فهرست موضوعات مشخص‌شده به عنوان شبه‌علم

این مقاله دارای فهرستی از موضوعاتی است که، در یک نقطه یا نقطه‌ای دیگر از تاریخشان، توسط پژوهشگران و دانشگاهیان به عنوان شبه‌علم در نظر گرفته شده‌اند. بحث‌ها در مورد این موضوعات در صفحه‌های اصلیشان انجام شده است [و یا خواهد شد].

علوم فیزیکی

انرژی

نجوم و علوم فضایی
  • هزاره‌گرایی ۲۰۱۲ – طیف وسیعی از باورهای فرجام‌شناسی، مبنی بر این که رویدادهایی ویرانگر و سهمگین یا دگرگون کننده، در نزدیکی‌های ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ میلادی اتفاق می‌افتند. این تاریخ به عنوان تاریخ پایان یک چرخه ۵۱۲۶ ساله در تقویم شمارش طولانی آمریکای میانه‌ای در نظر گرفته می‌شود، و به همین روی، جشن‌هایی برای یادبود این تاریخ در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ میلادی در کشورهایی که بخشی از تمدن مایا بوده‌اند برگزار شد، (مکزیک، گواتمالا، هندوراس و ال‌سالوادور) که رویدادهای یادبود اصلی در چیچن ایتزا در مکزیک و تیکال در گواتمالا به وقوع پیوستند.
  • فضانوردان باستانی – مفهومی بر اساس این باور که موجودات هوشمند فرازمینی از زمین بازدید کرده‌اند و با انسان‌ها در دوران باستان و ماقبل تاریخ تماس برقرار کرده‌اند. طرفداران نظر می‌دهند که این تماس روی فرهنگ‌ها، فناوری‌ها، و ادیان مدرن تأثر گذاشت. یک ادعای متداول این است که رب‌النوع‌ها [یا خدایان] بیش تر، اگر نگوییم همه ی، ادیان در واقع از نظر سرآغاز فرازمینی هستند، و فناوری‌های پیشرفته‌ای که توسط فضانوردان باستانی به زمین آورده شدند، توسط انسان‌های اولیه، به عنوان شواهدی بر شان و مقام الهی و ملکوتی آنان تفسیر شدند.
  • اختربینی (ستاره‌بینی) (اختربینی و علم را هم ببینید) – تشکیل‌شده از تعدادی سیستم اعتقادی است که باور دارند رابطه‌ای بین پدیده‌های نجومی و انواع و اقسام شخصیت در دنیای بشری ارتباطی وجود دارد. چندین سیستم آینده‌بینیْ حرکت و موقعیت‌های نسبی اجسام سماوی حقیقی و تلقی را مبنا قرار داده‌اند.
  • کیهان‌شناسی‌های آفرینش‌گرا – توضیحاتی در مورد منشأ و شکل جهان بر اساس روایت آفرینش پیدایش (پیدایش ۱) است، که بر اساس آن خدای انجیل کیهان را در هشت عمل آفرینش در طول شش روز «هفته آفرینش» آفرید.
  • اعتقادات مدرن زمین تخت – در نظر دارند زمینْ سیاره‌ای تخت، و دیسک‌مانند است که به سمت بالا می‌شتابد، و توهّم گرانش را ایجاد می‌کند. پیشنهادکنندگان زمین تخت، همچون انجمن زمین تخت، شواهد قانع‌کننده، مانند عکس‌های سیاره زمین از فضا را قبول ندارند.
  • اثر ماه – این باور که ماهِ کامل بر رفتار انسان اثر می‌گذارد.

علوم زمین
  • مثلث برمودا – منطقه‌ای در اقیانوس آرام که بین برمودا، پورتوریکو، و (در معروف‌ترین نسخه‌ی باور) فلوریدا است. فاجعه‌ها و ناپدیدی‌های هواپیماها و کشتی‌ها که به‌طور مکرر در این منطقه دیده شد، منجر به انتشار داستان‌هایی در مورد پدیده‌های طبیعی غیرطبیعی، رویارویی‌های فراطبیعی، و تعاملات با فرازمینی‌ها شد.
  • زمین‌شناسی طوفان – شکل آفرینش‌گراییِ زمین‌شناسی که هوادار این است که بیش‌ترِ ویژگی‌های زمین‌شناختی در کره زمین با طوفان جهانی قابل‌توجیه‌اند.

