عربیه (استان روم)

عربیا پترایئا (به لاتین: Arabia Petraea) و یا استان عربی روم (به لاتین: Provincia Arabia) که به عربی «العربیة البترائیة» نامیده می‌شود، یک استان مرزی امپراتوری روم بود که در سال ۱۰۶ میلادی توسط امپراتور ترایانوس ایجاد شد و شامل پادشاهی سابق نبطی‌های اردن، شام جنوبی، شبه‌جزیره سینا و شمال‌غربی شبه‌جزیره عربستان بود. پایتخت آن شهر پترا[یادداشت 1] بود. این استان از شمال به سوریه (استان روم)، از غرب به یهودیه و مصر، و از جنوب و شرق نیز به صحرای عرب و عربیا فلیکس[یادداشت 2] محدود می‌شد.

عربیه
Arabia Petraea (به لاتین)
Former subdivision امپراتوری روم و امپراتوری بیزانس
۱۰۶ میلادی–سده هفتم میلادی
مرکزپترا
بصری
تاریخچه
قبلیپادشاهی نبطی‌ها
ایجاد۱۰۶ میلادی
انحلالسده هفتم
بعدیغسانیان
خلفای راشدین
وضعیتاستان رومی
تاریخچه 
• ورود لژیون‌های رومی از سوریه و مصر (استان روم)
۱۰۶ میلادی
• فتوحات اعراب مسلمان
سده هفتم میلادی
امروزه بخشی ازشبه‌جزیره سینا، شبه‌جزیره عربستان، شام، اردن

این قلمرو همچون استان‌های ارمنستان، آشوریه، و بین‌النهرین توسط امپراتور ترایانوس به امپراتوری روم منضم شد، با این تفاوت که بر خلاف آن‌ها تا مدت‌ها بعد از مرگ ترایانوس نیز برجای ماند؛ و مرزهای صحرایی آن‌را لیمس عربیکوس[یادداشت 3] به معنای «خطوط مرزی عربی» می‌نامیدند. امپراتور فیلیپ عرب در این استان زاده شد، کسی که در حدود ۲۰۴ میلادی متولد شد. استان عربیه به‌عنوان یک استان مرزی، شامل یک صحرای مملو از قبایل عرب و همسایه‌ی سرزمین‌های حاشیه‌ای پارت‌ها بود.

با اینکه این استان مورد یورش‌های همیشگی اشکانیان و پالمیرا قرار داشت ولی همچون دیگر استان‌های مرزی روم ــ از جمله ژرمانیا و آفریقای شمالی ــ شاهد یورش‌های مکرر نبود، و نیز به اندازه دیگر استان‌های شرقی روم که بیشتر هلنیزه (یونانی) شده بودند از فرهنگی ریشه‌دار برخوردار نبود.

تصرف رومیان

پیش از تسلط رومیان در سال ۱۰۶، رابل دوم[یادداشت 4] از سال ۷۰ میلادی بر این منطقه حکومت می‌کرد که آخرین پادشاه نبطه بود. با مرگ وی، لژیون سوم سیرنائیک[یادداشت 5] روم از مصر به سمت شمال یعنی پترا راه افتاد و در همان حال لژیون ششم فراتا[یادداشت 6] که در سوریه مستقر بود، به‌سمت جنوب راه افتاد تا بصری را اشغال کند. تصرف پادشاهی نبطی‌ها و انضمام آن به روم را می‌توان امری اتفاقی دانست، اقدامی که توسط ترایانوس انجام شد تا کنترل روم بر منطقه را تقویت کند، پیش از اینکه امپراتور مشغول طرح‌های [نظامی] خود برای سرزمین‌های ماورای فرات و به‌خصوص بین النهرین شود.

شواهدی دال‌بر هرگونه بهانه و مستمسک برای این انضمام وجود ندارند: رابل دوم، یک وارث به نام اوبوداس[یادداشت 7] داشت و به‌رغم وجود درگیری کوچک نظامی (از روی این حقیقت که ترایانوس لقب Arabicus «به معنای فاتح عربیه» را به خود اختصاص نداد) به‌نظر می‌آید که یک شکست کافی برای تحقیر نبطی‌ها در کار بوده باشد. به‌استثنای برخی یگان‌های گارد سلطنتی نبطی‌ها، به‌نظر میرسد مقاومتی قوی در کار نبوده است؛ چراکه حقیقت نشان داد برخی نظامیان نبطی، مدتی کوتاه بعد از اشغال رومیان، به عنوان نیروهای کمکی در ارتش روم خدمت کردند.

تصرف عربیه تا تکمیل جاده‌ی ویا ترایانا نوا[یادداشت 8] رسماً جشن گرفته نشد. این جاده مرکز استان را از بصری تا عقبه امتداد داد. تا پیش از اتمام طرح جاده، انضمام عربیه به عنوان یک استان رومی جشن گرفته نشد تا اینکه سکه‌هایی پدیدار شدند که تصرف عربیه را جشن گرفتند، سکّه‌هایی که سردیس ترایانوس را بر روی[یادداشت 9] خود و تصویر یک شتر را بر پشت[یادداشت 10] خود نشان می‌دادند. این سکه‌ها تا ۱۱۵ میلادی ضرب می‌شدند، یعنی تا هنگامی‌که تمرکز امپراتوری روم معطوف به نقاط شرقی‌تر شد (نگاه کنید به لشکرکشی تراژان به ایران).

جستارهای وابسته

یادداشت‌ها
  1. نام لاتین این استان Arabia Petraea است که به معنای «عربیه‌ی پترایی» است و اشاره به این دارد که پایتختش پترا است.
  2. به لاتین Arabia Felix به‌معنای عربستان حاصلخیز
  3. به لاتین Limes Arabicus
  4. Rabbel II Soter
  5. به لاتین Legio III Cyrenaica
  6. به لاتین Legio VI Ferrata، واژه Ferrata مؤنثِ Ferratus است و به معنای آهنین می‌باشد. پس ترجمه عبارت بالا «لژیون ششم آهنین» است
  7. Obodas
  8. به لاتین Via Traiana Nova، به معنای جاده ترایانوسی جدید
  9. به انگلیسی obverse یعنی روی سکه
  10. به انگلیسی reverse یعنی پشت سکه

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.