فضای مرده (بازی ویدئویی)

فضای مرده (به انگلیسی: Dead Space) بازی ویدئویی در سبک ترس و بقا است که توسط ای‌ای ردوود شورز توسعه‌یافته و توسط الکترونیک آرتز برای مایکروسافت ویندوز، پلی‌استیشن ۳ و ایکس‌باکس ۳۶۰ در سال ۲۰۰۸ منتشر شد. این بازی اولین قسمت در مجموعه فضای مرده است و در آمریکای شمالی، اروپا و استرالیا منتشر شده‌است. بازی دربارهٔ یک سفینه فضایی تحقیقاتی با هدف کشف ماده‌ای به نام مارکر است ولی در پی آن هیولاهایی مرگبار به نام نکرومورف پدیدآمدند. بازیکن، مهندس آیزاک کلارک را کنترل می‌کند کسی که علاوه بر هدایت سفینه و مبارزه با نکرومورف‌ها باید با روانپریشی خود مبارزه کند. گیم پلی این بازی شامل کاوش مناطق مختلف به وسیله بخش داستانی، حل معماها و پیداکردن مهمات و تجهیزات برای زنده ماندن است.

برای بازی موبایل، فضای مرده (بازی موبایل) را ببینید.
فضای مرده
توسعه‌دهنده(ها)ای‌ای ردوود شورز
ناشر(ها)الکترونیک آرتز
کارگردان(ـان)
تهیه‌کننده(ها)
طراح(ـان)پاول متیوس[و 4]
برنامه‌نویس(ـان)استیو تیمسون[و 5]
هنرمند(ان)ایان میلهام[و 6]
نویسنده(ها)
آهنگساز(ان)جیسون گریوز
سریفضای مرده
سکو(ها)
تاریخ(های) انتشار
ژانر(ها)ترس و بقا
حالت(ها)تک‌نفره

فضای مرده در اوایل ۲۰۰۶ با یک طرح اولیه که روی اکس‌باکس اجرا می‌شد مطرح شد. خالق بازی، گلن اسکافیلد قصد داشت که ترسناک‌ترین بازی که بتوان تصور کرد را با الهام از بازی رزیدنت ایول ۴ و فیلم‌هایی مانند افق رویداد خلق کند. سازندگان تمرکز اصلی خود را روی نوآوری و واقع‌گرایی مانند روند مکانی دشمنان و حذف نوار وضعیت گذاشتند. طراحی صدا در حین تولید انجام می‌شد. جیسون گریوز برای اینکار انتخاب شد تا حس اضطراب و بی‌قراری را برای بازیکن القا کند.

بازی در سال ۲۰۰۷ تأیید شد و الکترونیک آرتز ویژگی‌های جدیدتری را به بازی اضافه‌کرد. با این حال برخلاف دیگر بازی‌های ۲۰۰۸ الکترونیک آرتز با فروش کم آغاز شد. بازی در نهایت یک میلیون نسخه در جهان فروخت. منتقدان فضاسازی، گیم پلی و طراحی صدا را ستایش کردند. و مجلات مختلف آن را در رتبه‌بندی بهترین بازی ویدئویی که تا به حال ساخته‌شده قرار دادند. دو دنباله مستقیم برای بازی ساخته شد (فضای مرده ۲، فضای مرده ۳)، و همچنین چندیدن اسپین آف و رسانه‌های مرتبط مانند کمیک و انیمیشن از آن الهام گرفتند.

گیم پلی
آیزاک با یک نکرومورف مبارزه می‌کند.

فضای مرده یه بازی ویدئویی علمی-تخیلی در سبک ترس و بقا است. بازیکنان آیزاک کلارک[و 7] را از نمای سوم شخص در اختیار دارند. بازیکن، سفینه فضایی ایشیمورا[و 8] را هدایت می‌کند، ماموریت‌هایی را که به آیزاک داده‌شده را تکمیل می‌کند، معماهای فیزیکی را حل می‌کند و با هیولاهایی به نام نکرومورف[و 9] می‌جنگد.[1][2][3] در بعضی قسمت‌های سفینه که تخریب شده، آیزاک باید فشار هوا را کنترل کند. در خلأ، آیزاک ظرفیت هوای محدود دارد که با پیداکردن مخزن هوا در محیط دوباره پر می‌شود. در مناطق جاذبه-صفر[و 10] آیزاک و بعضی از دشمنان می‌تواند بین سطوح بپرند؛ این مکان‌ها معمولاً معما دارند.[2][4] در حین کاوش در سفینه ایشیمورا، آیزاک می‌تواند مهمات، بسته‌خون و همچنین منابع تغذیه الکتریکی[و 11] را که برای بازکردن درهای مخصوص و ارتقای سلاح و لباس به کار می‌رود، را پیدا کند. در بعضی مکان‌های سفینه آیزاک می‌تواند به فروشگاه دسترسی داشته باشد تا مهمات و تجهیزات بخرد.[5][6] آیزاک همچنین می‌تواند از خط مکان‌یابی[و 12] برای پیداکردن ماموریت‌های مرحله بعد استفاده کند.[7]

آیزاک توانایی له کردن را دارد که برای شکستن جعبه‌ها و حمله به دشمنان استفاده می‌شود، همچنین توانایی مشت‌زدن را دارد که می‌تواند دشمنان کوچک را نابود و دشمنان بزرگ را دور کند. دو توانایی که در حین بازی باز می‌شود عبارتند از جابجاکننده،[و 13] که برای جابه‌جایی اشیاء استفاده می‌شود و ساکن کننده،[و 14] که سرعت دشمنان را به مدت کوتاهی کاهش می‌دهد.[7] تمام نشانگرهای وضعیت در درون بازی است. سلامتی و قدرت آیزاک در پشت لباس او قرار دارد. تمامی فرامین، تجهیزات، تماس‌های ویدئویی، نقشه بازی، کوله پشتی و ویترین فروشگاه در صفحه‌نمایش‌های درون بازی نشان داده می‌شود. زمانی که بازیکن به قسمت منو می‌رود زمان متوقف نمی‌شود.[6][7]

هنگام کاوش در سفینه، آیزاک باید با نکرومورف‌هایی که از دریچه‌ها ظاهر می‌شوند و جنازه‌هایی که دوباره زنده می‌شوند مبارزه کند.[3] نکرومورف‌ها توانایی‌های متفاوتی دارند و باید تاکتیک‌های متفاوتی برای شکست آن‌ها در پیش گرفت.[1] هوش مصنوعی بازی فوق‌العاده است. بسته به آن که نکرومورف‌ها چقدر زخمی شدند می‌توانند تاکتیک‌های جدیدی را در پیش بگیرند مانند رشد دوباره بازوها و زنده‌کردن دشمنان دیگر.[2] آیزاک می‌تواند به سلاح‌های مختلف دسترسی داشته باشد، که نکرومورف‌ها را فقط با بریدن عضوهای آن می‌کشد.[3] برای انجام این کار، آیزاک از اسلحه‌هایی که برای بریدن استفاده می‌شود استفاده می‌کند. اسلحه اصلی در مرحله اول یافت می‌شود، درحالی که اسلحه‌های دیگر در مراحل بعدی پیدا می‌شوند.[8][9] سکوهایی[و 15] که در مراحل وجود دارند، قدرت سلاح و لباس را افزایش می‌دهد.[10] اگر بازی به اتمام رسد بخش نیوگیم پلاس باز می‌شود که به بازیکن لباس، پول، تجهیزات و گزارش‌های ویدئویی و صوتی می‌دهد. همچنین اگر درجه سختی بازی را روی سخت بگذارید این بخش باز می‌شود.[11][12]

اجمال

رویداد و شخصیت‌ها

داستان در سال ۲۵۰۸ رقم می‌خورد، زمانی که بشریت در سراسر جهان پیشرفت کرده‌است. از طرفی انسان‌ها به دلیل کمبود منابع در زمین رو به انقراض هستند، و با استفاده از سفینه‌هایی به نام سیاره‌شکن[و 16] از سیاره‌ها منبع به دست می‌آورند. قدیمی‌ترین سیاره‌شکن یواس‌جی ایشیمورا است، که در حال انجام یک عملیات استخراج غیرقانونی از سیاره اجیس ۷[و 17] است.[13][14] در پشت پرده معلوم می‌شود که سیاره اجیس ۷ زیستگاه مارکر قرمز است، یک کپی از مونولیت مارکر اصلی بیگانگان. تلاش برای سلاح سازی از مارکر و نسخه‌های آن سبب به وجود آمدن یک ارگانیسم ویروس مانند شد که اجساد را آلوده کرده و به هیولاهایی به نام نکرومورف تبدیل می‌کند. دو جناح اصلی در فضای مرده عبارتند از، دولت زمین،[و 18] که مارکرهای قرمز را ایجاد و سپس پنهان کرد و وحدت‌گرایی،[و 19] یک جنبش مذهبی که مارکرها را می‌پرستد. وحدت‌گرایی توسط محقق اصلی به نام مایکل آلتمن تأسیس شد.[15][16]

در حوادث فضای مرده، مستعمرهٔ اجیس ۷، مارکر قرمز مخفی شده در آن‌جا را کشف می‌کند، و وارد ایشیمورا می‌کند. ابتدا مستعمره‌نشینان و سپس خدمه سفینه دچار توهم و سپس بیماری روانی می‌شوند و با ورود نکرومورف‌ها اوضاع وخیم‌تر می‌شود. با رسیدن سفینه کالیون،[و 20] تمام سیاره اجیس ۷ و سفینه ایشیمورا به جز تعداد انگشت‌شماری از خدمه، کشته‌شدند یا به نکرومورف تبدیل شدند.[14][17]

