صادق ملک شهمیرزادی
صادق ملک شهمیرزادی (زاده ۱ آذر ۱۳۱۹ در شهمیرزاد – درگذشته ۲۱ مهر ۱۳۹۹ در تهران) از باستان‌شناسان به‌نام ایرانی بود که در مدیریت کاوش‌های تپه سیلک نقش مهمی داشت.[1]
| صادق ملک شهمیرزادی | |
|---|---|
 در فروردین ۱۳۹۴ | |
| زادهٔ | ۱ آذر ۱۳۱۹ شهمیرزاد، استان سمنان، ایران |
| درگذشت | ۲۱ مهر ۱۳۹۹ (۷۹ سال) تهران، ایران |
| محل تحصیل | دانشگاه تهران، موسسه شرق‌شناسی شیکاگو، دانشگاه پنسیلوانیا |
| پیشه | باستان‌شناسان، انسان‌شناس |
او در تیر سال ۱۳۴۹ در رتبه استادیاری در دانشگاه تهران استخدام شد و در بهمن ۱۳۷۹ پس از ۳۰ سال با رتبه استادیاری بازنشست شد. وی در ۲۱ مهر ۱۳۹۹ در آستانه ۸۰ سالگی و ۲۰ سال پس از بازنشستگی درگذشت.
زندگی‌نامه
صادق ملک شهمیرزادی تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی در رشته باستان‌شناسی در دانشگاه تهران به پایان رساند. وی با عزیمت به آمریکا موفق به گرفتن کارشناسی ارشد در گرایش باستان‌شناسی ایران پیش از تاریخ و میانرودان از مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو شد. او دکترای انسان‌شناسی خود را نیز با گرایش پیشاتاریخ از دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کرد. وی علاوه بر شرکت و سرپرستی کاوش‌های میدانی از جمله تپه سیلک، نوشته‌های بسیاری نیز عرضه کرده‌است.
کاوش‌ها
صادق ملک شهمیرزادی علاوه بر کارهای آموزشی، سرپرستی کاوش‌های بسیاری در محوطه‌های سگزآباد، زاغه، پوئینک ورامین، آق‌تپه استان گلستان و طرح ۵ ساله بازنگری محوطه سیلک را به عهده داشت.
کارهای آموزشی
صادق ملک شهمیرزادی در مدت سی سال کار آموزشی در گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، به تدریس دروس کاوش در محل، طبقه‌بندی سفال و اشیا، طراحی فنی و نقشه‌برداری و عکاسی، بررسی آثار باستانی، سمینار و ترتیب نمایشگاه، تهیه گزارش مشروح، باستان‌شناسی و هنر مصر باستان، آشنایی با باستان‌شناسی، مبانی باستان‌شناسی فرهنگی، باستان‌شناسی پیش از تاریخ میانرودان، باستان‌شناسی پیش از تاریخ ایران، باستان‌شناسی آسیای باختری و مصر (این واحد درسی را در دانشگاه‌های خارج از کشور ارائه کرد)، باستان و فرهنگ ایران باستان (این عنوان درسی رادر دانشگاه هلسینکی ارائه کرد) پرداخت.
ملک شهمیرزادی در زمینه انتشارات پژوهشی و آموزشی باستان‌شناسی بسیار فعال بود. از وی ده‌ها کتاب و مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی به‌جای مانده است. از جمله نوشته‌های موفق ملک، کتاب ایران در پیش از تاریخ: باستان‌شناسی ایران از آغاز تا سپیده‌دم شهرنشینی و همچنین واژه‌نامه باستان‌شناسی است که از منابع رشته باستان‌شناسی در دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شوند. آخرین کتاب او درباره فرهنگ کاسپی‌ها از سوی موزه ملی ایران و پژوهشگاه میراث فرهنگی منتشر شد.
بزرگداشت
در مهر ۱۳۹۴ مراسم بزرگداشتی از سوی موزه ملی ایران و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به پاس پنجاه سال تلاش‌های صادق ملک شهمیرزادی در زمینه آموزش و پژوهش در رشته باستان‌شناسی در موزه ملی ایران برگزار شد. به این مناسبت، جشن‌نامه‌ای شامل مجموعه ای از مقالات به او تقدیم شد.[2]
انتشارات
- ایران در پیش از تاریخ: باستان‌شناسی ایران از آغاز تا سپیده‌دم شهرنشینی، انتشارات میراث فرهنگی
- اطلس باستان‌شناسی ایران از آغاز تا پایان دوره یکجانشینی و استقرار در روستاها، انتشارات سمت
- واژه‌نامه باستان‌شناسی انگلیسی-فارسی، ۱۳۷۵ (شابک ۹۶۴−۰۱−۰۸۴۴−۸ )
- گفتارهایی در باستان‌شناسی: مجموعه مقالات پژوهشی و تخصصی
- باستان‌شناسی و هنر ایران: ۵۰ مقاله در بزرگداشت، عزت‌الله نگهبان
- انگلیسی برای دانشجویان رشته باستان‌شناسی، انتشارات سمت
- بین‌النهرین در دوران پیش از تاریخ: از پیدایش تا دوران آغاز ادبیات
- روستائیان سیلک: مجموعه مقاله‌های طرح بازنگری سیلک
- سفال دره نوسنگی در فلات مرکزی ایران، انتشارات سمت
- مسئله ظروف تزئینی زرین و سیمین فرهنگ کاسپی
- نقره‌کاران سیلک، ۱۳۸۳ (شابک ۹۶۴۷۴۸۳۸۷۲)
- مبانی باستان‌شناسی ایران، بین‌النهرین و مصر
- سیلک کهن‌ترین روستای محصور ایران، (۱۳۸۵)
- تاریخ ایران باستان، جلد اول، انتشارات سمت
- باستان‌شناسی در آسیای مرکزی
- زیگورات سیلک
- صیادان سیلک
- آق‌تپه
و بیش از ۱۰۰ مقاله به زبان‌های فارسی، انگلیسی، آلمانی و فرانسه.
جستارهای وابسته
منابع
- مجله گردشگری و توریستم شماره ۷۸ مرداد ۱۳۹۱
- نکوداشت صادق ملک