علوم زیستی
  • بارامین‌شناسی – سیستم طبقه‌بندی‌ای که حیوانات را براساس روایت آفرینش در سفر پیدایش و بقیه بخش‌های انجیل، به گروه‌هایی به نام «انواع آفرینش» یا «بارامین‌ها» کلاسه‌بندی می‌کند.
  • زیست‌شناسی آفرینش – زیرمجموعه‌ای از علوم خلقت که سعی می‌کند زیست‌شناسی را بدون درشت‌فرگشت توجیه کند [و توضیح دهد].
  • طراحی هوشمند – بیان می‌کند که «ویژگی‌های خاصی از جهان و موجودات زنده به بهترین شکل با یک علت هوشمند توجیه می‌شود، نه روال هدایت‌نشده‌ای مثل انتخاب طبیعی». استادان، فیلسوفان و جامعه علمی نشان داده‌اند که طراحی هوشمندْ استدلالی دینی و شکلی از آفرینش‌گرایی است که فاقد تأیید تجربی است و هیچ فرضیه قابل‌راستی‌آزمایی یا قابل‌دفاعی را ارائه نمی‌دهد. طرفداران ادعا می‌کنند که طراحی هوشمند «نظریه‌ای علمی در مورد ریشه‌های حیات بر مبنای شواهد و مدارک است» که طبیعت‌گرایی به‌عنوان سیستمْ روشی نهاده‌شده در علم مدرن را به چالش می‌کشد، درعین‌حال طرفداران اعتراف می‌کنند که هنوز باید به‌دنبال تولید نظریه‌ای علمی باشند. طرفداران پیشروِ طراحی هوشمند با مؤسسه اکتشاف (Discovery Institute) مرتبطند، منبع فکری‌ای محافظه‌کار در ایالات متحده. اگرچه بیان می‌کنند طراحی هوشمندْ آفرینش‌گرایی نیست و عمداً از نسبت‌دادن شخصیت به طراح اجتناب می‌کنند، بسیاری از این طرفداران این اعتقاد را ابراز می‌کنند که طراحْ همان خدای مسیحی است.
  • پیچیدگی کاهش‌ناپذیر – این ادعا که بعضی سامانه‌های زیست‌شناختی بیش از آن پیچیده هستند که از سامانه‌های ساده‌تر فرگشت یافته باشند. این ادعا را طرفداران طراحی هوشمند استفاده می‌کنند تا بگویند فرگشت از طریق انتخاب طبیعی، به‌تنهایی، ناکامل یا معیوب است، و بعضی مکانیسم‌های اضافی (یک «طراح هوشمند») برای تبیین سرچشمه‌های حیات لازم است.[1][2][3]
  • پیچیدگی مشخص‌شده – این ادعا که وقتی چیزی هم‌زمان هم پیچیده‌است و هم مشخص‌شده، می‌تواندبه این نتیجه منجر شود که آن چیز را علتی هوشمند تولید کرده (مثلاً، طراحی شده است) نه این که بخواهد حاصل فرایندهای طبیعی باشد.[4][5]

علوم کاربردی

سلامت و پزشکی

شیوه‌های پزشکی شبه علمی اغلب تحت عنوان پزشکی دروغین شناخته می‌شوند.

  • طب سوزنی – استفاده از سوزن‌های ظریف برای تحریک نقاط طب سوزنی و متعادل کردن جریان چی. هیچ مبنای کالبدشناختی یا بافت‌شناختی ای برای وجود نقاط طب سوزنی (یا نقاط meridian) وجود ندارد. بعضی از طب سوزنی کنندگان این نقاط را عملکردی در نظر می‌گیرند تا موجودیت‌هایی ساختاری، که در هدایت و راهنمایی ارزیابی‌ها و مراقبت از بیمار مفید هستند.
  • بلوردرمانی – اعتقاد به این که بلورها خواص شفابخشی دارند. یک زمانی بین مردم بومی و پیش-علمی متداول بود، و این اعتقاد با جنبش عصر جدید در سال ۱۹۷۰ میلادی از اوج‌گیری مجدد و معروفیت برخوردار شد.
  • شفابخشی ایمانی – عمل درمان بیماری از راه‌هایی مثل نماز یا "laying on of hands"، که در این مورد هیچ سودمندی جسمانی [یا دنیوی ای]، بیش تر از آنچه که از پلاسیبو انتظار می‌رود مشاهده نشده.
  • دست‌بندهای سلامت و جواهرات شفابخشی مختلف، که ادعا می‌شوند [یا به نظر می‌رسند] سلامتی را بهبود می‌بخشند، شفا می‌دهند، یا چی پوشنده را بهبود می‌دهند، مانند دست‌بندهای یونیزه‌شده، دست‌بندهای هولوگرام و زیورآلات مغناطیسی. هیچ کدام از ادعاهای کارآمدی از سوی تولیدکنندگان را تابه‌حال منابع مستقل با دلیل و مدرک اثبات نکرده‌اند.[6][7]