قهرمان داستان بازی آیزاک کلارک است، مهندسی که با سفینه کالیون سفر کرده تا بفهمد چه بلایی به سر دوست دختر خود، نیکول برنان[و 21] آمده‌است. نیکول افسر ارشد پزشکی سفینه ایشیمورا است.[18][19] در کیلیون به همراه آیزاک، زاک هموند[و 22] که افسر ارشد امنیتی است و کندرا دانیل[و 23] که متخصص کامپیوتر است، حضور دارند. کندرا همچنین عضو دولت زمین است که برای کنترل وضعیت فرستاده شده‌است. شخصیت‌های دیگری که آیزاک در ایشیمورا با آنها روبرو می‌شود عبارتند از: چالوس مرسر،[و 24] دانشمندی دیوانه است که معتقد است نکروموف‌ها شکل برتر بشریت هستند. دکتر ترنس کین،[و 25] بازمانده‌ای که می‌خواهد مارکر را به اجیس ۷ بازگرداند. و نیکول، که به طرز مرموزی در نقاط مختلف سفینه ظاهر می‌شود و با آیزاک ارتباط برقرار می‌کند.[16][18]

داستان

آیزاک با سفینه کالیون به همراه هموند و کاندرا وارد اجیس ۷ می‌شود. در طی سفر، آیزاک مکرراً پیام ویدئویی از نیکول دریافت می‌کند. یک نقص فنی در سیستم فرود اتوماتیک، به فرودگاه سفینه ایشیمورا خسارت شدیدی وارد کرد و باعث تخریب محل قرنطینه آن شد. نکرومورف‌ها همهٔ خدمهٔ کلیون را به‌جز آیزاک، کندرا و هموند می‌کشند. آیزاک سفینه را می‌پیماید، سیستم‌ها را بازیابی می‌کند و قطعاتی را برای تعمیر سفینه پیدا می‌کند تا شاید بتوانند فرار کنند. آنها تقریباً داشتند موفق می‌شدند ولی از طرفی کلیون به دلیل مشکلات فنی نابود می‌شود. در هر سه بازمانده، علائم روان‌پریشی افزایش پیدا می‌کند، از توهم گرفته تا پارانویا.

در حین کاوش، آیزاک از طریق گزارش‌های صوتی و تصویری از وقایع سفینه و حمله نکرومورف با خبر می‌شود. عملیات استخراج غیرقانونی ایشیمورا در سیاره اجیس ۷، که توسط دولت زمین غیرقانونی تعیین شده بود، برای یافتن مارکر قرمز کلیسای یونیتولوژی بود. مستعمره اجیس ۷ تقریباً به‌طور کامل توسط روان پریشی که توسط مارکر ایجاد شده بود، از بین رفت. مارکر از میان جسدهای مستعمره‌نشینان و بازماندگان به ایشیمورا برده‌شد. نفوذ مارکر، مبارزات جناحی و حمله نکرومورف‌ها منجر به کشته‌شدن همه سرنشینان شد. آیزاک دو بازمانده باقیمانده خدمه ایشیمورا را پیدا می‌کند: دکتر ترنس کین، که اعتقاد خود را به وحدت‌گرایی کنار گذاشته‌است و دکتر چالوس مرسر که دیوانه شده و نکرومورف‌ها را می‌پرستد.

علی‌رغم تلاش‌های آیزاک، هموند توسط نکرومورف کشته می‌شود و مرسر به خود اجازه می‌دهد که به نکرومورف تبدیل شود. سفینهٔ دیگری به نام والور، از طریق محفظه فرار متعلق به ایشیمورا که حاوی نکرومورف بود، آلوده می‌شود، مدارک نشان می‌دهد که والور برای از بین بردن تمام آثار حضور ایشیمورا فرستاده‌شده بود. کندرا، کین را قبل از اینکه به وفاداری خود به دولت اعتراف کند می‌کشد، زیرا کین دیوانه تهدید کرده بود که مارکر باید به نکرومورف‌ها بازگردد و توسط «هیو مایند» بر روی سیاره کنترل شود. مارکر به عنوان قسمتی از یک آزمایش در اجیس ۷ باقی ماند، و حالا زمین می‌خواهد آن را بازگرداند. آیزاک به کمک نیکول، نقشه‌های کندرا خراب می‌کند، سپس مارکر را به اجیس ۷ بازمی‌گرداند، نکرمورف‌ها را خنثی می‌کند و اجیس ۷ را نابود می‌کند.

کندرا مارکر را بازمی‌گرداند و به آیزاک می‌گوید که رویارویی‌های او توهماتی بود که توسط مارکر خلق شده تا او را به سمت هیو مایند، بازگرداند. و پیام‌های نیکول با خودکشی او پایان‌یافته بود زیرا نمی‌خواست که تبدیل به نکرومورف شود. کندرا قبل از اینکه بتواند با مارکر فرار کند توسط هیو مایند بیدار کشته می‌شود. پس از کشتن هیو مایند، آیزاک وارد شاتل کندرا می‌شود درحالی که اجیس ۷ نابود می‌شود. آیزاک پریشان در شاتل نیکول را عزاداری می‌کند و سپس توسط توهم شدید او مورد حمله قرار می‌گیرد.

تولید

توسعه
گلن اسکافیلد و مایکل کاندری به ترتیب مدیر اجرایی و کارگردان بازی بودند.[20][21]

گلن اسکافیلد زمانی فضای مرده را خلق کرد، که در ای‌ای ردوود شورز کار می‌کرد. اسکافیلد می‌خواست که ترسناک‌ترین بازی ممکن را خلق کند. ایده او از سری رزیدنت ایول، به ویژه رزیدنت ایول ۴، و سری سایلنت هیل الهام گرفته بود.[22] بر اساس گفته‌های استیو پاپوتسیس، ئی‌ای رد وود شورز به عنوان یک شرکت برای بازی‌های قانونی تأسیس شد و تیم خود را برای پیشرفت در این زمینه گسترش داد و خود را به عنوان «شرکتی شایسته در زمینه بازی‌سازی» مطرح کرد.[23] در طی مراحل اولیه، این بازی به عنوان «ماه متعفن» شناخته می‌شد.[20] فضای مرده به عنوان پروژه‌ای توصیف شد که بسیاری از کارمندان رد وود شورز می‌خواستند که به مدت چندین سال روی آن کار کنند.[20] در سال ۲۰۱۴، مایکل کاندری، کارگردان بازی، گفت که در آن زمان یک پروژه مردم‌پسند بود که همه می‌خواستند خودشان را محک بزنند، ولی انتظار نداشتند که این بازی به یکی از بزرگ‌ترین بازی‌ها تبدیل شود.[21] وقتی که در اوایل سال ۲۰۰۶ بازی را به شرکت اصلی، الکترونیک آرتز، تحویل دادند، سه ماه به آنها فرصت داده شد تا نمونه اولیه خود را بسازند.[24]

به منطور آماده‌سازی یک طرح قابل اجرا در آن بازه زمانی، نمونه اولیه روی سخت‌افزار ایکس‌باکس توسعه داده شد. اعضای تیم تصمیم گرفتند قبل از اینکه روی نحوه کار بازی بر روی سخت‌افزارهای نسل جدید برنامه‌ریزی کنند، بهتر است یک نمونه قابل بازی تولید کنند. بعضی رویکردها مانند دموهای زودهنگام و تبلیغات تهاجمی بازی با سیاست‌های الکترونیک آرتز در آن زمان در تضاد بود.[24] سرانجام الکترونیک آرتز پس از دیدن یک مرحله از برش عمودی، با ساخت بازی موافقت کرد، همچنین در آن زمان ایرادات عناصر گیم‌پلی برطرف شده بود.[20][24] به گفته چاک ویور، دستیار تهیه‌کننده، این دریافت مجوز به مدت ۱۸ ماه طول کشید. تیم بعد از موافقت الکترونیک آرتز، و استفاده از تجربیات آنها در زمینه برش عمودی، یازده مرحله دیگر در مدت ده ماه ساخت.[24] تیم از موتور بازی‌ای که برای پدرخوانده طراحی شده بود استفاده مجدد کرد، زیرا با سبک توسعه آنها متناسب بود، از جلوه‌های محیطی لازم را پشتیبانی می‌کرد و موتور فیزیکی هاوک را اجرا می‌کرد.[23][25] در حالی که الکترونیک آرتز جزئیات مربوط به بودجه احتمالی و فروش خود را می‌خواست، اسکافیلد بیش از هر چیز دیگری به دنبال تمرکز بر کیفیت بازی بود.[26]

