سیل ۱۳۶۶ تجریش
سیل تجریش یا سیل دربند، روز یک‌شنبه ۴ مرداد ۱۳۶۶ ساعت یک بعدازظهر، بر اثر بارش شدید باران و جاری‌شدن سیلاب شدید در دره‌های دربند و گلابدره، در شمال تهران رخ داد. بر اثر این سیل، حدود ۳۰۰ نفر کشته شدند و ۷۵۷ میلیارد ریال خسارت مالی وارد شد.[1] این سیل پس از سیلاب سال ۱۳۸۰ رودخانه گرگان‌رود با ۴۰۰ کشته، دومین سیل پرتلفات ثبت شده ایران است.[2]
 سنگ چهارتکه، یادبودی از سیل در ضلع شمالی میدان تجریش | |
| تاریخ | ۴ مرداد ۱۳۶۶[1] |
|---|---|
| کشته‌ها | حدود ۳۰۰ نفر کشته و ۷۵۷ میلیارد ریال خسارت مالی[1] |
جزئیات
در روز ۴ مرداد ۱۳۶۶ با وجود گرمای هوا، رگبار و تگرگ شدیدی آغاز به باریدن کرد. شدت رگبار به گونه‌ای بود که در مدت ۱۰۷ دقیقه ۲۸ میلیمتر بارش ثبت شد. در مدت کوتاهی سیلاب عظیمی از رودخانه گلابدره به حرکت درآمد و صدها تن گل و لای و سنگ را در مسیر رودخانه گلابدره و رودخانه دربند به سمت میدان تجریش به حرکت درآورد.[3] سیلاب پس از ورود به گلابدره، خیابان‌های دربند و از طریق خیابان جعفرآباد و خیابان دربند و خیابان ثبت یا شهرداری و کوچه ناودانک و تابش به سمت تجریش حرکت کرد و در طول مسیر به خانه‌ها و خودروها خسارت فراوان وارد کرد تا به میدان تجریش و میدان قدس رسید. از میدان قدس به خیابان شریعتی وارد شده و تا حوالی میرداماد پیش رفت. در میدان تجریش بخشی از سیلاب به درون زیرگذر در حال ساخت وارد شد و بخشی دیگر داخل تکیه بزرگ تجریش و راهروی بازار تجریش شد که به مغازه‌های داخل تکیه و بازار چه و مغازه‌های سر گوگل آسیب رساند. سپس وارد مسجد همت تجریش و داخل حرم امامزاده شد پس از آن با ورود به کوچه‌های اطراف حرم و مسجد همت به منازل آن محدوده نیز آسیب‌های فراوانی وارد کرد. نماز گزاران مسجد همت در حال اقامه نماز با ورود سیل به مسجد مواجه شدند شاهدان عینی می‌گویند تمام محوطهٔ داخل مسجد از سیلاب و گل و لای انباشته شد به نحوی که مردم از کتابخانه‌ها و ستون‌ها و منبر برای حفظ جان خود بالا رفتند و با شکسته شدن دیوار جنوبی مسجد سیلاب از آن سمت خارج شد و فروکش کرد، از سمت دیگر میدان گل و لای به طرف بیمارستان شهدا از سمت شرق و ورودی خیابان مقصودبیگ و ولی‌عصر در سمت جنوب و غرب نیز پیشروی کرد.
پس از سیل
پس از این سیل، میدان تجریش به مدت دو ماه بسته بود و عملیات پاک‌سازی و بازسازی آن ادامه داشت. تا مدت‌ها نیز قطعه سنگ بزرگی وسط میدان تجریش وجود داشت که یادبود همان سیل بود؛ بعدتر در سال‌های ۸۱–۸۲ توسط شهرداری این قطعه سنگ چهارتکه با جرثقیل حمل شد و در قسمت شمالی میدان قرار داده شد و پس از گذشت چند ماه با انجام حکاکی روی سنگ مذکور درعید نوروز پرده برداری شد. سطح میدان تجریش به میزان ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر بالاتر آمد و آسفالت شد. هیچ‌وقت گزارشی از میزان تلفات و خسارت سیل تجریش به‌طور رسمی اعلام نشد.
در تاریخ ۲۹ شهریور ۱۳۶۶، میرحسین موسوی نخست‌وزیر وقت اطلاع داد که دستور داده چند مغازه‌ای که در میدان تجریش از ارتش وجود داشته، در اختیار کسانی که محل کسب‌شان در جریان این سیل از دست رفته، بگذارند. ارتش مخالفت کرده و محمدحسین جلالی وزیر دفاع وقت، به همین جهت در جلسات دولت شرکت نمی‌کند و سرهنگ رحیمی که با سرباز برای جلوگیری به محل رفته بوده، چند ساعتی توسط کمیته بازداشت شده‌است.[4]
تکیه تجریش، یکی از بناهای شاخص خشتی شمیران که در اثر وقوع این سیل به کلی تخریب شده و هویت و اصالت تاریخی خود را از دست داده بود، بعدها بازسازی شد. پس از سیل تجریش بسیاری از اشیای تاریخی و مذهبی که داخل تکیه بود توسط مردم جمع‌آوری و حفظ شد.[5]
پانویس
- «کوهستان و سیلاب، مطالعه موردی: سامانهٔ پیش‌بینی و هشدار سیلاب گلابدره و دربند». وبگاه رسمی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران. دریافت‌شده در ۲۷ شهریور ۱۳۹۰.
- «درس‌های سیل سال 66 تجریش». روزنامه شرق.
- عباسی، پویا، میدان تجریش شده بود منطقه عملیاتی! در: روزنامه همشهری مسافر، ۶ آبان ۱۳۸۸.
- روز شمار خاطرات/ ۲۹ شهریور ۱۳۶۶: میرحسین موسوی به داد سیل‌زدگان تجریش رسید! در البرز (قطره). تاریخ انتشار: ۲۹ شهریور ۱۳۸۹. بازدید: دسامبر ۲۰۱۱.
- شیرافکن، آمنه، تکیه تجریش، پس از سال‌ها خاموشی جان می‌گیرد، خبرگزاری میراث فرهنگی، ۱۳۸۳/۲/۲۰. بازدید: دسامبر ۲۰۱۱.