مالی
  • تحلیل تکنیکی، متدولوژی‌ای در تحلیل سهام به‌منظور پیش‌بینی جهت حرکت قیمت از طریق مطالعه داده‌های گذشته بازار (بیش‌تر قیمت و حجم) است.[8] اقتصاد رفتاری و تحلیل کمّی، از بسیاری از همین ابزارهای تحلیل تکنیکی استفاده می‌کنند،[9][10][11][12] که به عنوان جنبه‌ای از مدیریت فعال، در تضاد با بیش‌تر نظریه مدرن سبد سهام است. اثربخشی هر دو تحلیل تکنیکی و تحلیل بنیادین، موردستیز فرضیه بازار کارا است که بیان می‌کند قیمت‌های بازار سهام اساساً غیرقابل‌پیش‌بینی‌اند.[13] همچنان بسیاری از دانشگاهیان آن را شبه‌علم در نظر می‌گیرند.[14] دانشگاهیانی مثل یوجین فاما، مدارک [کارآمدی] تحلیل تکنیکی [به اصطلاح] تک‌وتوک و ناسازگار با شکل ضعیف فرضیه بازار کارا هستند.[15][16]

علوم اجتماعی

روان‌شناسی
  • قانون جذب – ماکسیم (اصلی) که «هر چیزی همانندش را جذب می‌کند» در فلسفه تفکر نو برای خلاصه‌کردن این اندیشه استفاده می‌شود که یک شخص با تمرکز بر افکار مثبت و منفی می‌تواند تجربه‌های مثبت یا منفی را به زندگی‌اش بیاورد.[17]

تئوری‌های نژادی
  • نژادپرستی علمی – این ادعا که شواهد و مدارک علمی پستی یا برتری نژاد خاصی را نشان می‌دهند.[18][19]
    • آریایی‌گرایی – این ادعا که نژاد متمایزی به نام «نژاد آریایی» وجود دارد که برتر از بقیه نژادهای فرعی است،[20] انگاره‌ی پایه‌ای مهمِ نازیسم بود، و همچنین «مبنای سیاست دولت آلمان برای ازبین‌بردن یهودیان، کولی‌ها و دیگر غیر آریایی‌ها».[21]

فراطبیعی و یوفوشناسی

تاریخ
  • گاه‌نگاری فومنکو – استدلال می‌کند که گاه‌نگاری متداول اساساً معیوب است، آن وقایعی که به پیش از قرون وسطی نسبت داده شده‌اند، مانند تاریخ‌های روم، یونان و مصر در واقع در قرون وسطی اتفاق افتاده‌اند.
  • انکار هولوکاست – گزارش لوشتر، تلاش کرد تا در سطح پزشکی قانونی، اثبات کند که کشتارهای گازی دسته‌جمعی در کمپ‌های اردوگاه‌های نابودسازی نازی‌ها به وقوع نپیوسته است.

شماربینی
  • شماربینی (از جمله رسوم شماربینی کالا) – شماربینی یا علم‌الاعداد مجموعه‌ای اعتقادات به رابطه الهی، عرفانی یا نوعی رابطه خاص دیگر بین اعداد و رویدادهای مصادف است. شماربینی توسط دانشمندان مدرن به عنوان شبه‌ریاضیات یا شبه‌علم در نظر گرفته شده‌است.[28][29][30] شماربینی اغلب در کنار اختربینی و فنون طالع‌بینی مشابه با پَراهنجار ارتباط دارد.

اعتقادات دینی و روحانی
  • پیش‌دانی‌های علمی قرآنی (اسلام) – علوم قرآنی (یا علوم حدیث) مدعی می‌شود که متون بنیادی مذهبی اسلامی اظهارات صحیح و دقیقی را در مورد جهان کرده که علم صدها سال بعد تأیید کرده. این ادعا یک بن‌مایه متداول در بوکای‌گرایی است.[31]
  • علوم مسیحی – به‌طور کلی یکی از جنبش‌های نوپدید دینی به حساب می‌آید. اما، برخی آن را «شبه علم» خوانده‌اند زیرا بنیان‌گذار آن مری بیکر ادی از «علم» در نام آن استفاده کرد بود، و به‌علت موضع سابقش در مقابل علوم پزشکی. همچنین «ادی از عبارت علوم متافیزیکی استفاده کرد تا سیستم خود را هم از علوم ماتریالیستی و هم از علوم خفیه متمایز کند.»[32] کلیسا در حال حاضر استفاده از علوم پزشکی را قبول می‌کند. واکسیناسیون منع شده بود اما در ۱۹۰۱ میلادی، ادی در سن ۸۰ سالگی به پیروانش توصیه کرد تا به آن تن دهند.[33]