طراحی بازی

اسکافیلد می‌خواست تا بازی‌ای بسازد که برخلاف بازی‌های متداول الکترونیک آرتز باشد.[27] برای درک بهتر تیم، اسکافیلد بازی را «رزیدنت ایول ۴ در فضا» توصیف می‌کرد.[22] روایت و داستان بازی به مجموعه بازی سیستم شاک بسیار شبیه بود. طبق گفته‌های کاندری، فضای مرده فقط از سیستم شاک ۱ و سیستم شاک ۲ الهام گرفته‌است.[13] طراح بازی، بن وانات، اظهار داشت که بازی قرار بود سومین قسمت سیستم شاک باشد و به آن مربوط باشد، ولی وقتی که رزیدنت ایول ۴ منتشر شد تصمیم گرفته شد که بازی مستقل باشد و گیم پلی منحصر به فرد خود را داشته باشد.[28] وقتی که بازی کاملاً از رزیدنت ایول ۴ الهام گرفت، اسکافیلد می‌خواست که بازی تحرک بیشتری باشد، زیرا در رزیدنت ایول ۴ باید بایستی و سپس شلیک کنی که از هیجان بازی کم می‌کند.[22] تعادل گیمپلی به گونه‌ای بود که سرعت راه رفتن، سریع‌تر از بازی‌های شوتر اول شخص و کندتر از بازی‌های وحشت و بقا بود.[29] منابع موجود در بازی مانند مهمات دائم تنظیم می‌شد و با ایجاد اضطراب در بازیکنان متعادل بود، اما ناعادلانه و آزاردهنده نبود.[30]

گیرایی و جذابیت یکی از اهداف اصلی بازی بود، به طوری که نوار وضعیت در صفحه‌نمایش‌های داخل بازی گنجانده شد و عناصر داستانی مانند میان‌پرده‌ها و گزارش‌های صوتی و تصویری به موقع پخش می‌شد. علاوه بر این موارد، نوار وضعیت با استفاده از بافت‌های مناسب یا علامت‌های آشکار به درون محیط اضافه شد.[22][31][19] به عقیده تیم، با این روش، محیط بیشتر تأثیر گذار خواهد بود.[30] مکانیزم چرخش سریع در حین تولید چندین بار اضافه و حذف شد؛ که در نهایت حذف شد زیرا قراردادن این مکانیزم در دسته‌های بازی باعث می‌شد که بازیکنان تست‌کننده در مناطق پرخطر، به‌طور تصادفی بچرخند.[25] در کنترل‌های نسخه مایکروسافت ویندوز پیکربندی متفاوت‌تری داشت، این درحالی بود که تیم می‌خواست تا بهترین پیکربندی را برای موس و صفحه‌کلید داشته باشد.[30]

یکی از اصول مهم گیم‌پلی «استراتژی قطع‌کردن» بود، که روی قطع کردن عضوها برای کشتن دشمنان تمرکز داشت. که این فضای مرده را از اکثر بازی‌های شوتر متمایز می‌کند زیرا اکثر بازی‌های شوتر روی هدشات تمرکز دارند و اجازه رگبار کردن دشمنان را می‌دهند. دقت سلاح‌ها و رفتار دشمنان نیز برپایه این رویکرد مطابقت داده شد.[23][32] به عنوان مثال، دشمنان با هدشات کردن خشمگین می‌شوند و بازیکنان مجبور می‌شوند تا سریع آن‌ها را بکشند.[32] ساخت نمونه اولیه بخش دونفره بیش از سه ماه طول کشید، ولی سرانجام متوقف شد تا تیم بتواند بخش تک نفره را بهبود بخشد.[27]

یکی از رویکردهای اصلی عناصر، روند مکانی دشمنان بود، به طوری که دشمنان در نقاط مختلف اتاق‌ها به شکل تصادفی ظاهر شوند؛ و علاوه بر آن، بازیکنان نتوانند این الگوها را به خاطر بیاورند و ضدحمله انجام دهند.[33] یکی از مکانیزم‌ها که برای کنترل مکان تکثیر دشمنان به کار رفت، موقعیت بازیکنان بود. سکانسی از گیم پلی که در آن آیزاک توسط یک بازوچه بزرگ مورد کمین قرار می‌گیرد و در راهرو کشیده می‌شود، یک ماه به طول انجامید. اعضای تیم ابتدا این سکانس را به عنوان یک مرگ فوری برنامه‌ریزی کرده بودند، اما بعد آن را به یک حمله یک‌جانبه تغییر دادند که آیزاک باید از مهلکه نجات پیدا می‌کرد. مجموعه‌ای از مکانیزم‌های مکانیکی و انیمیشن‌ها برای این سکانس تخصیص یافت، اما با این وجود اسکافیلد اعتراف کرد که این روش‌ها و وظایفی که او تعیین کرد، باعث شد که این سکانس به‌طور کامل از کار بیفتد برای راه‌اندازی مجدد این سکانس، تیم به یک ساختار «بخش به بخش» روی آورد که روی تکمیل هر بخش در یک زمان تمرکز داشت، در نتیجه تیم به راحتی توانست این مشکل را تشخیص دهد. تیم مجبور شد دو بخش نامشخص را حذف کند تا ساخت سکانس بازوچه دوباره به کار بیفتد در نهایت این مشکل باعث ایجاد اعتماد به نفس در تیم شد و به آنها کمک کرد تا مشکلات دیگر بازی را حل کنند و محتوای بیشتری اضافه کنند.[22]

انیمیشن شخصیت‌ها بر پایه واقع گرایی طراحی شده بود، به طوری که تیم حالت‌های وسیع انیمیشنی ایجاد کرد که باعث حرکت‌های متفاوت شخصیت‌ها و دشمنان می‌شد.[34] بخش‌های جاذبه صفر در بعضی محیط‌ها موجود بود، و برای اینکه اتمسفر و حرکات این بخش واقعی به نظر برسد، تحقیقات گسترده‌ای در فضای واقعی انجام شد.[35] ساخت جاذبه صفر بسیار سخت بود، به طوری که بیور این فرایند را «ماه‌ها و ماه‌ها و ماه‌ها کار» توصیف کرد. گرچه تیم با استفاده از خاموش کردن موتور جاذبه هاوک می‌توانستند این بخش را به راحتی بسازند، اما برنامه‌نویسی مجدد این بخش آن‌ها را با چالش‌های متفاوتی روبرو کرد.[25] آیزاک به مجموعه‌ای از انیمیشن‌های جداگانه برای محیط‌های جاذبه صفر نیاز داشت، به طوری که کارگردان انیمیشن، کریس استون، با طناب کشسانی که به پایش بسته بود حرکت پای آیزاک را شبیه‌سازی کرد.[34] برای اینکه آیزاک بتواند به روش‌های مختلفی بمیرد، به مدل آن تعداد بسیار زیادی نقطه اضافه شد که از آن قسمت بتواند تکه‌تکه شود، به طوری که که سکانس‌های مرگ به بخش دیداری بازی تبدیل شد.[22] یکی از موضوعات کلیدی برای تیم این بود که عناصر ترسناک دائم استفاده نشود، به طوری که بازیکن لحظات امنی داشته باشد و در عین حال از اضطراب بازیکن کم نشود.[36] در بازی‌های قبلی، تیم از تعداد زیادی پرش ترسناک استفاده می‌کرد، ولی چون این روش کلیشه‌ای شده بود و همانند گذشته ترسناک نبود از آن استفاده نکردند، و بیشتر روی اتمسفر بازی تمرکز کردند.[33]

داستان و طراحی هنری
وارن الیس
ریک ریمندر
آنتونی جانستون
داستان اصلی توسط الیس نوشته شده‌است، ریمندر روی بخش بزرگی از فیلم‌نامه کارکرده است، دیالوگ‌ها و بخش‌های دیگر توسط جانستون نوشته شده‌است.[37]

وقتی که هنوز عنوان بازی ماه متعفن بود، اسکافیلد یک داستان شبیه فیلم فرار از نیویورک، که به یک سیاره زندانیان موجود در فضا مربوط می‌شود، در ذهن خود تجسم کرد. تیم عناصر «فضا» را پسندید، ولی محیط زندان را نپسندید.[20] برخلاف بازی‌های آن زمان، که داستان از اهمیت کمتری برخوردار بود، تیم می‌خواست که داستان از همان ابتدا تعریف شود، و سپس مراحل و ماموریت‌ها را پیرامون آن بسازند. اولین ایده، استخراج منابع از سیارات توسط انسان‌ها بود، درحالی که که یکی از سیاره‌هایی که آنها از آن استخراج می‌کنند چیز خطرناکی را در خود جای داده‌است.[38] برای افزایش جذابیت بازی، میان‌پرده‌های اضافی کاهش یافتند، به طوری که روایت داستان با بازیکنان ارتباط-لحظه‌ای داشت.[38][39]

موضوعات مذهبی و ملت‌های یاغی خارج از کنترل زمین روایت شد تا زمینه‌های داستان علمی و تخیلی ساخته شود.[13] مذهب وحدت‌گرایی پنج ماه در حال توسعه بود، زیرا اسکافیلد احساس می‌کرد که چیزی از قلم افتاده‌است. پس از مطالعه روی دهانه چیکشلوب، اسکافیلد مارکر اصلی را شیئی در نظر گرفت که باعث ایجاد این دهانه شده، و سپس وحدت‌گرایی را پیرامون آن نوشت.[40] بعدها وقتی وحدت‌گرایی با ساینتولوژی مقایسه شد، آن را یک عقیده نامعقول خواندند و عملکرد آن را نیز ناشناخته شمردند.[41]

