سرطان پستان سه‌گانه-منفی

سرطان پستان سه‌گانه-منفی (به انگلیسی: Triple-negative breast cancer) یا به اختصار TNBC به هر گونه سرطان پستان گفته می‌شود که فاقد گیرنده استروژن (ER)، گیرنده پروژسترون (PR) و HER2/neu باشد.[1] درمان این نوع سرطان مشکل‌تر است، چرا که بیشتر درمان‌های هورمونی، یکی از سه گیرندهٔ یادشده را هدف قرار می‌دهد (که موجود نیست) و در نتیجه این سرطان نیازمند «درمان‌های ترکیبی چند دارویی» است. گاهی از عبارت سه‌گانه-منفی به‌جای عبارت شبه‌پایه‌ای (basal-like) استفاده می‌شود، اما با این حال استفاده از یک طبقه‌بندی دقیق، به ارائه درمان بهتر و پیش‌بینی درست‌تر پیش‌آگهی کمک می‌کند.[2]

سرطان پستان سه‌گانه-منفی از تعداد زیادی سرطان ناهمگون تشکیل شده‌است و اطلاعات متناقضی دربارهٔ پیش‌آگهی هر یک از اینها در دست است، اما به نظر می‌رسد که شاخص پیش‌آگهی ناتینگهام معتبر باشد و بنابر آن، پیش‌آگهی این نوع سرطان تقریباً مشابه سایر انواع سرطان پستان است و تنها نیازمند درمان‌های تهاجمی‌تر هستند.[3] برخی از انواع سرطان‌های سه‌گانه-منفی، رفتار تهاجمی‌تری دارند و پیش‌آگهی‌شان ضعیف است، اما برخی دیگر از انواع آن مشابه با سرطان‌های پستان وابسته به هورمون یا حتی بهتر از آنها هستند.[4] از میان کل مبتلایان به سرطان پستان، تنها ۱۵ تا ۲۰٪ سه‌گانه-منفی هستند. این نوع سرطان بیشتر در زنان جوان‌تر و آنهایی که دچار جهش در ژن BRCA1 دیده می‌شود.[5] داده‌های گردآوری‌شده از تمامی زیرگروه‌های سرطان سه‌گانه-منفی نشان می‌دهد که با یک درمان مناسب و بهینه، میزان بقای ۲۰ سالهٔ این بیماران بسیار نزدیک به مبتلایان به نوع وابسته به هورمون است.[2]

الگوی عود سرطان پستان سه‌گانه-منفی بسیار متفاوت از عود سرطان‌های وابسته به هورمون است. احتمال عود در ۳ تا ۵ سال اول بسیار بالاتر است، اما پس از آن به‌شدت افت می‌کند و حتی کمتر از سرطان‌های وابسته به هورمون می‌گردد. این الگوی عود بیماری دربارهٔ تمامی زیرگروه‌های سه‌گانه-منفی صدق می‌کند و داده‌های آماری کافی از آنها در دست است؛ اما میزان بقا و عود مطلق هر یک از این زیرگروه‌ها با یکدیگر متفاوت است.[2][4]

علت

یکی از دلایل شناخته شدهٔ سرطان پستان سه‌گانه-منفی جهش‌های سلول‌های زایا (germline mutations) است. اینها شامل تغییراتی در ژن‌هاست که قابل انتقال به فرزند و نسل بعدی است. ۱۵٪ از سرطان پستان سه‌گانه-منفی دچار جهش سلول‌های زایا هستند که در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 رخ می‌دهد. به سبب نقش این ژن‌ها در سرطان‌های پستان، تخمدان، لوزالمعده و پروستات، آنها را یکی از عوامل خطرساز سرطان پستان سه‌گانه-منفی می‌دانند. جهش در جایگاه کروموزومی MDM4 واقع بر بازوی کوتاه کروموزوم ۱۹ نیز احتمالاً با بروز این نوع خاص از سرطان پستان مرتبط است. به همین سبب می‌توان سه‌گانه-منفی را الگوی خاصش در تغییرات سلول‌های زایا از سایر انواع سرطان پستان تشخیص داد.