علوم آفرینش
  • کیهان‌شناسی‌های آفرینش‌گرا – کیهان‌شناسی‌هایی که، در زمره بقیه چیزها، جهانی را در نظر می‌گیرند که تنها چند هزار سال عمر دارد.[15]
  • بارامین‌شناسی – سیستم طبقه‌بندی ای که حیوانات را، بر اساس روایت آفرینش در سفر پیدایش و بقیه بخش‌های انجیل، به گروه‌هایی به نام «انواع آفرینش» یا «بارامین‌ها» کلاس بندی می‌کند.
  • زیست‌شناسی آفرینش – زیرمجموعه‌ای از علوم خلقت که سعی می‌کند زیست‌شناسی را بدون درشت‌فرگشت توجیه کند [و توضیح دهد].
  • زمین‌شناسی طوفان – شکل آفرینش گرای زمین‌شناسی که طرفدار این است که بیش تر ویژگی‌های زمین شناختی روی زمین توسط یک طوفان جهانی بهتر تبیین می‌شوند.[34][35][36][37]
  • طراحی هوشمند – بیان می‌کند که «ویژگی‌های خاصی از جهان و موجودات زنده به بهترین شکل با یک علت هوشمند توجیه می‌شود، نه روال هدایت نشده‌ای مثل انتخاب طبیعی»[38] این ویژگی‌ها شامل این موارد می‌شوند:[4][5]
    • پیچیدگی کاهش‌ناپذیر – این ادعا که بعضی سامانه‌های زیست شناختی بیش از حد پیچیده هستند که از سامانه‌های ساده‌تر فرگشت یافته باشند. این ادعا توسط طرفداران طراحی هوشمند استفاده می‌شود تا استدلال کنند که فرگشت از طریق انتخاب طبیعی به تنهایی، ناکامل یا معیوب است، و بعضی مکانیسم‌های اضافی (یک "طراح هوشمند") برای تببین سرچشمه‌های حیات لازم است.[1][2][3]
    • پیچیدگی مشخص‌شده – این ادعا که وقتی چیزی هم‌زمان هم پیچیده‌است و هم مشخص شده، یکی می‌تواند این نتیجه‌گیری را بکند که آن چیز توسط علت هوشمندی تولید شده‌است (مثلاً، طراحی شده‌است) نه این که بخواهد حاصل فرایندهای طبیعی باشد.[4][5]

محصولات مصرفی
  • توپ‌های رخت‌شویی – اشیای کروی یا چنبره‌ای‌شکلی که به عنوان جایگزین‌ها یا معادل‌های صابون برای ماشین‌های رخت‌شویی در معرض فروش گذاشته می‌شوند.[22]
  • روغن سه کاره - پس از گذشت مدتی از کمیاب شدن روغن سرخ کردنی در ایران، شرکت هایلی مدعی شد که روغنی مناسب هم برای پخت و پز، سرخ کردن و سالاد درست که کرده است که البته این ادعا رد شد.

