زمینلرزه ۱۳۸۲ بم
زمینلرزه ۱۳۸۲ بم زمینلرزهای بود با بزرگی ۶٫۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد روز جمعه ۵ دی ۱۳۸۲ به مدت ۱۲ ثانیه شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند. زمینلرزه بم با حدود ۵۰ هزار کشته سومین زمینلرزه پرتلفات تاریخ ایران بعد از زمینلرزه ۲۷۲ اردبیل و زمینلرزه ۲۳۵ دامغان را رقم زد.
تاریخ | ۵ دی ۱۳۸۲ |
---|---|
دوام | ۱۲ ثانیه |
بزرگی | ۶٫۶ ریشتر |
ژرفا | ۷٫۵ کیلومتر |
گونه | معکوس |
مناطق آسیب | بم |
زیان | حدود ۳۰٬۰۰۰ تا ۵۰٬۰۰۰ کشته[1] ۳۰٬۰۰۰ نفر[2] |
مشخصات
قبل از وقوع زمینلرزه ۶٫۶ ریشتری سه پیشلرزه خفیف روی داد که دو لرزش حوالی ساعت ۲۲:۰۰ و ۲۲:۳۰ شب قبل و سومی ۴۵ دقیقه قبل از زلزله اصلی احساس شد. اما شدت زلزله، عمق کم، ساعت وقوع، طولانی بودن مدت زمین لرزه و نزدیکی کانون زلزله به شهر (فاصله رومرکز زمین لرزه تا شهر بم حدود چهار کیلومتر بود) موجب خسارات فراوان گردید. فاجعه این زمینلرزه در سده گذشته ایران بیمانند بود از این واقعه به عنوان مرگبارترین زلزله تاریخ ایران یاد میشود. در آن زمان مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران محل رخداد زمینلرزه را حدود ۱۵۰ کیلومتر دورتر از کانون زلزله اعلام کرد بهطوری که تا بعد از ظهر آنروز اطلاع دقیقی از بیشترین مناطق آسیب دیده در دست نبود.
تلفات
پیش از این حادثه شهر بم ۹۹٬۰۰۰ جمعیت داشت که در جریان زمینلرزه فقط یک سوم از آنان زنده ماندند ولی بر پایه آمار رسمی این زمینلرزه ۲۶٬۲۷۱ کشته، ۳۰ هزار مجروح و بیش از ده هزار نفر بیخانمان به جای گذاشت. این درحالی است که شمار واقعی قربانیان به مراتب بیش از میزان اعلام شده بود.[3] یازدهم دیماه همان سال، اسماعیلی، رئیس شورای شهر بم گفته بود با توجه به اینکه در برخی مناطق بم ۱۰۰ درصد خانهها بر اثر زلزله تخریب شدهاند، شمار تلفات بیش از ۵۰ هزار نفر است. به گفته وی در روزهای نخست هر کس به فکر خاکسپاری عزیزان خود بود و بوسیله لودر گودالهایی ایجاد میشد و اجساد بهطور دسته جمعی به خاک سپرده میشدند و کسی در آمارگیری دخالت نداشتهاست. در حالیکه شش روز از این زلزله میگذشت، رئیس شورای شهر بم در پاسخ به این سؤال که چند درصد از شهر خاکبرداری شدهاست، گفته بود هر کسی آشنایی داشته، محل دفن آشناهای خود را نشان دادهاست، ولی آنهایی که کسی را نداشتهاند و از شهرهای دیگر برای مشخص شدن وضعیت آنان به بم نیامدهاند، هنوز زیر آوارها هستند.[4]پس از هفده سال رئیس سازمان مدیریت بحران ایران اعلام کرد که در زلزله بم حدود ۳۴ هزار نفر کشته و ۲۰۰ هزار تن زخمی شده بودند.[5]
همچنین در این حادثه تلخ، ایرج بسطامی خوانندهٔ ایرانی درگذشت.
خسارات
در اثر این زمینلرزه ۱۰۰ درصد از سازههای شهر بم به کلی تخریب شدند. ارگ بم که با بیش از ۲٬۵۰۰ سال قدمت بزرگترین و قدیمیترین سازهٔ گِلی جهان بود، به کلی ویران شد.
علت تلفات بالا
افزون بر علتهای ذکر شده، ساختمانهای شهر بم از استحکام کافی برخوردار نبودند و این خود سبب شد که بسیاری از کارشناسان دلیل افزایش تلفات این زمینلرزه را عامل انسانی بدانند.