نخستین منبع الهام برای لحن بازی فیلم افق رویداد بود.[14][22] اسکافیلد ضمن توجه به داستان‌گویی دیداری و شیوه فیلمبرداری فیلم، یک سکانس خاص را که در آن از شخصیت اصلی خون می‌چکد، بعنوان اولین الهام خود در نظر گرفت. یکی از مهم‌ترین منبع الهام، فیلم فرانسوی ترسناک به نام شهدا بود.[22] عناصر دیگر از سایر فیلم‌های علم تخیلی الهام گرفته شد: شیوه مبارز آیزاک با شخصیت الن ریپلی از فیلم بیگانه تطبیق داده شد؛ دیوانه شدن شخصیت‌ها از فیلم سولاریس الهام گرفته شد؛ حس ناامیدی از داستان فیلم آفتاب نمایش داده شد.[14] چگونگی روایت داستان یک چالش فنی بود، زیرا با عناصر لحظه ای بازی و تکمیل ماموریت‌های خارج از محوطه تداخل داشت.[30]

داستان بازی حاصل همکاری مشترک وارن الیس، ریک ریمندر و آنتونی جانستون بود.[37] الیس روایت و پیش زمینه داستان را خلق کرد.[42] این طرح اولیه به ریمندر واگذار شد، او صحنه‌های برنامه‌ریزی شده را نوشت، و چند صحنه را نیز خودش اضافه کرد، و قبل از تحویل فیلم‌نامه به جانستون بازنویسی‌های انجام شده را بهبود داد.[37] جانستون در نوشتن رسانه‌های اضافی بازی درگیر بود، او روی منابع فیلم‌نامه بازی آن آثار کار کرد. با این که نوشتن فیلمنامه دو سال به طول انجامید، جانسون فقط روی هشت ماه آخر آن زمان کارکرد. بیشتر کارهای او در زمینه دیالوگ بود، که باید با رویدادهای اصلی که محکم شده بود تناسب می‌داشت. جانسون همچنین کمک زیادی به گزارش‌های صوتی کرد، که از آن برای خلق بیشتر خطوط داستانی و بسط دادن روایت استفاده کرد.[43]

آیزاک به عنوان فرد غیرنظامی و بی تجربه، در نظر گرفته شد تا به عنوان یک شخص معمولی که هیچ آموزشی برای برای جنگ و بقا ندیده، برای بازیکنان جذابیت داشته باشد.[19] زره و طراحی سلاح او این حقیقت را که او یک مهندس آموزش ندیده‌است توجیه می‌کند؛ زره یک لباس کاری است که برای وضعیت‌هایی که کارکنان در دکل نفتی کار می‌کنند تطبیق داده شده، در حالی که اسلحه‌ها ابزار استخراج هستند.[13][29] نام آیزاک از دو نویسنده علمی تخیلی، آیزاک آسیموف و آرتور سی. کلارک الهام گرفت.[27] طراحی محیط سفینه عمداً از داستان‌های علمی تخیلی سنتی که در آن‌ها محیط کشتی بیش از حد تمیز است و فاقد عملکرد است، فاصله گرفت.[23] تعداد زیاد محیط‌ها و طراحی‌های آشنا علاوه بر اینکه ایشیمورا را به یک محیط زندگی باورپذیر تبدیل می‌کند، عناصر وحشت را نیز افزایش می‌دهد، زیرا برای بازیکنان آشنا خواهد بود.[44] برای دستیابی به احساس واقع گرایانه، آنها از معماری گوتیک تقلید کردند که هم از نظر عملی و هم از نظر زیبایی با هدف آنها متناسب بود.[23] روشنایی محیط بر اساس نور لامپهای قوی مورد استفاده در دندانپزشکی ساخته شده بود.[44]

نکرومورف‌ها توسط وانات طراحی شدند همانند طراحی سفینه، وانات نکرمورف‌ها به شکلی طراحی کرد که واقعی و ملموس تر به نظر رسیدند.[23] رویکرد او به این شکل بود که نشان دهد که چگونه ظاهر و شکل انسان «توسط یک تغییر شکل وحشتناک به معنای واقعی کلمه نابود شد». آنها عناصر شکل اصلی انسان را حفظ کردند، و در عین شکل وظاهر وحشتناک انسان را به تصویر کشیدند.[30] به عنوان مثال، تیم از تصاویر پزشکی و صحنه‌های مربوط به تصادف، الگوبرداری از آسیب‌ها و ترکیب آن‌ها با هم برای خلق هیولا استفاده کردند.[45][30] این تصاویر همچنین به عنوان مرجع برای اجساد مرده پراکنده در محیط استفاده شد.[45] نکرومورف‌های شاخک دار یا بازو دار برای گیم پلی قطع کردن و تکه‌تکه کردن تخصیص یافت، زیرا نکرومورف‌های بدون بازو مخالف این رویکرد بود.[32] نامگذاری این نکرومورف‌ها از اصطلاحات مناطق جنگی که میان سربازان به کار می‌رفت الهام گرفته شد.[44]

طراحی صوتی

اسکافیلد از همان وهلهٔ اول اصرار داشت که موسیقی و طراحی صوتی باید برای افزایش فضای ترسناک تأکید داشته باشد.[22] پروژه طراحی صدا توسط دان وکا و تیمش که شامل اندرو لاکی، دیو فیس و دیو سوئنسون می‌شد انجام شد. کار هر یک از اعضا دیگری را پوشش می‌داد.[46] فیس اولین کسی بود که به گروه پیوست و روی طراحی اسلحه و عناصر «ترکیب‌های مختلف صوت» کار کرد. سوئنسون به عنوان یک همه‌فن‌حریف توصیف می‌شد، که بر روی طیف گسترده‌ای از عناصر به خصوص ایجاد شدت صوت و مدیریت بخش‌های خطی فیلم‌نامه کار می‌کرد.[47] مشارکت‌های لاکی نیز در باس فایت‌ها و سکانس‌های افتتاحیه تمرکز داشت.[46]علی‌رغم نقش اجرایی وکا، وی تا آنجا که ممکن بود «تلاش خود را کرد» و روی همه جنبه‌های طراحی صدا کار کرد.[47] در یکی از مناطق بازی، که دشمنی وجود نداشت اما به صدا و نور وابسته بود، کارگردان صوتی دان وکا از صداهای ضبط شده از قطار حمل و نقل سریع خلیج استفاده کرد؛ اسکافیلد نتایج را یک «صدای وحشتناک» توصیف کرد. صداهای هیولاها بر اساس صداهای انسان‌ها بود؛ به عنوان مثال، برای هیولاهای کوچک بازی از صدای کودکی انسان و ترکیب آن‌ها با صدای غرش پلنگ استفاده شد.[48]

همانند سایر عناصر تولید، تیم بر واقع‌گرایی تأکید داشت. وقتی نوبت به محیط‌های جاذبه-صفر رسید، آن‌ها تمام صداهای بازی را بی صدا کردند، و روی صداهای لباس آیزاک تمرکز کردند، زیرا این کار تجربهٔ واقعی فضای خلأ را بازتاب می‌کند.[48] صداهای درون گیم پلی به طوری بود که تیم می‌خواست بازیکنان از سرنخ‌های صدا برا پیشبینی حملات دشمنان استفاده کنند و در عین حال حس ترس افزایش یابد.[46] تیم می‌خواست فیلمنامهٔ صداهای فیلم‌های ترسناک خطی را در یک محیط تعاملی دوباره بازنویسی کند. آنها فیلم‌های ترسناک مورد علاقه را تماشا کردند، و با درنظر گرفتن جلوه‌های صوتی و موسیقی آنها، آن‌ها را روی فضای مرده پیاده‌سازی کردند.[49] یکی دیگر از مشکلات تیم، بهینه‌سازی مقدار رم برای موسیقی و جلوه‌های صوتی بود، در حدی که تیم مجبور شد به جای استفاده از دستگاه‌های طراحی صوتی محبوب از ابزارهای مخصوص استفاده کند.[47]

دیالوگ‌ها و صداگزاری‌ها توسط اندریا پلاستس و جیسون هفل کنترل شد.[47] صداگذاری صداها هنگام ضبط حرکات بازیگران انجام شد. گ[47] بازیگران شامل تونچزین کارملو در نقش کندرا، پیتر منسا در نقش هموند و کیث سارابایکا در نقش کین بود.[50][51] آیزاک یک قهرمان خاموش و نقاب پوش بود، بنابراین تیم تلاش کرد شخصیت او را با ظاهر و حرکات نشان دهد، به طوری تعداد زیادی انیمیشن برای وضعیت‌ها و حرکات متفاوت او تدارک یافت. این رویکرد بر اساس به تصویر کشیدن گوردون فریمن در نیمه‌عمر ۲ بود.[22][27] لازم است ذکر شود که یکی از پیشنهادهای مخالفت آمیز در مراحل اولیه تولید این بود که یک بازیگر مشهور باید آیزاک را به تصویر بکشد.[27]

برای کنترل عناصر طراحی صوتی، تیم ابزارهای نرم‌افزاری سفارشی خلق کرد.[47] یکی از ابزارهای که آن‌ها خلق کردند «ترس زا» نام گرفت که بر اساس فاصله از دشمنان یا رویدادهای مهم، بلندی موسیقی و جلوه‌های صوتی را کنترل می‌کرد.[48] دیگر ابزارهای طراحی صدا شامل «جمجه چندش‌آور» است که برای لایه‌های مختلف صوت مانند یک مرتب‌کننده مولتی‌ترک رفتار می‌کرد و صداهای تصادفی را به بازی اضافه می‌کرد تا حس ترس و تنش ایجاد کند؛ «جلوهای بصری» که جلوهای صوتی مختلف را در محیط‌ها و مناطق خاص ترکیب می‌کرد؛ و «اسکریپت مرده»، یک زبان اسکریپت‌نویسی که به عنوان جایگزینی برای یک زبان صوتی که بعداً برای بازی هاگ که فضای زیادی را در کد بازی اشغال می‌کرد، به کار رفت.[47]

