رضا رفیع (طنزپرداز)
رضا رفیع (زادهٔ ۶ مرداد ۱۳۴۷ در تربت حیدریه) نویسنده، طنزپرداز، روزنامه‌نگار و مجری ایرانی است. تحصیلات او کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی است. اگر چه رفیع سال‌ها در مطبوعات فعالیت مستمر داشته اما حضور او به عنوان سردبیر و مجری در برنامهٔ قندپهلو و حیاتی مماتی باعث محبوبیت و شهرت بیش از پیش او شد. وی برادر جلال رفیع (جلال رفیعی‌زاده) و محمدجواد رفیعی‌زاده است.
رضا رفیع | |
|---|---|
 | |
| نام اصلی | محمدرضا رفیعی‌زاده |
| زاده | ۶ مرداد ۱۳۴۷ (۵۲ سال) تربت حیدریه |
| محل زندگی | تهران |
| زمینه کاری | شاعر، نویسنده و طنزپرداز |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات | کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی |
| کتاب‌ها | حرف اضافه |
زندگی شخصی و حرفه‌ای
محمدرضا رفیع زاده[1] معروف به رضا رفیع در ششمین روز مرداد سال ۱۳۴۷ هجری خورشیدی در ۱۴۰ کیلومتری جنوب مشهد در تربت حیدریه به دنیا آمد. پدرش، محمود رفیع زاده (رفیعی)، کارمند فرهنگی آموزش و پرورش و برادرش جلال رفیع نویسنده، طنزپرداز و مشاور فرهنگی و رسانه‌ای رئیس‌جمهور در زمان خاتمی است.
او اولین سروده‌های جدی اش را برای شاعر فصلی از عاشقانه‌ها، سهیل محمودی، صاحب صفحات شعر خلوت انس در مجله جوانان ارسال کرد. او آن‌ها را چاپ کرد، اما در نامه‌ای بلند بالا به تربت برایش نوشت: «بیش از شعر جدی، قدر قلم طنزت را بدان!»
پیش از ورود به دانشگاه، همکاری طنز خود را با نشریات تهران آغاز کرد و در مجله جوانان امروز، در کنار محمد پورثانی و عباس خوش عمل مشغول به فعالیت شد. او از سال ۱۳۷۲ ساکن تهران شد و دو سال بعد نیز همزمان با نوشتن مطالب طنز و جدی، تحصیلات دانشگاهی خود در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی را پی گرفت.
رضا رفیع، در سال ۷۶ مجله‌ای به نام «ماهنامه دنیای طنز» را از شماره صفر به راه انداخت که سردبیری آن را نیز خود بر عهده داشت. از سال ۷۹ نیز تا آخرین شماره هفته نامه سیاسی گل آقا در آبانماه ۸۱، سمت سردبیری و مسئولیت تحریریه آن به نام او رقم خورد.[2] سمتی که پیش از آن بزرگانی چون مصطفی فرجیان و هوشنگ معمارزاده عهده‌دار آن بودند.
او در کنار ادامه دادن تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، از سال ۸۱ عضو ثابت تحریریهٔ روزنامه اطلاعات شد که ابتدای امر مدتی در سرویس مقالات و سپس دبیر سرویس گزارش و پس از آن نیز مسئولیت انتشار ضمیمه «ادب و هنر» روزنامه را برعهده داشت که تا امروز به صورت هفتگی منتشر می‌شود. همچنین از سال ۱۳۸۳ تا کنون ستون روزانهٔ طنز «بزن در رو»[3] در روزنامه جام جم را می‌نویسد که مخاطبان خاص خود را دارد و تا به حال با وجود تغییر مدیریت‌ها، هیچ‌گاه متوقف نشده‌است.
رفیع در عرصهٔ طنز و طنازی، با هر دو وجه نظم و نثر پیش رفته و البته در حوزهٔ طنز منثور - آن هم از نوع ژورنالیستی اش - بیشتر قلم زده‌است. جوهره و رویکرد اصلی و اساسی طنزهای او، سیاسی، ادبی و فرهنگی است. او دبیر و داور چندین جشنواره کشوری بوده‌است. در سومین جشنواره طنز مکتوب،[4] داور بخش نثر بود.
او از سال ۱۳۸۴ مسئولیت «خانه طنز» باشگاه نویسندگان و هنرمندان، وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران را بر عهده داشته و دارد که در حال حاضر به «امور ادبی» معاونت هنری سازمان تغییر نام داده‌است.
همچنین دبیر و مجری محفلی ادبی با عنوان شب شعر شکرخند در تهران است که از تیرماه ۸۵ به صورت ماهانه (اولین شنبه هر ماه) برگزار می‌شود.[5]
حضور او در رادیو و تلویزیون
شنوندگان برنامه «اینجا شب نیست» رادیو جوان آیتم هر هفتهٔ او را که حوالی ساعت ۱ بامداد به صورت زنده پخش می‌شد، به یاد دارند.