طبقه‌بندی

سرطان پستان سه‌گانه-منفی را گاهی به «نوع پایه‌ای» و انواع دیگر تقسیم‌بندی می‌کنند، اما هنوز مدل و الگوی استاندارد طبقه‌بندی وجود ندارد. نوع پایه‌ای از طریق رنگ‌آمیزی‌های سیتوکراتین ۵/۶ و گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی تعیین می‌شود، اما هیچگونه شاخصهٔ تعریفی یا مقادیر مشخص برای آن تعیین نشده‌است.[2] حدود ۷۵٪ سرطان‌های «پایه‌ای» پستان از نوع سه‌گانه-منفی هستند.

در برخی از سرطان‌های سه‌گانه-منفی، گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی[6][7] یا گلیکوپروتئین تراغشایی ان‌ام‌بی بیش از حد بیان می‌شوند.

در مطالعات بافت‌شناسی، تومورهای سه‌گانه-منفی بیشتر شامل گروه‌های «کارسینوم ترشحی» یا کارسینوم آدنوئید سیستیک (هر دو قدرت تهاجمی کمتری دارند)، کارسینوم مدولاری و «کارسینوم مجرایی تهاجمی درجهٔ ۳» (بدون زیرگروه خاص) و سرطان‌های به‌شدت متاستازدهنده می‌گردند.[2] کارسینوم مدولاری بیشتر در زنان جوان دیده می‌شود و معمولاً با ژن BRCA1 در ارتباط است.

انواع نادر سرطان پستان سه‌گانه نیز شامل کارسینوم غده آپوکرین و کارسینوم سلول سنگفرشی است. سرطان‌های التهابی پستان نیز در بیشتر موارد، سه‌گانه-منفی هستند.

پژوهش‌گران مشغول مطالعه بر روی کاویئولین ۱، کاویئولین ۲ و سوروایوین هستند تا از آنها به‌عنوان ابزار طبقه‌بندی یا عوامل پیش‌بینی‌کنندهٔ پیش‌آگهی استفاده کنند.

امروزه سرطان پستان سه‌گانه-منفی را با استفاده از تحلیل تلفیقی داده‌های ژنی سرطان (شمارهٔ نسخهٔ دی‌ان‌ای، دی‌ان‌ای متیلاسیون و آران‌ای پیام‌رسان)، داده‌های مربوط به تعامل پروتئین-پروتئین (PPI) از منظر پیش‌آگهی بیماری و همچنین شبکه‌های فرعی مهم سلولی (مثلاً یوبیکوتین/پروتئازوم، سامانه کمپلمان، اثر واربورگ در ارتباط با سوخت‌وساز، تبادلات سطحی دستگاه گلژی/شبکه آندوپلاسمی، رونویسی ژنی) طبقه‌بندی می‌کنند که در پیش‌بینی میزان بقای بیمار بسیار کارآمد هستند.[8]

درمان

درمان استاندارد این سرطان، جراحی و شیمی‌درمانی ادجوانت (پس از جراحی) و پرتودرمانی است. یک روش دیگر، استفاده از شیمی‌درمانی نئو ادجوانت (پیش از جراحی) است، چرا که این سرطان‌ها حساسیت زیادی به رژیم‌های دارویی با پایهٔ پلاتین دارند و بدین ترتیب می‌توان اندازهٔ تومور را کوچک و بخش بیشتری از پستان را طی جراحی حفظ کرد. علاوه بر آن طی شیمی‌درمانی نئو ادجوانت، می‌توان اطلاعات مهمی از میزان پاسخ‌دهی دارویی سرطان‌های خاص در هر فرد به‌دست‌آورد. با این حال، افزایش احتمال حفظ پستان تنها در ۱۰–۱۵٪ بیماران حاصل می‌شود و آنچه مهم‌تر است، همان اطلاعاتی است که دربارهٔ پاسخ به درمان آن فرد به‌دست می‌آید.