زمینلرزههای مشابه
بسیاری از کارشناسان زمینلرزه ۱۹۷۱ سانفرناندو را مشابه زمینلرزه بم میدانند؛ چراکه از لحاظ بزرگی، دوام و ژرفای کانونی کاملاً مشابه هم هستند. در این زمین لرزه تنها ۶۵ نفر کشته شدند.[6] زمینلرزه سان فرناندو راس ساعت ۶:۰۰:۴۱ صبح به وقت محلی رخ داد.[7]
وقایع پیش از رخداد زمین لرزه
اولین پیشلرزههای این زلزله بزرگ از خرداد ماه ۸۲ آغاز گردید. سپس در مرداد ماه دو زمینلرزه نسبتاً شدید با بزرگای ۵ ریشتر در منطقه روی داد. همچنین، از مدتها قبل بوی نامطبوعی به مشام و صداهایی از چاههای منطقه به گوش میرسید؛ آب چاهها و قناتها گرمتر شده بود؛ برخی از چاهها پرآبتر و برخی کمآبتر شده بود و همه اینها نشانههایی بر فعالیتهای غیرعادی زمین بود.
بازسازی و امداد
طبق برنامهریزی مسئولان، بازسازی بم باید تا تابستان سال ۸۴ به پایان میرسید. اما ضعف مدیریت، ناهماهنگی میان نهادها، عدم استفاده بهینه از نیروهای متخصص خارجی، عدم آموزش صحیح امدادگران و سوء استفاده در کنار عوامل متنوع دیگر باعث شده تا بازسازی شهر به کندی انجام گیرد و هنوز به پایان نرسد.[8]
یکی از آثار این زلزله بهبود روابط ایران و آمریکا بود. حکومت ایران ابتدا پیشنهاد کمک آمریکا را رد کرد اما مدتی بعد آن را پذیرفت.[9] بطوریکه یک هواپیمای نظامی آمریکا برای اولین بار در بیش از ۲۰ سال پیش از زلزله در ایران فرود آمد.[10] ایران که در آن هنگام توسط رئیسجمهور آمریکا، جرج بوش، یکی از اعضای محور شرارت قلمداد میشد، از آمریکا کمکهای انساندوستانه مستقیم دریافت کرد و پس از آن به پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی اتمی پیوست که بر اساس آن نظارت بیشتری بر فعالیتهای اتمی این کشور صورت میگرفت.
به عبارت بهتر دقیقاً یک هفته بعد از این که ایران توافق را امضا کرد، زلزله بم رخ داد. به همین دلیل مخالفان توافق اعتقاد داشتند زلزله پیامد این توافق بودهاست[11][12] در مجموع ۴۴ کشور نیروهایی را برای کمک به عملیات امداد ارسال کرده و حدود ۶۰ کشور پیشنهاد کمک دادند.[13] اسرائیل نیز پیشنهاد کمک داد اما جمهوری اسلامی حاضر نشد آن را بپذیرد.[14][15]
در دهمین سالگرد وقوع زلزله، روحالله کیان، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، در خصوص بازسازی مناطق زلزلهزده اعلام کرد ۹۵ هزار واحد مسکونی در این مدت برای آسیبدیدگان ساخته شدهاست.[16]
جستارهای وابسته
منابع
- BBC NEWS | Middle East | Iran lowers Bam earthquake toll
- Magnitude 6.6 - SOUTHEASTERN IRAN
- خبرگزاری مهر (۵ دی ۱۳۹۵). «۱۲ ثانیه ای که یک سوم مردم شهر را کشت/ تراژدی غمبار بم».
- http://news.gooya.com/politics/archives/003967.php
- «آمار جانباختگان زلزله بم بعد از ۱۷ سال اعلام شد». خبر آنلاین. ۶ دی ۱۳۹۹.
- «IRIS: 1971 San Fernando (California) Earthquake Archive». ds.iris.edu. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۲.
- «The Earthquake Engineering Online Archive | Nisee e-library». web.archive.org. ۲۰۱۴-۰۱-۰۲. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۵.
- شش سال از زمینلرزه بم گذشت دویچه وله، ۲۶ دسامبر ۲۰۰۹
- «Iran to prosecute over building law breaches in Bam». www.chinadaily.com.cn. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۶.
- Iran quake toll may hit 50٬000 چاینا دیلی، ۳۱ دسامبر ۲۰۰۹
- http://www.mashreghnews.ir/fa/news/257008
- The politics of earthquakes پل رینولدز، بیبیسی انگلیسی، ۳۰ دسامبر ۲۰۰۳
- ایسنا (۲۷ مرداد ۱۳۹۱). «وقتی زلزلههای بزرگ از یاد صدا و سیما میروند!».
- «Major Iran quake kills thousands in ancient city». www.chinadaily.com.cn. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۶.
- «Iran's hope fades for quake survivors». www.chinadaily.com.cn. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۶.
- رئیس بنیاد مسکن : یک میلیون و ۳۶۰ هزار واحد روستایی نوسازی شد بایگانیشده در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine واحد مرکزی خبر