شیدا قره‌چه‌داغی

شیدا قره‌چه‌داغی (زادهٔ ۱۳۲۰) موسیقیدان و آهنگساز اهل ایران است که سال‌هاست در کانادا زندگی می‌کند.[1][2]

شیدا قره‌چه‌داغی
شیدا قرچه‌داغی
اطلاعات پس‌زمینه
نام شناسنامه‌ایشیدا قره‌چه‌داغی (قراچه‌داغی)
زاده۱۳۲۰ تهران
ژانرموسیقی فیلم
موسیقی کلاسیک
ساز(ها)پیانو
سال‌های فعالیت۱۳۴۹-اکنون
سازهای اصلی
پیانو
دانشگاهآکادمی موسیقی وین

زندگی‌نامه

شیدا قره‌چه‌داغی در سال ۱۳۲۰ در تهران زاده شد و موسیقی را با فراگیری پیانو نزد «دینا باغداساریان» آغاز کرد. بعدها برای تحصیل موسیقی راهی اتریش شد و تحصیلات خود را در رشته پیانو و آهنگسازی در آکادمی موسیقی وین به‌پایان برد.

فعالیت‌های حرفه‌ای

شیدا قره‌چه‌داغی پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۴۹ به عنوان استاد پیانو در هنرستان عالی موسیقی به کار پرداخت. حسین علیزاده یکی از شاگردان وی در این هنرستان بود.[3] او همچنین با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز همکاری نزدیک داشت و «مرکز آموزش موسیقی کانون» را بنیاد نهاد.[4][1]

شیدا قرچه‌داغی در این دوره یکی از فعال‌ترین آهنگسازان در زمینه موسیقی فیلم بود و برای حدود چهل کار، موسیقی متن نوشت. او کار در زمینه موسیقی فیلم را با فیلم کوتاه «آن که خیال کرد، آن که خیال بافت» کار مرتضی ممیز آغاز کرد و بعد برای فیلم‌های داستانی رگبار (۱۳۵۱) و کلاغ (۱۳۵۶) از بهرام بیضائی، مجموعهٔ تلویزیونی غارتگران (۱۳۵۶) اثرِ محمد متوسلانی و فیلم شطرنج باد از محمدرضا اصلانی موسیقی نوشت. در عنوان‌بندی مجموعه تلویزیونی دائی جان ناپلئون نیز نام وی با عنوان «انتخاب موسیقی متن» نوشته شده‌است.[4][5]

شیدا قره‌چه‌داغی همچنین پایه‌گذار بخش موسیقی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران است که خود پنج سال نیز مدیریت آن را به عهده داشت. او برای اولین بار در ایران، شیوهٔ ارف را برای آموزش موسیقی به کودکان در کلاس‌های کانون به‌کار برد.[1][5] همچنین در دورهٔ فعالیتش در کانون در کنار آموزش، برای چندین داستان کودک موسیقی ساخت که توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به صورت صفحه منتشر شدند.[6]

شیدا قره‌چه‌داغی پس از انقلاب در سال ۱۳۵۸ به همراه همسرش که از نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران بود، ایران را برای همیشه به مقصد آلمان ترک کرد.[1] او در گفتگویی دلیل ترک ایران را چنین بیان کرده‌است: «تا حکومت اسلامی بر سر کار آمد و اعلام کرد که موسیقی ممنوع است، دیدم دیگر جای ماندن نیست و در سال ۱۹۷۹ ایران را ترک کردم. ابتدا به آلمان رفتم و تا زمانی که در سال ۱۹۸۶ به مونترال کانادا آمدم در شهر فرایبورگ زندگی می‌کردم». و در جای دیگر از همین گفتگو افزوده‌است: «وقتی صدای زن ممنوع است یا سازها را در شبکه‌های تلویزیونی نشان نمی‌دهند، موسیقی نمی‌تواند رشد کند. موسیقی حرام است و سیاست‌های رسمی دولت اسلامی (ایران) به همین دلیل از آن حمایت نمی‌کند مگر در مواردی که در خدمت اهداف خودش باشد».[5]

انتشار اپرای پریا پس از سه دهه

‌ٔقره‌چه‌داغی در سال ۱۹۸۹ (۱۳۶۸ خورشیدی) روی ترجمه انگلیسی منظومه «پریا» از احمد شاملو یک «اپرا-باله» ساخت. این اثر در همان سال در تورنتو روی صحنه رفت. نسخه شنیداری اجرای زنده سال ۱۹۸۹ این اپرا در ژوئیه ۲۰۲۰ در اروپا با پشتیبانی «بنیاد پژوهش‌های زنان ایران» همزمان با بیستمین سالگرد درگذشت احمد شاملو منتشر شد. گفته شده، آهنگساز کوشیده همین نسخه شنیداری اپرا را در ایران نیز منتشر کند که به خاطر وجود تک‌خوان زن، اجازه انتشار نگرفته بود.[6][7]. مجله «اُپرا» چاپ بریتانیا در نقدی اپرای پریا را اثری در سبک «پیشامدرن» ارزیابی کرد که پیوند بسیار اندکی با سنت‌های موسیقی ایرانی دارد.[8]

