کاسپی‌ها

کاسپیان یا کاسپی‌ها یکی از اقوام باستانی فلات ایران بودند که در سواحل جنوب غربی دریای کاسپین جایی در شمال یا جنوب رود کر[1] واقع در قفقاز جنوبی[2] می زیستند. برخی منابع کاسی‌ها و کاسپی‌ها را دو قوم نام برده‌اند اما بنظر می‌رسد این دو نام هر دو یک ریشه داشته باشد.[3] هرودوت و استرابو و بسیاری دیگر از مورخان دوره باستان مکرر به کاسپی ها اشاره کرده اند اما بنظر می رسد چیز چندانی درباره آنها نمی دانستند. در گزارشهای تاریخی و جغرافیایی دوره باستان با دیگر سکنه باستانی حاشیه جنوبی دریای کاسپین چون آماردها و اناریاها و کادوسیان و آلبانی ها و ویتی ها دسته بندی شده اند و سرزمین شان (Kaspianḗ) بخشی از آلبانیای قفقاز بوده است. اینکه بخشی از شاهنشاهی ماد بوده اند یا نه مشخص نیست ولی به همراه خرده فرهنگ های پیرامون شان (Pausicae و Pantimathi و Daritae) در دوران داریوش بزرگ بخشی از شاهنشاهی هخامنشی بودند و بعدها قلمرو شان به ماد آتروپاتن و به نوبه خود به آلبانیای قفقاز پیوست.[4]

نقشه سرزمین آلبانیای قفقاز تا سال ۳۸۷ پس از میلاد
نقشه گرافیکی از رود کر در قفقاز جنوبی،کاسپی ها سکنه شمال یا جنوب رود کر بودند

پیشینه و تمدن کاسپی‌ها

زبان‌شناسان بر این باورند که نام شهر قزوین نیز برگرفته از همین ریشه‌است زیرا شهر مذکور دروازه ورود به قلمروی کاسپی‌ها بوده‌است.[5] نامهای بازمانده از کاسپی‌ها در اسناد آرامی در مصر به زبان ایرانی‌است؛ بنابراین کاسپی‌ها باید ایرانی یا تحت تأثیر فرهنگ ایرانی قرار گرفته باشند.[6] هرودوت به مردمان دیگری با همین نام کاسپی(Káspioi) اشاره کرده که به همراه سکاها(Sákai) در پانزدهمین ناحیه سرزمین هخامنشیان ساکن بودند و همچنین در ارتش خشایارشا هخامنشی نیز حضور داشته اند.چنین بنظر می رسد که در منطقه پامیر یا جایی که امروزه کشمیر است یا نورستان امروزی زیست می کردند،هرچند که در درستی این نگاشته های هرودوت شک و تردید جدی هست اما نقطه نظر قابل پیشنهاد پژوهشگران بر کوچ کاسپی ها به کاپیسا(Kápisoi and Kaspeîroi) می باشد.[7]

برای مطالعه بیشتر
  • نام دریای شمال ایران، دکتر عنایت‌الله رضا، ناشر: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، سال: ۱۳۸۷، تعداد صفحه‌ها: ۱۸۰
  • ماهنامهٔ پبام دریا، شماره ۱۳۱ و ۱۳۳ مهر و آذر ۱۳۸۳
  • کتاب گیلان – جلد اول - انتشارات گروه پژوهشگران ایران – چاپ دوم - زمستان ۱۳۸۰ خورشیدی

پانویس
  1. name of an ancient people dwelling along the southwestern shore of the Caspian Sea, whether north or south of the river Kura is not clear, (Rüdiger Schmitt), “CASPIANS ,” Encyclopædia Iranica, online edition
  2. The sea’s name derives from the ancient Kaspi peoples, who once lived in Transcaucasia to the west , , “ Caspian Sea ,” Encyclopædia Britannica,online edition
  3. Herzfeld, The Persian Empire, (Wiesbaden) 1968:195-99, noted by Rüdiger.
  4. Herodotus, Strabo, and other classical authors repeatedly mention the Caspians but do not seem to know much about them; they are grouped with other inhabitants of the southern shore of the Caspian Sea, like the Amardi, Anariacae, Cadusii, Albani, and Vitii (Eratosthenes apud Strabo, 11.8.8), and their land (Kaspianḗ) is said to be part of Albania (Theophanes Mytilenaeus apud Strabo, 11.4.5). Whether or not they belonged to the Median empire is not clear. According to Herodotus (3.92.2), they, together with the Pausicae, Pantimathi, and Daritae, were included in the eleventh nomós of the Achaemenid empire under Darius I. This region later was attached to Media Atropatene and Albania in turn., IRANICAONlINE CASPIANS
  5. عجم، محمد (۱۳۸۳). «نام‌های دریای خزر و کاسپین». ماهنامه علمی پیام دریا. مهر-آذر (۱۳۱–۱۳۳).
  6. Rüdiger Schmitt. «Caspians». Encyclopædia Iranica.
  7. Herodotus (3.93.2) mentions another people with the same name, who, together with the Sacae (Sákai) inhabited the fifteenth nomós; these Káspioi, who were among the participants in Xerxes’ army (Herodotus, 7.67.1; 86.1[.2), are sometimes considered to have been located in the Pamirs or in what is now Kashmir and were perhaps the forerunners of the present-day Nuristanis (for another possible location, see Cook, p. 196). There are, however, serious doubts about the correctness of Herodotus’ text; among the emendations proposed are *Kápisoi and Kaspeîroi.], IRANICAONlINE CASPIANS

منابع
  • ای. م. دیاکونوف. تاریخ ماد. ترجمه کریم کشاورز. انتشارات: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. تهران ۱۳۸۰. شابک ‎۹۶۴-۴۴۵-۱۰۶-۶

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.