خنکای ختم خاطره
خنکای ختم خاطره نمایش‌نامه‌ای نوشتهٔ حمیدرضا آذرنگ در سال ۱۳۸۸ است که نخستین بار به کارگردانی نیما دهقان به روی صحنه رفت. این نمایشنامه دربارهٔ کشته شدگان جنگ ایران و عراق و روانشناسی اجتماعی مردم آسیب دیده از جنگ است. تئاتر نیما دهقان اثری فرم گرا و سمبلیک بود و در جشنواره تئاتر فجر پنج جایزه از هفت جایزه بخش بین‌الملل جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را به دست آورد و سپس در مجموعه ایرانشهر به صحنه رفت.[1][2]
مفهوم «زمان» در نمایشنامه و نیز فرم اجرای این اثر ویژگی خاصی دارد. «زمان» در این نمایشنامه آغاز دارد ولی پایان ندارد؛ مبدأ زمانی آغاز جنگ است اما تواتر پیامدهای آن تا ابد ادامه می‌یابد. نیما دهقان نیز این ویژگی را به حالت تصویری درآورده و دیوارهایی را صحنه به صحنه، در فاصلهٔ تعویض صحنه‌ها می‌افزاید که در نهایت مانند یک ماز یا پازل صحنه را فرا می‌گیرند. دیوارها نشان‌دهندهٔ گذشت زمان هستند، همچنین می‌توانند در اشاره به کوچک‌تر شدن دنیا و ایجاد بن‌بستی که هیچ حرکتی در آن ممکن نیست باشد. طراحی صحنه این نمایش از منوچهر شجاع بود که جایزه طراحی صحنه بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر را نیز دریافت کرد.[3]
این نمایشنامه در سال ۱۳۸۸ به درخواست بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس نوشته شد. حمیدرضا آذرنگ جایزه نخست نویسندگی در بخش بین‌الملل بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر را برای این اثر گرفت. نیما دهقان نیز جایزه بهترین کارگردانی را بدست آورد.[4]
خلاصه داستان
سربازی به نام یوسف که در کما به سر می‌برد، همه چیزش از بین رفته و فقط چشم و دلش سالم مانده‌اند. فرشته‌ای واسطهٔ آمدن او از عالم برزخ به زمین (دنیای زندگان) می‌شود. یوسف در زمین خانواده‌هایی را می‌بیند که هر یک منتظر یوسف مفقودالاثر خودشان هستند. مأموران بنیاد شهید هر چه بیشتر تلاش می‌کنند تا والدین اصلی یوسف را بیابند، با متقاضیان بیشتری روبرو می‌شوند و این روند به گونه‌ای فزاینده و بدون پایان تا انتها ادامه می‌یابد.[1] یوسف به شرط آنکه در زمین هرگز لب به سخن نگشاید، اجازه پیدا می‌کند پس از ۲۵ سال به زمین و نزد زندگان بازگردد. با پخش خبر زنده شدن شهید، خانواده‌های زیادی می‌گویند که این شهید زنده شده متعلق به آنان است و خنکای ختم خاطره زندگی این خانواده‌ها و مشکلات آنان را به نمایش می‌گذارد.[2]
حمله به نمایش در جشنواره تئاتر مقاومت
در سال ۱۳۸۹ خنکای ختم خاطره که قرار بود در جشنواره سیزدهم تئاتر ملی مقاومت در آبادان، در بخش غیر رقابتی اجرا شود، با حمله افراد ناشناس متوقف شد. این نمایش به دعوت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان و دبیرخانه جشنواره دعوت شده بود. پس از اجرای پرتماشاگر روز اول و استقبال مردم، مخالفان واکنش‌های مختلفی نشان دادند و افراد ناشناس با ارسال پیام‌هایی گروه را تهدید کردند که در صورت ادامهٔ اجرا با گروه برخورد می‌کنند. شب دوم نمایش با مقداری تأخیر به صحنه رفت و در نیمهٔ اجرا با خاموش شدن ناگهانی چراغ‌های سالن و حمله نیروهای لباس شخصی اجرا متوقف شد و این مسئله سبب اعتراض تماشاگران شد.[5]
اجراهای کارگردانان دیگر
جایزه‌ها
- پنج جایزه از هفت جایزه بخش بین‌الملل بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر:[2][3]
- جایزه بزرگ جشنواره تئاتر فجر شامل تندیس، دیپلم افتخار و مبلغ ۴۰۰۰ دلار
- تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۲۵۰۰ دلار برای بهترین نمایشنامه، برای حمیدرضا آذرنگ
- تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۲۵۰۰ دلار برای بهترین کارگردانی، برای نیما دهقان
- تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۵۰۰ دلار در بخش موسیقی برای فرشاد فزونی
- تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۵۰۰ دلار در بخش طراحی صحنه برای منوچهر شجاع
- برترین بازیگر مرد تئاتر سال ۸۸ در هفتمین دوره جشن بازیگر تئاتر (جشن شب بازیگر) برای بازی حمیدرضا آذرنگ[9]
- بهترین کارگردان جشنواره تئاتر شهر تهران در سال ۹۶ برای حامد ادوای
- بهترین بازیگر مرد جشنواره تئاتر شهر تهران در سال ۹۶ برای محمدرضا ایمانیان
- بهترین بازیگر زن جشنواره تئاتر شهر تهران در سال ۹۶ برای مرضیه موسوی
- برنده تندیس بهترین طراحی لباس جشنواره تئاتر شهر تهران در سال ۹۶ برای پگاه ترکی
- اثر برگزیده جشنواره تئاتر شهر تهران سال ۹۶
منابع
- رامین فناییان. «نگاهی به نمایش «خنکای ختم خاطره» نوشتهٔ حمیدرضا آذرنگ و کارگردانی نیما دهقان - ختمی بر خاطره یوسف‌ها». تئاتر ما. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۳.
- ««خنکای ختم خاطره» منتشر شد». ایلنا. ۱۳۹۱-۱۱-۱۴. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۳.
- «برترین نمایش جشنواره تئاتر فجر معرفی شد». روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۲۰۰۹. ۱۳ بهمن ۱۳۸۸.
- «خنکای ختم خاطره». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۶.
- «حمله افراد ناشناس به اجرای دوم نمایش «خنکای ختم خاطره» در آبادان». خبر آنلاین. ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۳.
- «نمایش خنکای ختم خاطره». پیشخوان رویدادهای فرهنگی و هنری مشهد. ۸ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۳.
- «مردم "خنکای ختم خاطره" را پسندیدند». مهر. ۲۹ مهر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۳.
- «خنکای ختم خاطره در دانشگاه مازندران». گروه نمایش غو. ۴ اردیبهشت ۱۳۹۵.
- «حمیدرضا آذرنگ». ایران تئاتر. دریافت‌شده در فروردین ۱۳۹۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک)