خزر، ترکمنستان

خَزَر (به ترکمنی: Hazar) یا چهارکان شهری است در کنار دریای خزر در کشور ترکمنستان. این شهر در شبه‌جزیره چهارکان قرار دارد و جزئی از استان بلخان به‌شمار می‌آید.

خزر
خزر
اطلاعات کلی
نام رسمی :خزر
کشور :ترکمنستان
استان :

بلخان

مردم
جمعیت۱۳٬۸۶۵ نفر (سرشماری ۱۹۸۹)[1]

نام پیشین این شهر چهارکان بود که نامی است فارسی. این نام از سوی ترکمن‌ها به صورت چهارکن و چـله‌کن (Çeleken) تلفظ می‌شود.[2]

جغرافیا

کوه‌های کپه‌داغ در شرق و قفقاز در غرب دریای خزر در امتداد یک‌دیگر قرار دارند و ادامه این دو رشته‌کوه در زیر دریای خزر برجستگی‌هایی را در زیر آب سبب شده‌است. دو انتهای این برجستگی‌ها در شرق شبه‌جزیره چهارکان و در غرب شبه‌جزیره آبشوران را پدید آورده است.[3]

چهارکان در اوایل سده بیستم به صورت جزیره بوده ولی بعدها به جهت کاهش سطح آب خزر به شبه جزیره بدل شده‌است.[4]

پیشینه

دزدی دریایی قبایل ترکمن در شرق دریای خزر که از سده چهارم قمری/دهم میلادی با تاراج کشتی‌ها در شبه‌جزیره سیاه‌کوه (منقشلاق) آغاز شده بود در سده دوازده قمری/ هیجده میلادی به اوج خود رسید. منطقه اصلی این دزدان دریایی در نزدیکی سواحل صخره‌ای دماغه چهارکان و جزایر نزدیک به‌آن یعنی جزایر درگان و اُگورت‌جای، بود. هدف این دزدان، بیشتر کرانه‌های گرگان، مازندران و گیلان بود. نادرشاه، شاه ایران برای جلوگیری از این حملات دژی مشرف بر خلیج بلخان برپا کرد اما موفق نشد جلوی حملات این دزدان دریایی را به‌طور کامل بگیرد.[5]

در این منطقه بعدها نفت پیدا شد. در سفرنامه گریگوری ملگنوف روسی آمده‌است که: «ترکمن‌ها ترجیح می‌دادند نفتی را که به‌دست می‌آوردند به‌ویژه از منطقه چله‌کن، به ایرانیان بفروشند تا این‌که به‌دست روس‌ها بیفتد.»[6]

کرانه‌های چهارکان زمانی از جاذبه‌های گردشگری منطقه بود، اما پس از استخراج نفت در منطقه، امروزه این سواحل از آلودگی و بی‌توجهی رنج می‌برد. با وجود این‌که در این سواحل لوله‌ها، تجهیزات صنعتی، و لکه‌های نفتی پراکنده‌اند هنوز مردم برای شنا به این ساحل می‌آیند.[7]

منابع

  1. Population census 1989, Demoscope Weekly, No. 359-360, 1–18 January 2009 (search for Туркменская ССР) (روسی)
  2. گُلی، امین‌الله: سیری در تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها. تهران: چاپخانه مهارت. زمستان ۱۳۶۶. ص۱۰۶.
  3. سیاری، حبیب‌الله: ژئوپولتیک حوزه دریای مازندران از دیدگاه امنیت ملی. در نشریه: «کنترولر». پاییز و زمستان ۱۳۸۳ - شماره ۱۷. ص۱۶.
  4. عزیزی، عباس: ترکمنستان.۱۳۸۸.]
  5. de Planhol, Xavier: (1990), CASPIAN SEA i. GEOGRAPHY, Encyclopædia Iranica. Vol.V, Fasc. 1, pp. 48-50
  6. سرای‌لو، اشرف: اوضاع استرآباد در جنبش مشروطیت، با تکیه بر وضعیت ترکمن‌ها. در نشریه: «گنجینه اسناد». تابستان ۱۳۸۶ - شماره ۶۶. ص۱۸.
  7. Turkmenistan's Least Luxurious Beach Resort. Radio Free Europe/Radio Liberty. بازدید: اوت ۲۰۱۳.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.