رانت

رانت[1] در اقتصاد عبارت از هرگونه پرداخت به مالک یا تولیدکننده است، که مازاد بر هزینه مورد نیاز به اضافهٔ سود مربوط برای آوردن آن به چرخه تولید باشد.[2] به عنوان مثال به دلیل محدودیت ساختاری برخی منابع مانند زمین، عرضهٔ آن‌ها به شدت غیرکششی بوده و با افزایش بها، امکان افزایش عرضهٔ آن‌ها در کوتاه مدت و بلند مدت وجود ندارد. در نتیجه، افزایش درخواست، منجر به افزایش بها و درآمد دارندهٔ منابع یا تولید کنندهٔ کالا می‌شود.[3] در ادبیات سیاسی، شرایطی که امتیاز یا انحصار خاصی برای تولید کنندهٔ خاصی در نظر گرفته می‌شود، که دیگران نمی‌توانند از آن بهره‌مند باشند، عرضهٔ آن محصول محدود خواهد بود و در نتیجهٔ افزایش تقاضا، قیمت‌ها افزایش یافته و رانت اقتصادی را نصیب آن تولیدکننده می‌کند.

در علم اقتصاد رانت درآمدی است که بی‌تلاش به دست می‌آید. رانت خوارها با استفاده از نفوذ سیاسی و اقتصادی شان یا از طریق آشنایانی که صاحب این نفوذ هستند به صورت غیرقانونی به منابع مالی دست پیدا می‌کنند و به کسب ثروت می‌پردازند.[4] رانت‌خواری پدیده‌ای است که آسیب‌های فراوان اجتماعی و اقتصادی فراوانی برای کشورها به وجود می‌آورد. بنا به نظر اقتصاددانان، درآمدهایی که خارج از فعالیت‌های مولد اقتصادی و با بهره‌گیری از قدرت و نفوذ سیاسی یا اقتصادی صورت می‌پذیرد همیشه به عنوان آفتی برای نظام اقتصادی هر کشوری حساب شده‌است. مصداق بارز این کلام همان «رانت و رانت‌خواری» است.[5]

واژه‌شناسی

واژه‌ی رانت در زبان فارسی با اقتباس از واژه (به فرانسوی: Rente)[6] که هم‌معنی واژه (به انگلیسی: Rent) به معنی اجاره است تلفظ می‌شود.

در ادبیات علم اقتصاد، رانت معادل (به انگلیسی: Economic Rent) بوده و با واژه (به انگلیسی: Rent) به معنی اجاره مترادف نیست.[1]

انواع رانت

رانت‌خواران یا با توسل به عوامل اقتصادی مثل سیاست‌های حمایتی، کنترل قیمت‌ها، محدودیت‌های بازرگانی (رانت اقتصادی) یا با دست‌یابی انحصاری و پیش از موعد به اطلاعات اقتصادی در زمینه‌هایی مثل بازار بورس (رانت اطلاعاتی و قضایی)، یا با بهره‌مندی از توزیع منابع ثروت و قدرت توسط دولت و احزاب (رانت سیاسی)، یا با بهره‌برداری از روابط خویشاوندی، قرار گرفتن در یک گروه یا تشکل خاص (رانت اجتماعی)، ثروت‌های کلانی را حاصل می‌کنند که نتیجه‌ی آن را می‌توان توزیع ناعادلانه‌ی ثروت و گسترش تبعیض دانست.[7][8]

رانت‌خواری در ایران

به گزارش شفافیت بین‌الملل، ایران در سال ۲۰۱۳ به‌لحاظ شفافیت و فساد سیاسی و اقتصادی و اداری و اطلاع‌رسانی در مورد آن، از بین ۱۷۷ کشور مقام ۱۴۴ را به‌خود اختصاص داد.[9] اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی در ایران و اختلاس ۶ میلیارد دلاری از نمونه‌های شناخته شده رانت‌خواری در ایران است. مرکز مطالعات لیبرالیسم نیز در گزارش‌های هفتگی خود، در راستای شفافیت برای اقتصاد ایران به بررسی رانت در این کشور می‌پردازد.[10]

جستارهای وابسته

منابع
  1. https://www.investopedia.com/terms/e/economicrent.asp
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Economic_rent
  3. Institute, CFA. 2015 CFA Level I Volume 2 Economics. Wiley Global Finance, 2014-07-14
  4. حاج‌یوسفی، ص ۳۷.
  5. «رانت خواری» دقیقاً چه چیزی است؟! خبرگزاری فردا
  6. https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/rente/68253
  7. رانت خواران چه کسانی هستندقانون
  8. رانت‌خواری عامل فروپاشی سیاسی است بامداد خبر
  9. کشورها بر اساس شاخص فساد! فرارو
  10. شفافیت برای ایرانبامداد خبر

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.