موسیقی

آهنگ‌سازی فضای مرده توسط جیسون گریوز ساخته شد.[52] جیسون با وکا برای خلق موسیقی تاریک و غمگین و «در سبک تصادفی» همکاری کرد، و از آثار کریستوفر یانگ و همچنین موسیقی فیلم درخشش الهام گرفت.[53][54] زمانی که جیسون پروژه خود را دریافت کرد، به او گفته شد که تیم «ترسناک‌ترین موسیقی که تابه‌حال شنیده شده» را می‌خواهد. به عنوان بخشی از تحقیق، گریوز به موسیقی‌های جدید ارکستری گوش داد.[52] او سبک موسیقی را بر اساس نام خود نکرومورف‌ها بنا کرد، او با واژه‌های «نکرو» به معنی «مرگ» و «مورف» به معنی «تغییر»؛ می‌خواست که از این مفهوم موسیقی بسازد.[55]

ضبط مراحل موسیقی در مکانی در استودیوی اسکای‌واکر سوند، در بخش‌های جداگانه انجام شد تا گریوز لایه‌های مختلف صدا را ایجاد کند.[56][57] در نهایت موسیقی درون-بازی فضای مرده سه ساعته بود و ضبط آن بیش از پنج ماه طول کشیده بود، و این زمان چند برابر از عناوین بازی ویدئویی قبلی که توسط گریوز آهنگ‌سازی شده بود بیشتر بود.[54] گریوز آن را به عنوان چالش‌برانگیزترین و لذت‌بخش‌ترین پروژهٔ آهنگ سازی که به عهده گرفت بود توصیف کرد، و از میزان آزادی که توسط تیم صداگذاری به او داده شده بود قدردانی کرد.[53]

انتشار

ساخت فضای مرده در سپتامبر ۲۰۰۷ تأیید شد.[58] فضای مرده به دنبال ایده جدید مدیریت الکترونیک آرتز شکل گرفت زیرا قصد داشتند از بازی‌های ورزشی قبلی الکترونیک آرتز متمایز باشد.[59][60] وب سایت بازی در مارس ۲۰۰۸ فعال شد و شامل تصاویری از صفحه بازی، یک تریلر، یک وبلاگ توسعه دهنده و یک انجمن اختصاصی بود.[61] بازی، پشتیبانی بازاریابی زیادی از سوی الکترونیک آرتز دریافت کرد.[60] در ابتدا، مدیر ارتباطات فضای مرده اظهار داشت که بازی در آلمان، چین و ژاپن ممنوع شد. ولی بعد تأیید کرد که آن یک ترفند برای فروش بیشتر بود و فضای مرده در هیچ کشوری ممنوع نشده‌است.[62]

در آمریکای شمالی نسخه‌های پلی‌استیشن ۳ و اکس باکس ۳۶۰ فضای مرده در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۸، و نسخه رایانه شخصی در ۲۰ اکتبر منتشر شد. تمام نسخه‌ها در استرالیا در ۲۳ اکتبر و در اروپا در ۲۴ اکتبر منتشر شد.[63] نسخه رایانه شخصی یکی از معدود بازی‌هایی بود که الکترونیک آرتز آن را توسط محصول جنجال‌برانگیز مدیریت حقوق دیجیتال یعنی سیکورام محافظت کرد.[64] الکترونیک آرتز یک بسته محدود فوق‌العاده از بازی منتشر کرد که فقط ۱۰۰۰ کپی از آن منتشر شد. این بسته شامل خود بازی، انیمیشن فضای مرده: سقوط، یک جایزه دی‌وی‌دی دارای محتوا، کتاب هنری فضای مرده، یک سنگ‌نگاره و کمیک فضای مرده بود.[65] افرادی که این بازی را در دو هفته اول انتشار آن خریداری می‌کردند می‌توانستند لباس‌های انحصاری را به صورت رایگان بارگیری کنند شامل: لباس اوبسیدین برای نسخه پلی‌استیشن ۳ و لباس پیشرفته برای نسخه اکس‌باکس ۳۶۰.[66] بعد از انتشار، بسته‌های گیم‌پلی اضافی مانند لباس‌ها و اسلحه‌ها به صورت محتوای قابل دانلود پولی منتشر شدند.[67]

رسانه مرتبط
نوشتار(های) وابسته: فضای مرده (کمیک) و فضای مرده: سقوط

علاوه بر بازی، تیم سازنده و الکترونیک آرتز یک جهان چندرسانه‌ای پیرامون بازی خلق کردند تا هم بازی را تبلیغ کنند و هم روایت و داستان ارجاع شده به بازی را معرفی کنند.[68] زیرا طراحی اولیه بازی، با واکنش مثبت سازندگان روبرو شد.[13] اولین رسانه حاوی یک مجموعه کمیک محدود بود که توسط جانستون نوشته و توسط بن تمپلاسمیت مصور شده بود، و در بازه زمانی مارس و سپتامبر ۲۰۰۸ ارائه شد.[69][70] رسانه بعدی، یک انیمیشن به نام فضای مرده: سقوط بود که توسط فیلم رومن در اکتبر ۲۰۰۸ ساخته شد.[71][72] کمیک پنج هفته تلاش برای کشف مارکر در سیاره اجیس ۷ را نشان می‌دهد،[73] و انیمیشن نشان می‌دهد که چه اتفاقی در سفینه ایشیمورا افتاده‌است.[74]

علاوه بر این‌ها، الکترونیک آرتز ساخت یک بازی واقعیت جایگزین داستانی با یک سایت مشخص تحت عنوان بازماندگان گمنام را آغاز کرد.[75] وبسایت دیپ فوکوس طراحی وب بازی را برعهده داشت.[76][77] چالش دیپ فوکوس خلق یک سایت سه بعدی بود که بتواند بازیکنان را هیجان زده‌کند و از طرفی محیط آنلاین آن منحصر به فرد باشد. طبق گفته‌های نیک براکیا طراح خلاق بازی، هدف برداشتن یک قسمت از داستان فضای مرده و «تغییر دادن [آن‌ها]» بود به گونه‌ای که در محیط آنلاین بتواند کار کند.[76] تولید آن چهارده ماه به طول انجامید.[78] با اینکه رویدادهای تعاملی بیشتری در نظر گرفته شده‌بود، اما برنامه‌زمانی تولید مانع اجرای چندین ایده شد. سبک اشاره و کلیک و فضای کاوش محدود اتاق‌ها در هر داستان، به دلیل مشکلات فنی به ناچار انتخاب شد و عدم سازگاری با کنسول‌های مختلف را در پی داشت.[76] داستان بازی بازماندگان گمنام توسط جانستون نوشته شد.[43]

حدود نه هفته پیش از انتشار بازی، بازیکنان می‌توانستند قسمت‌های مختلف داستان را که از گرافیک عضوهای جهش‌یافته انسان استفاده می‌کرد باز کنند. با کاوش کردن در سبک بازی ماجراجویی اشاره و کلیلی، داستان بازی به دو قسمت تقسیم می‌شد و از طریق گزارش‌های صوتی، انیمیشن‌های کوتاه، و پرونده‌های مکتوب موجود در محیط روایت می‌شد.[75][76] این دو قسمت عبارتند از «علاقهٔ بی‌جا»، که دربارهٔ یک پزشک متخصص است که رابطهٔ خود را با یک خدمه تعریف می‌کند و «۱۳»، که دربارهٔ یک مأمور مخفی دولت است که در سفینه ایشیمورا کار می‌کند.[75][76]انتشار آن در ۲۵ اوت آغاز شد.[75] و قسمت پایانی به همراه بازی در ۲۱ اکتبر منتشر شد.[79] واردشدن به بازی در تاریخ‌های خاص به بازیکنان تخفیف می‌داد و بالاترین جایزه آن کلاه واقعی آیزاک بود.[80]

بازخورد

بازخورد منتقدان
بازخورد
تلفیق چند نقد
گردآورندهامتیاز
متاکریتیک۸۹/۱۰۰ (اکس۳۶۰)[81]
۸۸/۱۰۰ (پی‌اس ۳)[82]
۸۶/۱۰۰ (پی‌سی)[83]
نقدها
ناشرامتیاز
وان‌آپ.کامB+[84]
کامپیوتر اند ویدئو گیمز۹٫۱/۱۰[85]
یوروگیمر۷/۱۰[86]
گیم اینفورمر۹٫۲۵/۱۰[87]
گیم‌پرو[88]
گیم‌اسپات۹/۱۰[89]
گیم‌تریلرز۸٫۸/۱۰[90]
آی‌جی‌ان۸٫۷/۱۰[11]
مجله رسمی ایکس‌باکس (ایالات متحده)۶٫۵/۱۰[91]
پال‌جی‌ان۹/۱۰[92]

در وبگاه متاکریتیک، نسخه ایکس‌باکس ۳۶۰، امتیاز ۸۹ از ۱۰۰ را براساس ۷۹ نقد دریافت کرد.[81] نسخه پلی‌استیشن ۳، امتیاز ۸۸ از ۱۰۰ بر اساس ۶۷ نقد دریافت کرد،[82] درحالیکه نسخه رایانه شخصی، امتیاز ۸۶ از ۱۰۰ را بر اساس ۲۶ نقد از آن خود کرد.[83] این امتیازها نشان دهنده «نقدهای عموماً مثبت» از سوی منتقدان است.[81][82][83]

پس از انتشار، فضای مرده مورد تحسین منتقدان بسیاری از روزنامه نگاران قرار گرفت.[68] مت لئون[و 26] از وان‌آپ.کام، نوآوری‌های موجود در گیم پلی سوم شخص را ستود، اگرچه از برخی از عناصر بازی که به نظر می‌رسید مورد بی‌توجهی قرارگرفته، ایراد گرفت.[84] متیو پلت[و 27] از کامپیوتر اند ویدئو گیمز، گیم پلی بازی را ستود و آرزو می‌کرد که ای‌کاش مکان‌های جاذبه‌صفر بیشتر بود همچنین از مسافت آن ایراد گرفت.[85] دن وایتهد[و 28] از یوروگیمر، علی‌رغم بعضی از طراحی ناامید کننده عناصر و بعضی قسمت‌های ترسناک، تجربه این بازی را لذت بخش خواند.[86] اندرو رینر[و 29] از گیم اینفورمر، از بازی لذت برد و پایبندی بازی به عناصر ترسناک و عناصر گیم‌پلی را تحسین کرد. منتقد دوم، جو جوبا[و 30] آن را «موفقیت برتر در سبک وحشت و بقا از زمان رزیدنت ایول ۴» خواند.[87] گیم پرو، به جز کمبود گیم‌پلی اضافه از هر لحاظ تجربه بازی را تحسین کرد.[88]

لارک اندرسون[و 31] از گیم‌اسپات با تمجید از طراحی و رفتار دشمن، آن را به عنوان یک بازی برجسته در ژانر وحشت و بقا ستایش کرد.[89] گیم‌تریلرز، ویژگی‌های ترسناک بازی را مثبت خواند و تزریق جزئیات علمی تخیلی به بازی را تحسین کرد و گفت بازیکنان مجبورند علی‌رغم اتمسفر ترسناک بازی پیشروی کنند.[90] جف هینز[و 32] از آی‌جی‌ان از مکانیک بیش از حد بازی ایراد گرفت و بخش نیوگیم پلاس را خسته کننده خواند، ولی به‌طور کلی آن را به عنوان یک عنوان لذت بخش در ژانر خود تحسین کرد.[11] مگن وات،[و 33] برای مجله رسمی ایکس باکس نوشت، به دلیل چندین مشکلات مکانیکی ناامیدکننده و کمبود عناصر ترسناک، عالی نبود.[91] جرمی جاسترزاب[و 34] از پال‌جی‌ان، بازی را اینطور خلاصه کرد «زیباترین اتمسفر، واقعی‌ترین ترس و خوش‌ساخت‌ترین بازی این نسل در سبک ترس و بقا است».[92]

خط داستانی با واکنش‌های متفاوتی روبروشد؛ بسیاری اتمسفر و شیوه ارائه بازی را تحسین کردند،[11][85][88] ولی عده‌ای به نویسندگی ضعیف و اقتباس بودن آن انتقاد داشتند.[86][87][91] در جایی دیگر ذکر شده که گرافیک و طراحی محیطی بازی مورد تحسین قرارگرفته‌است.[11][84][89][92] صداپیشگی و طراحی صدا نیز مورد استقبال قرار گرفتند، البته مورد دوم به دلیل تقویت فضای ترسناک مورد ستایش بسیاری از منتقدان قرار گرفت.[11][87][90] پیچ و تاب مکانیک مبارزات و طراحی رفتار دشمن با ستایش بسیاری روبرو شد،[11][86][87][89][91][92] اما سطح تکراری و ساختار مأموریت اغلب مورد ایراد قرار گرفت.[84][89][91][92] حذف کامل نوار وضعیت هم نظرات مثبتی دریافت کرد.[11][86][87]

بعدها چندین مقاله روزنامه‌نگاری و وب سایت‌ها، فصای مرده را به عنوان یکی از بهترین بازی‌های ویدیویی در تمام دوران‌ها معرفی کرده و به نوآوری‌های آن در ژانر وحشت و بقا اشاره کردند.[93][94][95][96][97][98] مقاله‌ای از گیم پرو در سال ۲۰۱۱، اشاره کرد که این بازی باعث پیشرفت الکترونیک آرتز در زمینه پروتکل اینترنتی خانگی شد، و برخلاف نقدهای متوسطی که دریافت کرد، تعادل بینظیری را در زمینه اکشن و وحشت برقرار کرد.[68] گیم اینفورمر در مقاله‌ای دربارهٔ این مجموعه بازی در سال ۲۰۱۸ گفت که این عنوان به دلیل ترفندهای گیم پلی و اتمسفر منحصر به فرد خود در مقایسه با سایر بازی‌های ویدیویی آن زمان، برجسته بود.[13] مجله پلی در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۵، ذکر کرد فضای مرده با ترکیب عناصر اکشن با عناصر یک ژانر از سایر بازی‌ها متمایز بود، و می‌توان اتمسفر آن را با عناوین بایوشاک ۲۰۰۷ و مترو: آخرین نور ۲۰۱۳ مقایسه کرد.[23] در مقاله‌ای در ۲۰۱۴ دربارهٔ دنباله‌های بعدی این مجموعه، کوتاکو از آن به عنوان «یکی از بهترین بازی‌های ترسناک کنسول‌های نسل هفتم» نام برد.[99]

فروش

در هنگام انتشار، فضای مرده در فروش بازی‌های آمریکای شمالی به مقام دهم رسید، و در نوامبر توسط گروه ان‌پی‌دی جمع‌آوری شد. با ثبت فروش ۱۹۳۰۰۰ واحد، این تنها بازی جدیدی بود که وارد لیست ده بازی برتر شد.[100] همچنین تنها بازی الکترونیک آرتز در میان آن گروه بود.[101] تحلیل‌های اولیه نشان داد به خاطر رقابت‌های شدید بازی‌های آن زمان فروش فضای مرده کم شد، ولی با گذشت زمان به دلیل بازخورد مثبت منتقدان فروش بهتر شد.[102] تا ماه دسامبر، این بازی ۴۲۱۰۰۰ واحد در همه پلتفرم‌ها فروخته بود. این بازی به همراه بازی لبه آینه، به عنوان یک بازی ناامیدکننده در زمینه تجاری در نظرگرفته شد. مدیر عامل شرکت الکترونیک آرتز، جان ریکیتلو گفت که به دلیل ناامیدی‌های تجاری متعدد از جمله فضای مرده درآمد مورد انتظار شرکت برای سال مالی کاهش یافت.[60] در فوریه ۲۰۰۹، مدیر هنری الکترونیک آرتز، اریک براون تأیید کرد که تمام نسخه‌های فضای مرده یک میلیون نسخه در سراسر جهان فروختند.[103]

جوایز
سالجایزهدسته‌بندینتیجهمنبع
۲۰۰۸ ان‌ای‌وی‌جی‌تی‌آر کارگردانی دوربین در یک موتور بازی نامزدشده [104]
انیمیشن در سینمای بازی پیروز
کارگردانی هنری در سینمای بازی نامزدشده
کارگردانی دوربین در یک موتور بازی پیروز
کارگردانی در سینمای بازی نامزدشده
روشنایی/بافت پیروز
تدوین صوتی در سینمای بازی پیروز
جلوه‌های صوتی پیروز
استفاده از صدا پیروز
اکشن بازی اصلی نامزدشده
جوایز انتخاب توسعه‌دهندگان بازی صدا پیروز [105]
۲۰۰۹
پنجمین دوره جوایز بازی‌های آکادمی انگلیس اکشن و ماجراجویی نامزدشده [106]
دستاورد هنری نامزدشده
امتیاز اصلی پیروز
استفاده از صدا پیروز
جوایز دی.آی.سی.ای. دستاورد برجسته در طراحی صدا پیروز [107]
بازی اکشن سال برنده
دستاورد برجسته در گارگردانی هنری نامزدشده
دستاورد برجسته در آهنگسازی موسیقی اصلی پیروز
جایزه آنی بهترین انیمیشن‌سازی بازی ویدئویی نامزدشده [108]
جایزه اهرمک طلایی بهترین بازی اکشن ماجراجویی نامزدشده [109]
جوایز انجمن شبکه صوتی بازی صدای سال پیروز [110][111]
موسیقی سال نامزدشده
طراحی صوتی سال برنده
بهترین استفاده از فراگیر چند کاناله در یک بازی نامزدشده

دنباله‌ها
نوشتار‌های اصلی: فضای مرده (فرانچایز)، فضای مرده ۲ و فضای مرده ۳

به دنبال موفقیت فضای مرده، ئی‌ای ردوود شورز به عنوان «استودیوی ژانرها» بازسازی شد و ویسرال گیمز نام گرفت، و علاوه بر کار بر روی مجموعه فضای مرده چندین عناوین دیگر را نیز توسعه داد، و همچنین روی پلتفرم‌های مختلف، رسانه‌های اضافی و اسپین‌آف‌های مختلف را در برنامه خود قرار داد.[112][113] دنباله مستقیم بازی، یعنی فضای مرده ۲، در سال ۲۰۱۱ منتشر شد.[113][114] فضای مرده ۳، که سومین و آخرین عنوان این مجموعه است نیز در مارس ۲۰۱۳ منتشر شد.[115] سومین قسمت با فروش ناامیدکننده‌ای مواجه شد،[116] به همین علت قبل از بسته شدن ویسرال گیمز در سال ۲۰۱۷، دنباله آن لغو شد.[113][117]

