اجتماعی انتشار می‌یابد.

اخبار جعلی با هدف گمراه کردن و به منظور آسیب رساندن به یک آژانس، نهاد، یا شخص، یا به‌دست‌آوردن اهداف مالی یا سیاسی نوشته و منتشر می‌شود، که اغلب با استفاده از سرفصل‌های حساس، نادرست که می‌تواند به جهت افزایش خوانندگان، اشتراک گذاری آنلاین و درآمد بر اساس کلیک روی اینترنت هم باشد. در مورد دوم، آن را شبیه به اخبار خنده دار آنلاین همچون «کلیک کنید» و مبتنی بر درآمد تبلیغات از این فعالیت، صرف نظر از صحت داستان منتشر شود.

اخبار دروغین گمراه کننده و فریبنده از طنز آشکار یا تقلید مبهم است که به جای اینکه مخاطب را گمراه کند، به طنز می‌پردازد. خبررسانی جعلی به ویژه با گسترش فناوری در سیاست تأثیرگذار شده‌است. برای رسانه‌ها، توانایی جذب بینندگان به وب‌سایت‌هایشان ضروری است تا تبلیغ‌کنندگان را که برای تبلیغات در وب‌سایت‌هایشان نیازمند هزینه تبلیغ است بپردازند.

اگر انتشار یک داستان با محتوای غلط یک علامت بزرگی تولید کند و بیننده را جذب کند، ممکن است برای تبلیغات تبلیغ کنندگان و رتبه‌بندی آنها سودمند باشد. دسترسی آسان به درآمدهای تبلیغاتی آنلاین، افزایش اعتبار سیاسی و محبوبیت در رسانه‌های اجتماعی، در درجه اول فید اخبار رسانه ای، در گسترش خبر جعلی دخیل بوده‌است که برای رقابت با اخبار قانونی ارائه می‌شود داستان بازیگران دولتی نیز در تولید و پخش اخبار جعلی، بخصوص در حین انتخابات دخیل بوده‌است.

اخبار دروغین نیز پوشش رسانه‌ای جدی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و کار روزنامه نگاران را برای پوشش اخبار مهم دشوار می‌کند.

تجزیه و تحلیل بازفید مشخص نمود که بالاترین ۲۰ خبر جعلی در مورد انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ بیشتر در فیس‌بوک از ۲۰ خبرخوان در مورد انتخابات از ۱۹ رسانه عمده سخن گفت.

همچنین وب‌سایت‌های خبر جعلی میزبان ناشناخته‌ای هستند که ناشران ناشناخته دارند که برای فرار از محاکمه منابع خبر جعلی برای قصور دچار مشکل نشوند.

انواع

در اینجا چند نمونه از اخبار جعلی و نحوه مشاهده آنها آورده شده‌است:

  • جذب کننده کلیک
  • تبلیغات
  • طنز / تقلید
  • روزنامه‌نگاری ناپاک
  • عناوین گمراه کننده
  • خبرهای مغرضانه یا جهت‌دار

اینها ویژگی‌های اخبار جعلی است و ممکن است به شناسایی و جلوگیری از موارد اخبار جعلی کمک کند.[1]

اخبار جعلی در ایران

در دهه ۸۰ خورشیدی تعدادی از روزنامه‌های ایران به بهانه دروغ سیزده یا دروغ اول آوریل به انتشار اخبار جعلی در صفحات اصلی خود پرداختند. در یک مثال روزنامه شرق در شماره ۱۳ فرودین ۱۳۸۴ خود صفحه اول خود را به اخبار جعلی اختصاص داد که در آن گفته شده بود «برج میلاد در آستانه سقوط» است و «علی لاریجانی اولین تلویزیون خصوصی ایران را تأسیس می‌کند».[2]

همزمان با گسترش شبکه‌های اجتماعی و همچنین خبررسانی‌های اینترنتی، سرعت انتشار اخبار جعلی در ایران نیز همچون دیگر کشورها بیش از پیش شده‌است. در سطح حکومتی نیز، حکومت و همچنین مخالفان بارها همدیگر را به انتشار اخبار جعلی متهم کرده‌اند.[3]