در مجموع، سرطان‌های پستان سه‌گانه-منفی بسیار نسبت به شیمی‌درمانی آسیب‌پذیر هستند. البته در برخی افراد، میزان پاسخ‌دهی کامل تومور به درمان، ارتباطی با میزان بقای نهایی و کلی او ندارد و به‌همین دلیل یافتن یک درمان مناسب و بهینه، گاهی بسیار پیچیده و دشوار است. افزون یک داروی تاکسان به رژیم سیم‌درمانی، عواقب بیماری را به طرز چشمگیری ارتقا می‌دهد.[2][9]

سرطان‌های پستان سه‌گانه-منفی وابسته به ژن BRCA1 به شیمی‌درمانی با رژیم‌های با پایه پلاتین و تاکسان‌ها حساس و آسیب‌پذیر هستند.

با آنکه جهش در ژن‌های واحد به تنهایی قادر به پیش‌بینی عاقبت بیماری نیست، اما آن تومورهایی که جهش ژنی در مسیرهای مولکولی گیرنده آندروژن (AR) و پروتئین FOXA1 دارند، آسیب‌پذیری فراوانی نسبت به شیمی‌درمانی دارند. جهش در این مسیرهای «AR/FOXA1» می‌تواند به عنوان یک نشانگر نوین در تعیین میزان حساسیت به رژیم‌های استاندارد کنونی شیمی‌درمانی به کار رود. جهش‌هایی که سطح آران‌ای BRCA1 یا BRCA2 را پائین می‌آورند، به‌شدت احتمال بقای بیمار را افزایش می‌دهند. این کمبود BRCA نوع جدیدی از زیرگروه‌های سرطان سه‌گانه-منفی است که به‌شدت به شیمی‌درمانی حساس است. تومورهای سه‌گانه-منفی با کمبود BRCA دارای نرخ بالاتری از بار جهش کلونال هستند که تعریفش حضور دسته‌جات سلول‌های سرطانی است که در درون هر دسته (کلون) نیز تعداد جهش‌های ژنی فراوان است. این نوع خاص، دستگاه ایمنی بدن را به میزان بیشتری فعال می‌کند و شاید علت حساسیت زیاد آن به داروهای شیمی‌درمانی نیز همین باشد.[10]

داروی جدید سَـسیتوزومَـب گوویتیکان یک پادتن ضد تروپ-۲ است که به مولکول اس‌ان-۳۸ متصل و توسط شرکت دارویی گیلیاد ساخته شده‌است. این دارو در ۲۲ آوریل ۲۰۲۰ از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا جهت درمان سرطان پستان سه‌گانه-منفی متاستازداده، مورد تأیید واقع شد.[11] سازمان غذا و داروی آمریکا قبلاً به این دارو، وضعیت‌های «اولویت بررسی»، «درمان موفقیت‌آمیز غیرمنتظره» و «بررسی سریع» داده بود.[11]

همه‌گیری‌شناسی

سرطان‌های پستان سه‌گانه-منفی در حدود ۱۵ تا ۲۵٪ را تشکیل می‌دهند و این نسبت در تمامی گروه‌های سنی تقریباً یکسان است. زنان جوان‌تر، میزان بیشتری از سرطان‌های انواع «پایه‌ای» یا «وابسته به BRCA» را دارند و در زنان مسن‌تر، سرطان بیشتر از نوع «آپوکرین»، «شبه طبیعی» و برخی انواع نادرتر همچون «نوروآندوکرین» است.[2]

مطابق پژوهشی که در ایالات متحده آمریکا صورت پذیرفته‌است، زنان سیاه‌پوستِ آفریقایی‌تبار و زنان لاتین احتمال بیشتری در ابتلا به سه‌گانه-منفی دارند[12] و پیش‌آگهی بیماری در زنان سیاه‌پوست نسبت به سایر نژادها از همه بدتر است.[13]