معادل انگلیسی
  1. Bret Robbins
  2. Chuck Beaver
  3. Steve Papoutsis
  4. Paul Matus
  5. Steve Timson
  6. Iam Milham
  7. Isaac Clarke
  8. Ishimura
  9. Necromorph
  10. zero-G
  11. Nodes
  12. navigation line
  13. Kinesis
  14. Stasis
  15. Workbenches
  16. Planetcrackers
  17. Aegis VII
  18. Earth Governoment
  19. Unitology
  20. Kellion
  21. Nicole Brennan
  22. Zach Hammond
  23. Kendra Daniels
  24. Challus Mercer
  25. Dr. Terrence Kyne
  26. Matt Leone
  27. Matthew Pellett
  28. Dan Whitehead
  29. Andrew Reiner
  30. Joe Juba
  31. Lark Anderson
  32. Jeff Haynes
  33. Meghan Watt
  34. Jeremy Jastrzab

منابع
  1. Wales, Matt. "Dead Space Preview". IGN. Archived from the original on 2008-02-10. Retrieved May 19, 2008.
  2. Haynes, Jeff (May 17, 2008). "Dead Space Hands-on". IGN. Archived from the original on 2008-05-22. Retrieved May 20, 2008.
  3. Gamer 2008, p. ۱۹–۲۰.
  4. Gamer 2008, p. ۱۶.
  5. Gamer 2008, p. 22-23.
  6. Graziani, Gabe (October 9, 2007). "Previews: Dead Space". GameSpy. Archived from the original on February 14, 2008. Retrieved May 20, 2008.
  7. Prima 2008, p. ۵–۱۱.
  8. Haynes, Jeff (September 5, 2008). "Weapons of Dead Space". IGN. Archived from the original on 2008-09-14. Retrieved December 18, 2011.
  9. Gamer 2008, p. ۲۴.
  10. Haynes, Jeff (2008-07-17). "E3 2008: Dead Space Upgrade Preview". IGN. Archived from the original on 2008-08-15. Retrieved 2020-05-23.
  11. "Dead Space Review". IGN. Archived from the original on October 12, 2008. Retrieved June 6, 2013.
  12. Prima 2008, p. ۱۴۴.
  13. Hillard, Kyle (2018-11-22). "Dead Space – Reliving Isaac Clarke's Horrifying Inaugural Journey 10 years Later". Game Informer. Archived from the original on 2018-11-22. Retrieved May 13, 2020.
  14. Ahearn, Nate (2008-07-29). "Dead Space: Cracking Planets". IGN. Archived from the original on 2008-09-28. Retrieved May 13, 2020.
  15. Reeves, ben (2009-12-08). "Staring Into The Void: The Lore of Dead Space". Game Informer. Archived from the original on 2019-07-11. Retrieved May 13, 2020.
  16. Taljonick, Ryan (2013-01-31). "Dead Space 3 - Must-know facts about the Dead Space universe". GamesRadar+. Archived from the original on 2017-04-16. Retrieved May 13, 2020.
  17. Prima 2008, p. ۴.
  18. Prima 2008, p. ۱۲-۱۳.
  19. Electronic Arts, G4tv (2009-12-09). Dead Space: Isaac Clarke Featurette (Web video). YouTube (Video). Retrieved May 13, 2020.
  20. Electronic Arts (2008-03-10). Dead Space Dev Diary #1 - Getting to Greenlight (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  21. Wright, Steve (2014-10-03). "Interview: Sledgehammer's Michael Condrey on Call of Duty: Advanced Warfare". Stevivor. Archived from the original on 2018-01-25. Retrieved 2020-03-23.
  22. Ars Technica (2019-01-08). How Dead Space's Scariest Scene Almost Killed the Game / War Stories / Ars Technica (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  23. Peppiatt, Dom (2015). "The Making Of... Dead Space". Play. Imagine Publishing (256): 76–79.
  24. Sinclair, Brendan (2009-03-27). "GDC 2009: Reliving Dead Space". GameSpot. Archived from the original on 2015-01-30. Retrieved 2020-03-23.
  25. Gamer 2008, p. ۲۷–۲۹.
  26. Onder, Clan (2020-03-30). "Interview: Glen Schofield talks Striking Distance, new PUBG game, and more". GameZone. Archived from the original on 2020-04-12. Retrieved 2020-03-23.
  27. Kolan, Patrick (2008-09-11). "Dead Space AU Interview". IGN. Archived from the original on 2012-11-09. Retrieved 2020-03-23.
  28. "How Resident Evil 4 turned System Shock 3 into Dead Space". PC Gamer. January 15, 2017. Archived from the original on January 18, 2017. Retrieved January 18, 2017.
  29. Gama 2008, p. ۲.
  30. Cheer, Dan (2008-10-01). "Dead Space Q&A". GamePlanet. Archived from the original on 2015-10-20. Retrieved 2020-03-23.
  31. Gama 2008, p. 3.
  32. Electronic Arts (2008-07-07). Dead Space Dev Diary #4: Strategic Dismemberment (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  33. Kelly, Neon (2009-09-22). "Dead Space Interview". VideoGamer.com. Archived from the original on 2020-04-12. Retrieved 2020-03-23.
  34. Electronic Arts (2008-09-26). Dead Space Dev Diary #7 - Animation (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  35. Electronic Arts (2008-09-09). Dead Space Dev Diary #6: Zero G (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  36. Electronic Arts (2008-08-04). Dead Space Dev Diary #5: Creating Horror (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  37. Biessener, Adam (2010-04-19). "Inside Bulletstorm Writer Rick Remender's Head". Game Informer. Archived from the original on 2010-04-22. Retrieved 2020-03-23.
  38. Electronic Arts (2008-05-08). Dead Space Dev Diary #2 - Developing the Story (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  39. Gama 2008, p. ۱.
  40. Hutchinson, Lee (2019-01-08). "Video: Dead Space's scariest moment almost dragged down the entire project". Ars Technica. Archived from the original on 2019-01-08. Retrieved 2020-03-23.
  41. Frushtick, Russ (2011-02-02). "'Dead Space 2' Creative Director On The Unitology Vs. Scientology Debate". MTV. Archived from the original on 2011-02-05. Retrieved 2021-05-02.
  42. Snow, Jean (2008-08-08). "Warren Ellis Gives "Dead Space" Its Creepy Narrative". Wired. Archived from the original on 2016-12-21. Retrieved 2020-03-23.
  43. Fitch, Alex (2009-06-23). "Antony Johnston interview". Sci-fi-London. Archived from the original on 2020-04-12. Retrieved 2020-03-23.
  44. Electronic Arts (2008-10-13). Dead Space Dev Diary #8 - Art and Necromorphs (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  45. Schofield, Glen (2008-10-14). "Glen Schofield Writes for Edge". Edge. Archived from the original on 2013-05-31. Retrieved 2020-03-23.
  46. Isaza, Miguel (2009-12-16). "Andrew Lackey Special: Dead Space [Exclusive Interview]". Wasabi Sound. Archived from the original on 2020-05-18. Retrieved 2020-03-23.
  47. Napolitano, Jayson (2008-10-07). "Dead Space Sound Design: In Space No One Can Hear Interns Scream. They Are Dead". Original Sound Version. Archived from the original on 2016-03-16. Retrieved 2020-03-23.
  48. Electronic Arts (2008-06-19). Dead Space Dev Diary #3 -- Audio (Web video). YouTube (Video). Retrieved 2020-03-23.
  49. Veca, Don (2008-11-28). "The Music of Dead Space: Artistic Design and Technical Implementation". Music4Games. Archived from the original on 2008-12-19. Retrieved 2020-03-23.
  50. Peters, Pamela J. (2018-09-11). "Getting to Know Los Angeles Tongva Actress - Tonantzin Carmelo". Native News Online. Archived from the original on 2018-12-13. Retrieved 2020-03-23.
  51. "Behind the Voice Actors - Dead Space". Behind the Voice Actors. Retrieved 2020-03-23.
  52. Gonzalez, Annette (2011-01-23). "Dead Space Composer Jason Graves Explains The Unsettling Score". Game Informer. Archived from the original on 2020-03-18. Retrieved 2020-03-23.
  53. "Dead Space Reveals Spine-Tingling Score Composed and Conducted by Jason Graves". Music4Games. 2008-06-10. Archived from the original on 2009-06-26. Retrieved 2020-03-23.
  54. "Dead Space Composer Interview". IGN. 2008-10-18. Archived from the original on 2020-05-23. Retrieved 2020-03-23.
  55. Thurmond, Joey (2015-05-16). "Interview: The Man Behind the Music - Jason Graves". Push Square. Archived from the original on 2015-05-20. Retrieved 2020-03-23.
  56. "Interview with Jason Graves - Dead Space soundtrack composer". Game-OST. 2008. Archived from the original on 2010-11-01. Retrieved 2020-03-23.
  57. Cowen, Nick (2011-01-17). "Dead Space 2: Jason Graves interview". The Daily Telegraph. Archived from the original on 2011-04-03. Retrieved 2020-03-23.
  58. Jenner, Laura (2007-09-24). "EA ventures into Dead Space". GameSpot. Archived from the original on 2020-05-27. Retrieved 2020-05-29.
  59. Fahey, Rob (2008-03-06). "Electronic Arts: Back In The Game". Eurogamer. Archived from the original on 2012-11-14. Retrieved 2020-05-29.
  60. "In Depth: Inside Mirror's Edge, Dead Space Sales Weakness". Gamasutra. 2008-12-17. Archived from the original on 2012-05-12. Retrieved 2020-05-29.
  61. Burg, Dustin (2008-03-05). "Official Dead Space website is alive". Engadget. Archived from the original on 2020-05-29. Retrieved 2020-05-29.