شیدا قره‌چه‌داغی اپرای دیگری به نام «سرنوشت یا اتفاق» نیز نوشته که تاکنون اجرای صحنه‌ای نداشته‌است.[9] اثر دیگر شیدا قره‌چه‌داغی در خارج از ایران، آلبوم موسیقی «دیالوگ» برای پیانو و چند ساز دیگر است.[10] وی خود نوازندهٔ پیانو در این آلبوم بوده و این آلبوم چندین اجرای صحنه‌ای از جمله در مونترآل داشته‌است.[5]

بزرگداشت

در اسفند ۱۳۹۱، در جشن «زنان موسیقی» که توسط گردانندگان سایت «زنان موسیقی» در خانهٔ هنرمندان ایران برگزار شد، لوح سپاس و «تندیس قمرالملوک وزیری» به شیدا قرچه‌داغی اهدا شد. نادر مشایخی به نیابت از وی این جایزه را دریافت کرد.[11][12]

آثار
داستان «روزی که خورشید به دریا رفت» نوشته هما سیار، با موسیقی شیدا قره‌چه‌داغی، از انتشارات کانون در ۱۳۵۳.

از جمله آثار شیدا قرچه‌داغی، به موارد زیر می‌توان اشاره نم. د:

  • چهارگاه (برای کلارینت و پیانو)
  • به یاد فروغ فرخزاد (برای پیانو)
  • باله-اپرای پریا (روی ترجمه انگلیسی سروده‌های احمد شاملو)
  • آلبوم موسیقی دیالوگ[10]
  • آلبوم موسیقی شعرهای باباطاهر (برای آواز و ارکستر) با خوانندگی پری زنگنه، همراهی ارکستر کانون و دکلمهٔ امیر نوری، ۱۳۵۳[6]

موسیقی برای سریال و فیلم سینمایی

موسیقی برای انیمیشن
  • دوباره نگاه کن به‌کارگردانی فرشید مثقالی (۱۳۵۳)[14]
  • چقدر می‌دونم؟ به‌کارگردانی نفیسه ریاحی (۱۳۵۱)[15]
  • من آنم که… به‌کارگردانی علی‌اکبر صادقی (۱۳۵۱)[16]
  • هفت شهر به کارگردانی علی‌اکبر صادقی (۱۳۵۰)[17]
  • آنکه خیال بافت، آنکه عمل کرد به‌کارگردانی مرتضی ممیز (۱۳۵۰)[18]

گزینش موسیقی

پانویس
  1. «به عبارت دیگر ویژه: شیدا قرچه‌داغی». یوتیوب بی‌بی‌سی فارسی.
  2. «شیدا قره‌چه‌داغی، از معدود آهنگ‌سازان زن ایرانی». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  3. «مصاحبه تصویری با شیدا قره چه داغی». وب سایت شیدا قره چه داغی.
  4. «بیوگرافی شیدا قره‌چه‌داغی». شیدا قره‌چه‌داغی.
  5. لندن، کیهان (۲۰۱۶-۱۱-۲۲). «گفتگو با شیدا قراچه داغی، نوازنده، آهنگساز و استاد موسیقی». KayhanLondon کیهان لندن. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  6. اکبرزاده، پژمان (۲۰۲۰-۰۷-۲۴). «اُپرای پریا: سه دهه ممنوعیت برای بزرگداشت موسیقایی احمد شاملو». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  7. «سی سال سانسور اپرای پریا در ایران». بی‌بی‌سی فارسی، به واسطهٔ یوتیوب Persian Dutch Network.
  8. «Features: The Fairies: Sheida Gharachedaghi». Opera.
  9. «مصاحبه تصویری با شیدا قره چه داغی». وب سایت شیدا قره چه داغی.
  10. «نگاهی به آلبوم موسیقی 'دیالوگ'، اثر تازه شیدا قراچه داغی». BBC News فارسی. ۲۰۱۰-۰۵-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  11. «اهدای جایزه «زنان موسیقی» با حضور سیمین بهبهانی». دویچه وله. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  12. «گزارشی از نشست اولین سالگرد سایت زنان موسیقی». گفتگوی هارمونیک. ۶ اسفند ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  13. «فیلم کوتاه پرچین». sheidagara.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  14. «پویانمایی دوباره نگاه کن». sheidagara.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  15. «پویانمایی چقدر می دونم؟». sheidagara.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  16. «پویانمایی چقدر می دونم؟». sheidagara.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  17. «پویانمایی هفت شهر». sheidagara.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.
  18. «پویانمایی آنکه خیال بافت، آنکه عمل کرد». sheidagara.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۵.

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.