گوتیان

واژه گوتی یا کوتی فقط در هزاره سوم و دوم قبل از میلاد معنی و مفهوم داشته‌است و به یک گروه قومی معین اطلاق می‌شد.[1]

زبان گوتی

بنابر پژوهش‌های دو زبان‌شناس برجسته به نام‌های «تاماز گامکرلیدزه» و «ویاچسلاو ایوانف»، زبان گوتی‌ها یکی از زبان‌های هندواروپایی است، ولی برخلاف زبان‌های هندوایرانی که از شاخه زبان‌های گروه سَتِم اند، آن را در زیر زبان تخاری، از شاخه زبان‌های گروه کنتوم، گنجانده اند.[2] والتر هنینگ دانشمند زبان‌شناس برجسته آمریکایی که پژوهش‌های بسیاری را در باره با گروه‌های زبان تخاری داشته‌است، نام گوتی را با نام «کوچا» یکی از شهرهای تخاری مقایسه کرد.[3] نام این شهر بیشتر با کوشان پیوند داده شده است.[4] همچنین با یوئه چی (گویش چینی واژه کوشان) که از نژادهای کهن باشنده در خمیدگی حاصلخیز رود زرد نیز همریشه دانسته شده است. «کوچا» شهری در حوضه تاریم بوده که امروزه در سین کیانگ کنونی در شمال غرب چین واقع می‌باشد و در سده دوم پیش از میلاد مسکن قبایل هندواروپایی زبان یوئه چی (یا یوئه جی[5]) بوده‌است. امروزه در منطقه «حوضه تاریم» گروهی از مردمان ایرانی‌تبار موسوم به تاجیک‌های چین که گویشور زبان‌های ایرانی شرقی چون زبان سریکالی و زبان وخی اند و همچنین دسته‌هایی از ترکان اویغور زندگی می‌کنند.


فرضیه نیاژرمنی و ارتباط با گوت‌ها

از لحاظ آواشناسی زبان نیاژرمنی با زبانها همچون پارسی میانه و پهلوی قرابت بسیار زیادی دارد، فرضیه ارتباط بین گوتیان و گوت‌ها را نخستین بار ونسان شیل آشورشناس برجسته فرانسوی که در سال 1911 وجود سلسله گوتی در میان‌رودان را کشف کرد، مطرح نمود.[6] پس از وی آشورشناس آلمانی-فرانسوی یولیوس اوپرت نیز با رد نظر هیلپرشت در خصوص سامی بودن گوتیان، بیان می کند که این نام آوایی کاملا آریایی دارد و یکسان با نام مردم گوتی است که بطلمیوس در حدود سال 150 میلادی به عنوان یک قوم اروپایی به آن اشاره کرده است. [7][8] .برخلاف فرضیه تخاری بودن زبان گوتیان که به منظور رد فرضیه حضور دیرینه مردمان آریایی در ایران مطرح گردیده است، فرضیه نیاژرمنی اثبات می کند که هیچ تغییری در ساختار آوایی ایران در حداقل پنج هزار سال اخیر اتفاق نیافتاده و فرضیه مهاجرت آریایی ها به ایران مردود است، بلکه ایران خود خاستگاه زبان هندواروپایی بوده است، موضوعی که دیوید رایش یکی از بزرگترین دانشمندان علم ژنتیک با ادله بسیار بر آن تاکید کرده است. [9] دیگر دانشمندان علم ژنتیک نیز این فرضیه را بسیار محتمل می دانند. [10]


نام پادشاهان گوتی در فهرست پادشاهان سومری

نام نخستین پادشاه در این فهرست اینگیشوش است، بخش نخست این نام مشابه با نام خدای اصلی مردمان گوتیک یعنی اینگوی است که بر روی یک حلقه طلایی یافت شده در کشور رومانی (Ring of Pietroassa) به صورت "تقدیم به اینگوی گوت‌ها، مقدس" به زبان گوتیک ثبت شده است.[11] مقایسه کنید با نامهای ژرمنی اینگمار، اینگرید، ... شکل اصلی این نام احتمالا اینگیسونس به معنای "فرزند اینگوی" بوده است. آخرین پادشاه این فهرست هم تیریگان نام دارد، بخش نخست این نام مشابه با نام تیر، خدای جنگ و پیروزی ژرمنی است، بخش دوم آن هم "گان" به معنی جادو است[12]، مقایسه کنید با نامهای ژرمنی مورگان، ولفگان، ادلگان، ...، از آنجاییکه نام تیرفینگ به معنای شمشیر جادویی تیر در فرهنگ اساطیری ژرمنی وجود دارد، نام تیریگان نیز احتمالا معنای مشابه ای دارد.

گوتی

بعدها ممکن است این اصطلاح به اقوام گوناگونی که در شمال و شرق بابل زندگی می‌کردند اطلاق می‌شده و واحد ارضی معین و ملموسی را نمی‌رسانده‌است. قبایل گوتیان در محلی شرقی تر از لولوبیان زندگی می‌کردند. [13]

در هزاره اول قبل از میلاد، همه اورارتوییان و مردم ماننا و ماد را گوتی می‌نامیدند. فقط گاهی در کتیبه‌های سارگن دوم، مادهای ایرانی زبان از گوتیان مشخص و ممتاز گشته‌اند. گوتیان در قرن بیست و سوم قبل از میلاد و زمان سلطنت (نارام سوئن) پادشاه اکد، در صحنه تاریخ پدید می‌آیند. طبق روایات بعدی اکدی، (نارام سوئن) ظاهراً در اواخر سلطنت خویش ناگزیر با گوتیان جنگید و در ضمن پیکار با ایشان از پای درآمد.

منابع
  1. فریده غلامرضایی. «با قوم گوتی آشنا شوید». پایگاه خبری گلونی.
  2. Гамкрелидзе Т. В. , Иванов Вяч. Вс. Первые индоевропейцы на арене истории: прототохары в Передней Азии // Вестник древней истории. 1989. № 1.
  3. Henning, W.B. (1978). "The first Indo-Europeans in history". In Ulmen, G.L. Society and History, Essays in Honour of Karl August Wittfogel. The Hague: Mouton. pp. 216–230. ISBN 978-90-279-7776-2.
  4. «بکویس، کریستوفر. فرمانروایی های جاده ابریشم: تاریخ اوراسیای مرکزی از دوران مفرغ تا امروز.(۲۰۰۹) انتشارات پرینستون. ص ۳۸۱».
  5. 月氏 به الفبای چینی ساده شده
  6. Academie des Inscript. et Belles Lettres, Comptes Rendus, Paris, 1911, p.327.
  7. Revue Archaeologique, p.363.
  8. Brinton p.94.
  9. Who We Are and How We Got Here: Ancient DNA and the New Science of the Human Past, page 120.
  10. Barras، Colin. «World's most-spoken languages may have arisen in ancient Iran». New Scientist (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
  11. Pieper (2003) in Heizmann (2003:595-646).
  12. "Germanic name". Wikipedia. 2019-11-30.
  13. «Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East».
  • تاریخ ماد، دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۰، ص۱۰۷–۱۰۳

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.