کتزیاس

کتزیاس یا کتسیاس (به یونانی: Κτησίας) (به فرانسوی: Ctésias) تاریخ‌نگار و پزشک یونانی بود. وی از شهر کنیدوس از مستعمره‌های یونانی دوری‌ها در آسیای کوچک بود. او میان سال‌های ۴۱۵ تا ۳۹۸ پیش از میلاد، پزشک پروشات همسر داریوش دوم و اردشیر دوم پادشاه هخامنشی بود. کتزیاس بمدت هفده سال در دربار اردشیر می‌زیست.

او در سال ۴۰۱ پیش از میلاد در جنگ میان اردشیر دوم و برادرش کوروش کوچک (نبرد کوناکسا) همراه اردشیر دوم بوده‌است.

زندگی

کتزیاس در حدود سال ۴۴۱ قبل از میلاد مسیح بدنیا آمد، در اواخر قرن پنجم و دهه های آغازین قرن چهارم قبل از میلاد هم به عنوان طبیب و هم به عنوان نویسنده کار میکر؛ با توجه به کنایاتی که در متن پرسیکا آمده میتوان نتیجه گرفت که در سال های ۳۹۳ یا ۳۹۲ق.م میزیسته است. دربارهٔنام پدر وی اختلاف نظرهایی وجود دارد. در واژه نامهٔبیزانسی «سودا» نام پدر وی کتزیارکوس یا کتزیوکوس آمده است. زادگاه وی شهر کنیدوس، شهری یونانی زبان در منطقه کاریا در آسیای صغیر که بخواطر طبیبانش مشهور است، بوده است.

اثرها

کتزیاس بیست و سه کتاب نگاشته‌است. شش کتاب او دربارهٔ تاریخ ماد و آشور و بابل و شش کتابش دربارهٔ رویدادهای تاریخ ایران از پادشاهی کورش بزرگ تا مرگ خشایارشا و ده کتاب واپسینش دربارهٔ دنبالهٔ تاریخ ایران تا سال ۳۹۸ (پیش از میلاد) است که او از ایران رفته‌است. او خود ادعا می‌کند که در نگارش کتاب‌هایش از دفترهای پادشاهی ایران در شوش یاری می‌گرفته‌است. از کتاب‌هایی که دربارهٔ تاریخ ایران و هندوستان نوشته، چیزی به‌جز گفتاوردهای نویسندگان یونانی و رومی به جای نمانده‌است. او کتاب‌هایش را با گویش یونانی ایونی نوشته‌است و نوشته‌هایش دربارهٔ تاریخ ایران با نوشته‌های هرودوت در تضاد کامل است.

فهرست نوشته‌ها
  • تاریخ ایران[1]
  • تاریخ هند[2]
  • دربارهٔ رودها
  • دربارهٔ کوه‌ها
  • دریانوردی به گرد آسیا

از میان این آثار، ایندیکا و پرسیکا یعنی دو اثر اول، گویا از اهمیت و ارزش بیشتری برخوردار بوده‌اند.

نقد

از مهمترین منابع تاریخ نگاری ماد و هخامنشی، هرودوت و کتسیاس هستند که نوشته‌های هرودوت تاحدودی قابل اعتماد است و پژوهش‌های نوین باستان‌شناسی هم در پاره‌ای از موارد، گفته‌های او را تأیید می‌کنند[3] اما نوشته‌های کتسیاس جنبهٔ داستان‌سرایی و تفریح‌انگیز دارند و تقریباً در تمامی مواردی که هرودوت و کتسیاس دربارهٔ واقعهٔ یکسانی صحبت کرده‌اند، گفته‌های آنان بسیار با هم اختلاف دارند و در مواردی که بتوان این اختلاف‌ها را از روی منابع دیگر بررسی کرد، گفته‌های کتسیاس نادرست است.[4] کتسیاس ادعا می‌کند که از سالنامه‌های رسمی ایرانی و مشاهدات شخصی‌اش به عنوان پزشک دربار در نوشتن کتابش استفاده کرده‌است ولی بررسی‌های بیشتر نشان داده که وی حتی به زبان‌های شرقی آشنا هم نبوده‌است. اگر کتسیاس از سالنامه‌های رسمی استفاده می‌کرد، ممکن نبود آنچه را که نمی‌داند نداند ولی در عوض چیزهایی را «می‌داند» که وجود آن‌ها در سالنامه‌های رسمی، محال محض است. با این حال، نمی‌توانیم تماماً از نوشته‌های کتسیاس صرفنظر کنیم.[5]

پانویس
  1. Persica
  2. Indica
  3. دیاکونوف، تاریخ ماد، ۱۹.
  4. دیاکونوف، تاریخ ماد، ۲۸.
  5. دیاکونوف، تاریخ ماد، ۲۷.

منابع
  • لغتنامهٔ دهخدا؛ سرواژه کتزیاس
  • ای.م. دیاکونوف. تاریخ ماد شابک ‎۹۶۴−۴۴۵−۱۰۶−۶
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.