اخبار جعلی تئوری توطئه

نظریه پردازان تئوری توطئه، همواره از نشردهندگان اخبار جعلی یا جهت‌دار بودند. این افراد سعی دارند با انتشار این اخبار و ایجاد کنش و واکنش برای تئوری‌های خود منبع ایجاد کنند.[4][5][6]

اخبار جعلی و دنیاگیری کروناویروس
نوشتار اصلی: اطلاعات نادرست درباره دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس

در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۰ که کروناویروس راه خود را به اخبار و رسانه‌های جهان باز می‌کرد، همزمان انتشار اخبار دروغین نیز پرطرفدار بود. بسیاری اخبار جعلی را مهمترین دشمن مقابله با کروناویرویس می‌دانند.[7][8] انتشار اخبار نادرست در دوران کرونا باعث شد جان صدها نفر گرفته شود، استفاده از روغن بنفشه برای درمان کرونا یا اثرات مثبت نوشیدن الکل در پیشگیری از این ویروس از جمله اخبار نادرستی بودند که از نخستین روزهای این بحران در ایران منتشر شدند.[9][10][11][12][13][14]

همان‌طور که قبلاً گفته شد، اخبار جعلی و تئوری توطئه می‌توانند بسیار به یکدیگر نزدیک شوند، در مثال دنیاگیری کروناویروس، اخبار جعلی زیر با پس زمینه تئوری توطئه از جمله عناوین پرطرفدار در بین باورمندان به این تئوری بودند:[15][16][17][18][19]

  • ویروس کرونا ساخته دست انسان است و در آزمایشگاهی در چین ساخته شده. هدف از آن حمله بیولوژیکی است.
  • این ویروس اصلاً وجود ندارد، اگر هم باشد آن قدرها خطرناک نیست. کرونا یک دروغ سیاسی است و دولت‌ها بزرگش کرده‌اند.
  • ابرقدرت‌های جهان با انتشار این ویروس قصد دارند سیستم حاکم بر جهان را تغییر دهند و دنیایی نو بسازند.
  • کار، کار آمریکاست. می‌خواهد این ویروس را به جان مردم کشورهای ضعیف‌تر بیندازد و نابودشان کند.
  • ثروتمندان جهان، مثل بیل گیتس، پشت این ویروس هستند و از آن بیشترین نفع اقتصادی را می‌برند.
  • علت مرگ‌ومیر در ووهان چین، کرونا نبوده بلکه وجود دکل‌های سیستم دیجیتال 5G است. این دکل‌های اینترنت درواقع سلاح‌های کشتار جمعی هستند.

وبگاه اخبار جعلی
نوشتار اصلی: وبگاه اخبار جعلی

سایت اخبار جعلی (انگلیسی: Fake news Website) وب‌سایتهای اینترنتی هستند که به‌طور عمدی اخبار جعلی را تبلیغ می‌کنند که موارد تبلیغاتی و غیرواقعی را به عنوان اخبار واقعی می‌دانند که اغلب با استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای بالابردن ترافیک این سایت‌ها و تقویت اثر آن فعالیت می‌کنند.

برخلاف تارنمای خبر، وب سایت‌های خبر جعلی عمداً تلاش می‌کنند که این اخبار را به عنوان اخبار مشروع دانسته و برای آن ارزش قائل شوند، که اغلب برای سود مالی یا سیاسی فعالیت می‌کنند. چنین سایت‌هایی در ایران، آلمان، اندونزی، فیلیپین، سوئد، میانمار و ایالات متحده به اشتباهات سیاسی می‌پردازند. بسیاری از سایت‌ها از روسیه، مقدونیه، رومانی و ایالات متحده میزبانی یا توسط آن‌ها تبلیغ می‌شوند.

واکنش‌ها به اخبار جعلی

در سال‌های اخیر سیاستمداران بیشتر به اخبار جعلی واکنش نشان داده، یا یکدیگر را به انتشار این چنین اخباری متهم کرده‌اند.

  • ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده بسیاری از رسانه‌های منتقد خود را فیک نیوز یا انتشار دهنده اخبار جعلی می‌داند.[20][21]
  • پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان ضمن انتقاد از روزنامه‌نگارانی که به دنبال اخبار جنجالی و رسواکننده و تحریک‌آمیز هستند گفته‌است چنین گزارش‌هایی «به همه انسان‌ها آسیب روحی و جسمی می‌رساند» و انتشار اخبار جعلی گناهی بزرگ است.[22]

جستارهای وابسته

منابع
  1. «Explained: What is Fake news? | Social Media and Filter Bubbles». Webwise.ie (به انگلیسی). ۲۰۱۸-۰۶-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  2. «دروغ پردازی که برج میلاد را کج کرد». www.asriran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  3. 1898 (۲۰۱۹-۱۰-۱۸). «برکه راکد رسانه و رویش قارچی به نام آمدنیوز». ایرنا پلاس. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  4. «هفت جور آدم که اخبار نادرست پخش می‌کنند». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۵-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  5. Carmichael، Jack Goodman and Flora (۲۰۲۰-۰۵-۳۰). «The Bill Gates 'microchip' claim fact-checked» (به انگلیسی). BBC News. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  6. اسپرینگز، فلورا کارمایکل و ماریانا (۲۰۲۰-۰۴-۰۳). «اخبار کرونا؛ با اخبار جعلی چه کنیم؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  7. «اخبار جعلی، مهمترین دشمن مقابله با کرونا». Iran Press. ۱۳۹۸-۱۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  8. 2279 (۲۰۲۰-۰۳-۰۳). «انتشار اخبار جعلی پیرامون کرونا، باعث وحشت در جامعه می‌شود». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  9. «کرونا؛ پنج دروغ بزرگ». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۴-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  10. راستی‌آزمایی، واحد (۲۰۲۰-۰۳-۱۴). «از روغن بنفشه تا نقره کلوئیدی؛ از این ۷ درمان تقلبی کرونا دوری کنید». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  11. 2059 (۲۰۲۰-۰۳-۱۰). «روغن بنفشه تأثیری در درمان کرونا ندارد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  12. «از مصرف الکل‌های صنعتی تا استفاده از روغن بنفشه». مشرق نیوز. ۲۰۲۰-۰۳-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  13. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «از روغن بنفشه تا ادرار شتر؛ نسخه "طب اسلامی" برای مبارزه با کرونا | DW | 20.04.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  14. اسپرینگز، ماریانا (۲۰۲۰-۰۶-۰۱). «اطلاعات غلط دربارهٔ کرونا چطور جان انسان‌ها را می‌گیرد؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  15. «کرونا و تئوری‌های توطئه: آیا دستی پنهان درکار است؟». Amal, Hamburg!. ۲۰۲۰-۰۵-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  16. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «هشدار سیاستمداران آلمان از افزایش تئوری توطئه در دوران کرونا | DW | 10.05.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  17. «کرونا، تئوری توطئه، و جنگ روانی چین و آمریکا». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  18. رابینسون، شایان سرداری زاده و اُلگا (۲۰۲۰-۰۵-۰۱). «کرونا و تئوری توطئه؛ چین مقصر بود یا آمریکا». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  19. 926 (۲۰۲۰-۰۳-۲۶). «ویروس کرونا، از تئوری توطئه تا حمله بیولوژیکی». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.
  20. "Trump: FAKE NEWS! Reporter: Mr. President, I'm outside your house. There's nothing fake about this". MSNBC.com. Retrieved 2020-06-01.
  21. Bunyan, Marcus (2019-01-14). "Trump, fake news and the 'crisis' of American political reporting? — School of Social and Political Sciences". Faculty of Arts. Archived from the original on 4 July 2020. Retrieved 2020-06-01.
  22. گناهی-بزرگ-است «پاپ فرانسیس: اخبار جعلی و تحریک‌آمیز ' گناهی بزرگ است'» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). ایران اینترنشنال. ۲۰۱۷-۱۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۱.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ خبررسانی جعلی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.