در سال ۲۰۰۹ میلادی، طی یک مطالعه موردشاهدی در ۱۸۷ نفر از مبتلایان به سرطان پستان سه‌گانه-منفی، اعلام شد که احتمال بروز این سرطان در زنانی که بیش از یک سال از قرص ضدبارداری خوراکی استفاده کرده‌اند، ۲٫۵ برابر زنانی است که کمتر از یک سال از قرص ضدبارداری استفاده نموده‌اند.[14] احتمال بروز این سرطان خاص در زنان کمتر از ۴۰ سال که به مدت بیش از یک سال قرص ضدبارداری خورده بودند، ۴٫۲ برابر بود، حال آنکه در زنان ۴۱ سال تا ۴۵ سال، هیچگونه افزایش خطری مشاهده نشد. به‌طور کلی، هرچه مدت مصرف قرص ضدبارداری خوراکی طولانی‌تر باشد، احتمال بروز سرطان پستان سه‌گانه-منفی بیشتر بود.

پژوهش‌های پیش‌بالینی و گمانه‌زنی‌ها

در بررسی‌های انجام شده توسط برش‌نگاری با گسیل پوزیترون، به‌طور میانگین، سرطان‌های پستان سه‌گانه-منفی میزان بازجذب فلودئوکسی گلوکوز ۱۸ اِف (FDG) بیشتری در مقایسه با تومورهای ER+/PR+/HER2- دارند (که با اندازه‌گیری مقادیر SUVmax سنجیده می‌شود).[15] احتمال می‌رود که دلیلِ ماهیت تهاجمی این تومورها، قدرت زیادترشان در گلیکولیز باشد.

داروی ضد دیابت متفورمین امیدواری‌هایی در درمان سرطان پستان سه‌گانه-منفی ایجاد نموده‌است.[16] این دارو ممکن است سلول‌های سرطانی را به‌طور غیر مستقیم (با واسطهٔ انسولین) تحت تأثیر قرار داده یا آنکه به‌طور مستقیم تکثیر سلولی و آپوپتوز را متأثر سازد. مطالعات اپیدمیولوژیک و پیش‌بالینی نشان داده که متفورمین، دست‌کم از دو طریق، اثر ضد سرطانی دارد که هر دو روش سبب فعال شدن AMPK می‌گردد. در سال ۲۰۰۹ یک کارآزمایی بالینی بزرگ فاز ۳ برای استفاده از متفورمین در شیمی‌درمانی ادجوانت سرطان پستان ترتیب داده شده بود.[17]

سرطان‌های پستان سه‌گانه-منفی وابسته به گلوتاتیون-اس-ترانسفراز پی ۱ هستند و یک داروی مهارکننده آن (LAS17)، نتایج امیدوارکننده‌ای در مطالعات پیش‌بالینی از خود نشان داده‌است.[18]

