فروزان
پروین خیربخش، با نام هنری فروزان (زاده ۴ شهریور ۱۳۱۶ در بندر انزلی – درگذشتهٔ ۴ بهمن ۱۳۹۴ در تهران)، بازیگر مشهور سینمای ایران و دوبلور اهل ایران بود.
| فروزان | |
|---|---|
| نام در زمان تولد | پروین خیربخش |
| زادهٔ | ۲۶ اوت ۱۹۳۷ بندر انزلی، ایران |
| درگذشت | ۲۴ ژانویهٔ ۲۰۱۶ (۷۸ سال) تهران، ایران |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | هنرپیشه، تهیه‌کننده، دوبلور |
| سال‌های فعالیت | ۱۹۶۳–۱۹۷۹ |
| فرزندان | سیامک ساجدی |
فیلم دایره مینا (۱۳۵۷) به کارگردانی داریوش مهرجویی تنها فیلم فروزان در سینمای موسوم به موج نو است اما او در فیلم‌های کارگردانان صاحب‌نامی مانند علی حاتمی، فریدون گله، شاپور قریب نیز حضور داشت. فیلم‌های گنج قارون، ساحل انتظار، خاطرخواه، انسانها، باباشمل، ایوب و دالاهو از فیلم‌های مشهور و پرفروش او بودند.
زندگی‌نامه
پروین خیربخش (فروزان) در ۴ شهریور ۱۳۱۶ در بندر انزلی متولد شد. از سال ۱۳۴۱ با دوبله و گویندگی در نقش‌های دوم و سوم فعالیت خود را آغاز کرد و تا سال ۱۳۴۴ ادامه داد. از سال ۱۳۴۲ با بازی در فیلم ساحل انتظار به کارگردانی سیامک یاسمی به عنوان بازیگر شروع به کار کرد و تا سال ۱۳۵۶ در سینما فعال بود.
او نزدیک به ۱۵ سال در سینمای حرفه‌ای فعالیت کرد که عمدتاً به نقش‌آفرینی در سینمای تجاری محدود بود. وی همراه با محمدعلی فردین، از ستارگان آثار موسوم به فیلم فارسی بود. حضور فروزان در این‌گونه فیلم‌ها تضمینی برای موفقیت مالی فیلم ارزیابی می‌شد.[1] با این حال در کارنامه فروزان چند فیلم متفاوت از بقیه نیز به چشم می‌خورد که حاصل همکاری او با کارگردانانی چون داریوش مهرجویی و علی حاتمی است.
در سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم تنگه اژدها (۱۳۴۷) ساخته سیامک یاسمی شد.
او در دهه ۵۰ مسیر متفاوتی را در انتخاب‌هایش پیش گرفت و گزیده کارتر از دهه ۴۰ به فعالیت پرداخت اما در مجموع در بیش از ۵۵ فیلم نقش آفرینی کرد.
فروزان در سال ۱۳۵۰ در فیلم باباشمل ساخته علی حاتمی حضور یافت که حاصل این همکاری، دریافت جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره سپاس بود.
او در طول فعالیت هنری خود با بازیگران نامدار و مطرحی چون محمدعلی فردین، ناصر ملک مطیعی، رضا بیک ایمانوردی و بهروز وثوقی همبازی بوده‌است.
پس از انقلاب
او برخلاف بسیاری از بازیگران و خوانندگان ایرانی پیش از انقلاب که مهاجرت کردند، در ایران ماند و پس از انقلاب ایران از کار هنری منع، و دیگر بر پرده سینما دیده نشد، وی به خواست خودش هیچگاه در جمع هنرمندان و دوستدارانش ظاهر نشد و حاضر به انجام مصاحبه با هیچ‌یک از کانال‌های تلویزیونی و انتشار تصویری جدید از خودش نشد. جایی در میانهٔ خاطراتش، از روزهای سختی می‌گوید که در دهه شصت در ایران داشته و به قول خودش تحمل کرده، روزهایی که دیگر برایش هورا نمی‌کشیدند و در میوه فروشی محل به صورتش آب دهان می‌انداختند، فاصلهٔ آن هورا و این آب دهان فقط یک چند ماه بود.[2]
درگذشت
در سال‌های آخر زندگی کمتر خبری از او در رسانه‌ها منتشر می‌شد. فروزان پس از ۳۷ سال انزوا فوت کرد. وی چهار روز قبل از مرگش به دلیل کمر درد شدید به بیمارستان پارس تهران مراجعه می‌کند و سپس به منزل منتقل می‌شود[3]
</ref> و سرانجام یکشنبه ۴ بهمن ۱۳۹۴ در سن ۷۸ سالگی در منزلش در تهران درگذشت و روز ۵ بهمن، در قطعه ۷۳، ردیف ۱۶۶ و شماره ۴۱ بهشت زهرای تهران، به خاک سپرده شد.[4]
امیر امینی، یکی از روزنامه‌نگاران ایران خاطره‌ای را از دوران زندگی فروزان بازیگر سینمای دوران شاه، پس از مرگ او منتشر کرد. در این متن آمده‌است که پس از مصادرهٔ ویلای فروزان در خیابان ایتالیا، این مکان به بنیاد مستضعفان داده شد. در سال‌های پس از مصادره، فروزان در هیبت زنی ناشناس بدون اجازه پرسیدن به این ویلا رفته و به گل‌های آن‌جا آب می‌داده‌است. پس از افشا شدن هویتش، وی در مقابل این سؤال که آیا به عنوان مالک اصلی آن مکان از وضعیت کنونی‌اش راضی هست تا بشود در آن نماز خواند گفت: «آقاپسر ببین اگه قبل از انقلاب نمازخوان بودی من راضیم، اما اگه بنا به مصلحت این دوره زمونه و برای منافع خودت یهو مؤمن شدی و مثل خیلیها نماز میخونی، بدون که من هرگز راضی نیستم!»[5]
فیلم‌شناسی
جوایز و افتخارات
- جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «تنگه اژدها» در سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس
- جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «بابا شمل» در سال ۱۳۵۱ در چهارمین جشنواره سپاس
نگارخانه
منابع
پیوند به بیرون
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ فروزان موجود است. |
- «ترانه «شهزاده رؤیا» ساخته همایون خرم از فیلم «دالاهو» (با صدای عهدیه، رقص فروزان)».