از سال ۸۹ اجرای برنامه طنز سیاسی و فرهنگی «پاتوکفش اخبار» در برنامهٔ صبحگاهی «سلام تهران» شبکه تهران که تا خرداد ۱۳۹۴ ادامه داشت و اجرای برنامهٔ ادبی «هفته نامه» در روزهای جمعه در شبکه آموزش که با محوریت طنز و لبخند بود، از اولین‌های حضور او در قاب جادویی بود.
برنامهٔ قند پهلو ایده‌ای متفاوت بود که به سردبیری و اجرای رضا رفیع، و با حضور ناصر فیض، شهرام شکیبا به عنوان کارشناس داوری در حوزه مسابقه شعر طنز در شبکهٔ آموزش خوش درخشید. پس از پخش سری اول آن در ماه رمضان ۱۳۹۲ و استقبال مردم، سری دوم آن در زمستان همان سال ضبط و پخش شد. در این برنامه برای اولین بار حضور خانم‌های طنزپرداز را در قاب تلویزیون شاهد بودیم. ترکیب چاشنی طنز به همراه ادبیات خاص برنامه و آیتم‌های متفاوت از ویژگی‌های منحصر به فرد این برنامه بود. پس از پخش زندهٔ قندپهلو ویژهٔ سال تحویل، سری سوم قندپهلو نوروز ۹۳ پخش شد. چهارمین دورهٔ آن رمضان ۹۳ و پنجمین دوره اش با حضور طنزپردازانی از ایران، تاجیکستان و افغانستان، نوروز ۹۴ پخش شد. این برنامه بارها از شبکه‌های مختلف سیما بازپخش شد. پس از قندپهلو، رفیع به شهرت و محبوبیت بیش از پیش رسید.[6]
در ماه رمضان ۱۳۹۴ برنامهٔ «بچه محلهٔ امام رضا» به مدت ۳۰ شب با اجرای رضا رفیع روی آنتن شبکه شما رفت.[7]
هم‌اکنون برنامه «منبع موثق» را با محوریت شوخی با رویدادهای روز روی آنتن شبکه چهار می‌برد.
کتاب‌ها
- حرف اضافه | مجموعه نثرهای طنز از سال ۸۱ تا ۸۳ | نشر اطلاعات | چاپ اول ۱۳۸۴، چاپ دوم ۱۳۹۰[8]
- بزن در رو | گزیده‌ای از نثرهای طنز چاپ شده در روزنامه جام جم | در دست چاپ
- طنز و تغزل | مجموعه غزلیات طنزآمیز در نیمه دوم دهه هفتاد | در دست چاپ
- آب در هاون | مجموعه طنزهای منثور ازسال ۸۴ تا ۸۵ | در دست چاپ
- باد در غربال | مجموعه طنزهای منثور ازسال ۸۶ تا ۸۷ | در دست چاپ
- دایرهٔ بی زنگ | مجموعه طنزهای منثور ازسال ۸۸ تا ۸۹ | در دست چاپ
- مشت بر سندان | مجموعه طنزهای منثور ازسال ۹۰ تا ۹۱ | در دست چاپ
نمونه‌ای از اشعار
چون دم در رسید، با خود گفت
می‌روم تو، هر آنچه بادا باد
نوک بینیّ خود گرفت و برفت
راست پیش وزیر و صاف اِستاد
گفت: «در روز اول خلقت
که خدا این جهان نمود آباد،
چون به مستضعفین زمین بخشید
اسم این جانب از قلم افتاد
حال البته با کمی تأخیر
من به خدمت رسیده‌ام دلشاد
تا مگر قطعه‌ای زمین بخشید
بروم منزلی کنم ایجاد»
گفت با وی وزیر با لبخند:
«بنده از دیدن شمایم شاد
چون هنرمند قدر می‌بیند
باید الحق به صدر بنشیناد
می‌نویسم زمین به اسم الآن
می‌دهم خدمت شما استاد»
آنگه از قطعه هنرمندان
قطعه‌ای هم به شخص ایشان داد
منابع
- «گفتگویی با رضا رفیع». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۵.
- «رضا رفیع چگونه طنزنویس شد؟». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۵.
- «ستون بزن در رو در جام جم».
- «دفتر طنز حوزه هنری: رضا رفیع، داور سومین جشنواره طنز مکتوب». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۵.
- گزارش شب شعر شکرخند، روزنامه اطلاعات.
- «معرفی برترین برنامه‌های نوروزی سیما».
- «رضا رفیع با «بچه محله امام رضا» به شبکه شما می‌آید».
- «انتشارات اطلاعات، کتاب حرف اضافه».
پیوند به بیرون
- صفحه رضا رفیع در سایت «وَمردم»
- برای بهبود روابط خانوادگی از طنز کمک بگیریم
- شعر طنز کابینه امید از رضا رفیع
- رفیع در برنامه ی خندوانه
- آموزش لهجه با گچ و تخته
- محمدرضا حیاتی و رضا رفیع به روستا پناهنده شدند