  62. Plunkett, Luke (2008-12-17). "So Dead Space Was Banned, Well, Nowhere — Dead Space". Kotaku. Archived from the original on 2009-03-19. Retrieved 2009-07-25.
  63. "EA Announces That Dead Space Has Gone Gold". 2008-09-04. Archived from the original on 2012-12-16. Retrieved 2008-10-26.
  64. Welsh, Ollie (April 1, 2009). "EA allows SecuROM de-authorisation". GamesIndustry.bi. Archived from the original on April 3, 2009. Retrieved July 27, 2020.
  65. "Ben Swanson: The Ultra Limited Edition is Here!". September 26, 2008. Archived from the original on October 1, 2008. Retrieved October 21, 2008.
  66. "Kotaku: Dead Space Gold, Platform Exclusive Suits For Launch Players". Kotaku. October 1, 2008. Archived from the original on October 3, 2008. Retrieved October 1, 2008.
  67. Garrett, Patrick (2008-11-10). "Dead Space DLC packs detailed and dated". VG247. Archived from the original on 2012-09-23. Retrieved 2020-06-18.
  68. Seppala, Timothy J. (2011-01-24). "Dead Space retrospective". GamePro. Archived from the original on 2011-05-04. Retrieved 2020-03-23.
  69. "EA and Image Comics Announce Dead Space Comic Series With Ben Templesmith and Antony Johnston". Electronic Arts. 2008-02-21. Archived from the original on 2020-05-09. Retrieved 2020-05-12.
  70. "Image Comics Schedule - In Stores the week of September 17, 2008". Image Comics. Archived from the original on 2008-09-12. Retrieved 2020-05-12.
  71. Gamer 2008, p. 18.
  72. Monfette, Christopher (2008-08-22). "Dead Space Details Emerge". IGN. Archived from the original on 2020-05-16. Retrieved 2020-05-16.
  73. George, Richard (March 6, 2008). "Dead Space #1 Review". IGN. Archived from the original on August 29, 2012. Retrieved May 12, 2020.
  74. Gamer 2008, p. ۱۸.
  75. "Dead Space Expanded". IGN. 2008-08-25. Archived from the original on 2012-11-05. Retrieved 2020-05-29.
  76. Reilly, Jim (2008-09-27). "No Known Survivors Takes Dead Space's Narrative To The Web". Kotaku. Archived from the original on 2020-05-29. Retrieved 2020-05-29.
  77. Rose, Frank (2012-03-13). The Art of Immersion: How the Digital Generation is Remaking Hollywood, Madison Avenue, and the Way We Tell Stories. W. W. Norton & Company. p. 80.
  78. Green, Andrew (September 16, 2008). "Curing Content: The Value Problem, or How We Did Our Best with Dead Space". The Huffington Post. Archived from the original on October 20, 2008. Retrieved January 30, 2021.
  79. Hart, Hugh (2008-10-21). "Dead Space Launches Webisode Finale". Wired. Archived from the original on 2010-07-29. Retrieved 2020-05-29.
  80. Cavalli, Earnest (2008-10-06). "Exclusive Assets From EA's Eerie Dead Space Add". Wired. Archived from the original on 2020-06-18. Retrieved 2020-06-18.
  81. "Dead Space (Xbox 360)". Metacritic. Archived from the original on September 26, 2011. Retrieved August 15, 2010.
  82. "Dead Space (PlayStation 3)". Metacritic. Archived from the original on August 18, 2010. Retrieved August 15, 2010.
  83. "Dead Space (PC)". Metacritic. Archived from the original on August 30, 2011. Retrieved August 15, 2010.
  84. Leone, Matt (2008-10-13). "Dead Space Review". 1Up.com. Archived from the original on 2011-06-29. Retrieved October 17, 2008.
  85. Pellett, Matthew. "Review: Dead Space". Computer and Video Games. Archived from the original on 2011-03-27. Retrieved October 17, 2008.
  86. Whitehead, Dan (October 13, 2008). "Dead Space Review". Eurogamer. Archived from the original on June 6, 2012. Retrieved October 17, 2008.
  87. Reiner, Andrew. "Dead Space Review". Game Informer. Archived from the original on 2009-06-10. Retrieved October 17, 2008.
  88. Moses, Travis (2008-10-11). "Review: Dead Space (360)". GamePro. Archived from the original on October 11, 2008. Retrieved October 17, 2008.
  89. "Dead Space for Xbox 360 Review". GameSpot. CBS Interactive. October 13, 2011. Archived from the original on June 18, 2014. Retrieved October 17, 2008.
  90. "Review: Dead Space". GameTrailers. October 21, 2008. Archived from the original on 2012-11-01. Retrieved October 22, 2008.
  91. "Dead Space Review". Official Xbox Magazine. Archived from the original on March 14, 2009. Retrieved October 14, 2008.
  92. Jastrzab, Jeremy (2008-11-07). "Dead Space Review". PALGN. Archived from the original on 2008-12-22. Retrieved 2020-05-30.
  93. "The Top 300 Games of All Time". Game Informer (300). April 2018.
  94. "Edge Presents: The 100 Greatest Video Games of All Time". Edge. August 2017.
  95. "All-TIME 100 Video Games". Time. November 15, 2012. Archived from the original on March 7, 2016. Retrieved October 28, 2017.
  96. "The 100 Greatest Video Games of All Time". slantmagazine.com. June 9, 2014. Archived from the original on July 12, 2015.
  97. "The 100 Best Games of All-Time". GamesRadar. February 25, 2015. Archived from the original on March 21, 2015. Retrieved November 19, 2013.
  98. Polygon Staff (November 27, 2017). "The 500 Best Video Games of All Time". Polygon.com. Archived from the original on March 3, 2018. Retrieved December 1, 2017.
  99. Burford, G. B. (2014-09-30). "How The Dead Space Saga Lost Its Way". Kotaku. Archived from the original on 2014-10-01. Retrieved 2020-06-03.
  100. "NPD: October sales defy market plunge". GameSpot. 2008-11-13. Archived from the original on 2013-11-16. Retrieved 2020-05-29.
  101. Richtel, Matt (2008-12-10). "Electronic Arts Forecasts Weaker Profit in 2009". The Daily Telegraph. Archived from the original on 2018-01-06. Retrieved 2020-05-29.
  102. Graft, Kris (2008-11-10). "Reviews Liven Up Dead Space Sales - Analyst". Edge. Archived from the original on 2008-11-12. Retrieved 2020-05-29.
  103. "Mirror's Edge, Dead Space Break 1 Million". Shacknews. February 3, 2009. Archived from the original on February 5, 2009. Retrieved February 7, 2009.
  104. "NAVGTR: 2008 Awards". NAVGTR. Archived from the original on 2020-04-06. Retrieved 2020-05-18.
  105. "9th Annual Game Developers Choice Awards". Game Developers Choice Awards. 2008. Archived from the original on 2020-04-22. Retrieved 2020-05-18.
  106. "Video Games Awards Winners". British Academy Games Awards. 2009-03-10. Archived from the original on 2017-09-28. Retrieved 2020-05-18.
  107. "Dead Space". Academy of Interactive Arts & Sciences. Archived from the original on 2018-06-05. Retrieved 2020-05-18.
  108. McWhertor, Michael (2009-02-03). "Kung Fu Panda Had The Best Video Game Animation Of 2008. Conversation Over". Kotaku. Archived from the original on 2009-10-19. Retrieved 2020-05-18.
  109. Kietzmann, Ludwig (2008-11-13). "Presenting the 2008 Spike Video Game Award nominees". Engadget. Archived from the original on 2020-05-17. Retrieved 2020-05-18.
  110. McElroy, Griffen (2009-02-17). "LittleBigPlanet snags eight nominations in GANG audio awards". Engadget. Archived from the original on 2020-05-18. Retrieved 2020-05-18.
  111. "7th Annual Game Audio Network Guild (G.A.N.G.) Award Winners". Music4Games. 2009-03-30. Archived from the original on 2009-09-01. Retrieved 2020-05-18.
  112. Nutt, Christopher (February 10, 2010). "A Distinct Vision: Nick Earl And Visceral Games". Gamasutra. Archived from the original on February 24, 2010. Retrieved October 20, 2017.
  113. McCarthy, Caty (October 19, 2017). "The Rise and Fall of Visceral Games". US Gamer. Archived from the original on October 21, 2017. Retrieved October 20, 2017.
  114. McElroy, Griffin. "Dead Space 2 comes with Move-based Extraction on PS3". Joystiq. Archived from the original on June 19, 2010. Retrieved July 9, 2010.
  115. Conditt, Jessica (May 7, 2012). "Need for Speed and Dead Space titles coming by March 2013". Joystiq. Archived from the original on July 15, 2012. Retrieved August 15, 2012.
  116. "Dead Space 4 canned, series in trouble following poor sales of Dead Space 3". VideoGamer.com. March 4, 2013. Archived from the original on June 2, 2013. Retrieved March 26, 2013.
  117. Makar, Connor (July 13, 2018). "Visceral had some cool ideas for Dead Space 4". Eurogamer. Archived from the original on July 13, 2018. Retrieved July 13, 2018.

کتاب‌شناسی

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.