- «پروین خیربخش (فروزان)». وبگاه سوره. دریافت‌شده در ۴ مهر ۱۳۹۱.
- «فروزان، بازیگر سینمای قبل از انقلاب ایران درگذشت». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۶.
- «فروزان، ستاره سینمای پیش از انقلاب ایران درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی.
- «فروزان هنرپیشه قدیمی سینمای ایران درگذشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۶.
- فروزان در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها
فیلم‌های فروزان | ||
|---|---|---|
| دهه ۱۳۴۰ | ساحل انتظار (۱۳۴۲) • لذت گناه (۱۳۴۳) • انسانها (۱۳۴۳) • گنج قارون (۱۳۴۴) • عروس دریا (۱۳۴۴) • ده سایه خطرناک (۱۳۴۴) • هاشم‌خان (۱۳۴۵) • مردی از تهران (۱۳۴۵) • فرار از حقیقت (۱۳۴۵) • شوخی نکن دلخور می‌شم (۱۳۴۵) • شمسی پهلوان (۱۳۴۵) • هفت شهر عشق (۱۳۴۶) • گوهر شب چراغ (۱۳۴۶) • شکوه جوانمردی (۱۳۴۶) • دروازه تقدیر (۱۳۴۶) • دالاهو (۱۳۴۶) • یوسف و زلیخا (۱۳۴۷) • غروب بت‌پرستان (۱۳۴۷) • ستاره هفت آسمان (۱۳۴۷) • دختر شاه پریون (۱۳۴۷) • چهار درویش (۱۳۴۷) • چرخ بازیگر (۱۳۴۷) • تنگه اژدها (۱۳۴۷) • بسترهای جداگانه (۱۳۴۷) • بر آسمان نوشته (۱۳۴۷) • بازی عشق (۱۳۴۷) • معجزه قلب‌ها (۱۳۴۸) • مالک دوزخ (۱۳۴۸) • شهر آشوب (۱۳۴۸) • ستاره فروزان (۱۳۴۸) • تک خال (۱۳۴۸) • بهشت دور نیست (۱۳۴۸) • امشب دختری می‌میرد (۱۳۴۸) • عدل الهی (۱۳۴۸) • مردی از جنوب شهر (۱۳۴۹) • عروس بیانکا (۱۳۴۹) • سوگولی (۱۳۴۹) • رقاصه شهر (۱۳۴۹) • رام کردن مرد وحشی (۱۳۴۹) • جعفر و گلنار (۱۳۴۹) • اسیر خشم (۱۳۴۹) |  |
| دهه ۱۳۵۰ | خوشگل محله (۱۳۵۰) • بدنام (۱۳۵۰) • حیدر (۱۳۵۰) • باباشمل (۱۳۴۳) • ایوب (۱۳۵۰) • آتشپاره شهر (۱۳۵۰) • میخک سفید (۱۳۵۱) • قلندر (۱۳۵۱) • ظفر (۱۳۵۱) • ساحره (۱۳۵۱) • دشنه (۱۳۵۱) • خاطرخواه (۱۳۵۱) • ناخدا (۱۳۵۲) • پریزاد (۱۳۵۲) • دایره مینا (۱۳۵۳) • خداحافظ کوچولو (۱۳۵۴) • قرار بزرگ (۱۳۵۴) • پشت و خنجر (۱۳۵۶) | |
- "Forouzan, Persian film star in Pahlavi era, passes away in Tehran". پیوند نیوز.
- «پروین خیربخش». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۳۱.
- فروزان بازیگر زن سینمای پیش از انقلاب درگذشت.
- "فروزان؛ ستاره‌ای خاموش می‌شود". بی‌بی‌سی فارسی.
- «خاطره‌ای دربارهٔ بازیگر قدیمی فروزان از امیر گامینی». ویسگون. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۶.