جستارهای وابسته

منابع
  1. Foulkes WD, Smith IE, Reis-Filho JS (November 2010). "Triple-negative breast cancer". The New England Journal of Medicine. 363 (20): 1938–48. doi:10.1056/Nejmra1001389. PMID 21067385. S2CID 205115843.
  2. Hudis CA, Gianni L (2011). "Triple-negative breast cancer: an unmet medical need". The Oncologist. 16 Suppl 1: 1–11. doi:10.1634/theoncologist.2011-S1-01. PMID 21278435.
  3. Albergaria A, Ricardo S, Milanezi F, Carneiro V, Amendoeira I, Vieira D, et al. (July 2011). "Nottingham Prognostic Index in triple-negative breast cancer: a reliable prognostic tool?". BMC Cancer. 11: 299. doi:10.1186/1471-2407-11-299. PMC 3151231. PMID 21762477.
  4. Cheang MC, Voduc D, Bajdik C, Leung S, McKinney S, Chia SK, et al. (March 2008). "Basal-like breast cancer defined by five biomarkers has superior prognostic value than triple-negative phenotype". Clinical Cancer Research. 14 (5): 1368–76. doi:10.1158/1078-0432.CCR-07-1658. PMID 18316557.
  5. "Old drugs bring new hope to triple negative breast cancer - UChicago Medicine". www.uchicagomedicine.org. Retrieved 2019-05-07.
  6. Feb 2009 Breast Cancer Watch
  7. Anders C, Carey LA (October 2008). "Understanding and treating triple-negative breast cancer". Oncology. 22 (11): 1233–9, discussion 1239–40, 1243. PMC 2868264. PMID 18980022.
  8. Zhang F, Ren C, Zhao H, Yang L, Su F, Zhou MM, et al. (November 2016). "Identification of novel prognostic indicators for triple-negative breast cancer patients through integrative analysis of cancer genomics data and protein interactome data". Oncotarget. 7 (44): 71620–71634. doi:10.18632/oncotarget.12287. PMC 5342106. PMID 27690302.
  9. {http://www.cancerjournal.net/text.asp?2018/14/3/722/179087
  10. Jiang T, Shi W, Wali VB, Pongor LS, Li C, Lau R, et al. (December 2016). "Predictors of Chemosensitivity in Triple Negative Breast Cancer: An Integrated Genomic Analysis". PLOS Medicine. 13 (12): e1002193. doi:10.1371/journal.pmed.1002193. PMC 5154510. PMID 27959926.
  11. Commissioner, Office of the (2020-04-22). "FDA Approves New Therapy for Triple Negative Breast Cancer That Has Spread, Not Responded to Other Treatments". FDA. Retrieved 2020-11-19.
  12. Reynolds, Sharon (2007-07-24). "Spotlight: Triple-Negative Breast Cancer Disproportionately Affects African American and Hispanic Women". National Cancer Institute. Retrieved 2008-10-13.
  13. Chustecka, Zosia (2007-03-19). "Survival Disadvantage Seen for Triple-Negative Breast Cancer". Medscape Medical News. Retrieved 2008-10-13.
  14. Dolle JM, Daling JR, White E, Brinton LA, Doody DR, Porter PL, Malone KE (April 2009). "Risk factors for triple-negative breast cancer in women under the age of 45 years". Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention. 18 (4): 1157–66. doi:10.1158/1055-9965.EPI-08-1005. PMC 2754710. PMID 19336554.
  15. Basu S, Chen W, Tchou J, Mavi A, Cermik T, Czerniecki B, et al. (March 2008). "Comparison of triple-negative and estrogen receptor-positive/progesterone receptor-positive/HER2-negative breast carcinoma using quantitative fluorine-18 fluorodeoxyglucose/positron emission tomography imaging parameters: a potentially useful method for disease characterization". Cancer. 112 (5): 995–1000. doi:10.1002/cncr.23226. PMID 18098228. S2CID 22106575. Archived from the original on 2013-01-05.
  16. Liu B, Fan Z, Edgerton SM, Deng XS, Alimova IN, Lind SE, Thor AD (July 2009). "Metformin induces unique biological and molecular responses in triple negative breast cancer cells". Cell Cycle. 8 (13): 2031–40. doi:10.4161/cc.8.17.9502. PMID 19440038.
  17. Goodwin PJ, Ligibel JA, Stambolic V (July 2009). "Metformin in breast cancer: time for action". Journal of Clinical Oncology. 27 (20): 3271–3. doi:10.1200/JCO.2009.22.1630. PMID 19487373.
  18. Louie SM, Grossman EA, Crawford LA, Ding L, Camarda R, Huffman TR, et al. (May 2016). "GSTP1 Is a Driver of Triple-Negative Breast Cancer Cell Metabolism and Pathogenicity". Cell Chemical Biology. 23 (5): 567–578. doi:10.1016/j.chembiol.2016.03.017. PMC 4876719. PMID 27185638.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سرطان پستان سه‌گانه-منفی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.