منابع
    1. "We therefore find that Professor Behe's claim for irreducible complexity has been refuted in peer-reviewed research papers and has been rejected by the scientific community at large." s:Kitzmiller v. Dover Area School District/4:Whether ID Is Science#Page 79 of 139 |Ruling, Judge John E. Jones III, Kitzmiller v. Dover Area School District]]
    2. Shulman 2006, p. 13 Mu, David (Fall 2005). "Trojan Horse or Legitimate Science: Deconstructing the Debate over Intelligent Design" Harvard Science Review. 19 (1). Archived from the original (PDF) on 2007-07-24. Perakh, M (Summer 2005). "Why Intelligent Design Isn't Intelligent – Review of: Unintelligent Design". Cell Biol Educ. 4 (2): 121–22. doi:10.1187/cbe.05-02-0071. PMC 1103713.
    3. Decker. , Mark D. "Frequently Asked Questions About the Texas Science Textbook Adoption Controversy". College of Biological Sciences, General Biology Program, University of Minnesota. Archived from the original on 30 September 2010. The Discovery Institute and ID proponents have a number of goals that they hope to achieve using disingenuous and mendacious methods of marketing, publicity, and political persuasion. They do not practice real science because that takes too long, but mainly because this method requires that one have actual evidence and logical reasons for one's conclusions, and the ID proponents just don't have those. If they had such resources, they would use them, and not the disreputable methods they actually use.
    4. "ICSU Insight". International Council for Science. 2005. Archived from the original on 2006-07-21.
    5. Jones, John (2005). "Ruling, Kitzmiller v. Dover Area School District, Conclusion". In making this determination, we have addressed the seminal question of whether ID is science. We have concluded that it is not, and moreover that ID cannot uncouple itself from its creationist, and thus religious, antecedents.
    6. shermer 2002.
    7. Quackwear: Big Pseudoscience Wants to Sell You Wearable Metal to Improve Your Health; Alternet; January 10, 2015.
    8. Kirkpatrick; Dahlquist (2006). Technical Analysis: The Complete Resource for Financial Market Technicians. Financial Times Press. p. 3. ISBN 0-13-153113-1.
    9. Beating the Quants at Their Own Game — SPDR S&P 500 Trust ETF (NYSEARCA:SPY) | Seeking Alpha
    10. [1] Archived بایگانی‌شده در ۱۲ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine 12 May 2013 at the Wayback Machine.
    11. Highs and Lows: A Behavioral and Technical Analysis by Bruce Mizrach, Susan Weerts :: SSRN
    12. Paul V. Azzopardi (2010). Behavioural Technical Analysis: An introduction to behavioural finance and its role in technical analysis. Harriman House. ISBN 1-905641-41-9.
    13. Andrew W. Lo; Jasmina Hasanhodzic (2010). The Evolution of Technical Analysis: Financial Prediction from Babylonian Tablets to Bloomberg Terminals. Bloomberg Press. p. 150. ISBN 1-57660-349-0. Retrieved 8 August 2011.
    14. Paulos, J.A. (2003). A Mathematician Plays the Stock Market. Basic Books.
    15. Griffioen, Technical Analysis in Financial Markets
    16. Fama, Eugene (May 1970). "Efficient Capital Markets: A Review of Theory and Empirical Work,"The Journal of Finance, v. 25 (2), pp. 383–417.
    17. Whittaker, S. Secret attraction Archived 4 March 2016 at the Wayback Machine. , The Montreal Gazette, May 12, 2007.
    18. Gould, Stephen Jay (1981). The Mismeasure of Man. W W Norton and Co. ISBN 0-393-01489-4. Few tragedies can be more extensive than the stunting of life, few injustices deeper than the denial of an opportunity to strive or even to hope, by a limit imposed from without, but falsely identified as lying within.
    19. Kurtz, Paul (September 2004). "Can the Sciences Help Us to Make Wise Ethical Judgments?". Skeptical Inquirer Magazine. Committee for Skeptical Inquiry. Archived from the original on 23 November 2007. Retrieved 1 December 2007. There have been abundant illustrations of pseudoscientific theories-monocausal theories of human behavior that were hailed as "scientific"-that have been applied with disastrous results. Examples: … Many racists today point to IQ to justify a menial role for blacks in society and their opposition to affirmative action.
    20. Regal, Brian. 2009. Pseudoscience: a critical encyclopedia Greenwood Press. pp. 27–29
    21. Encyclopædia Britannica: Aryan. "This notion, which had been repudiated by anthropologists by the second quarter of the 20th century, was seized upon by Adolf Hitler and the Nazis and made the basis of the German government policy of exterminating Jews, Gypsies, and other 'non-Aryans.'".
    22. Shermer, Michael, ed. (2002). The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience (PDF). ABC–CLIO, Inc. ISBN 1-57607-653-9. Retrieved 16 December 2013.
    23. "Beyond Science", on season 8 , episode 2 of Scientific American Frontiers.
    24. "Scientific American". Archived from the original on 9 October 2009.
    25. Fraknoi, Andrew (October 2009). "The "Great Moon Hoax": Did Astronauts Land on the Moon?". Astronomical Pseudo-Science: A Skeptic's Resource List. Astronomical Society of the Pacific. Retrieved 2 November 2011.
    26. "Statement of the position of the Iowa Academy of Science on Pseudoscience" (PDF). Iowa Academy of Science. July 1986. Archived from the original (PDF) on 26 June 2007.
    27. National Science Foundation (2002). "ch. 7". Science and Engineering Indicators – 2002. Arlington, VA: National Science Foundation. ISBN 978-0-7567-2369-9. Belief in pseudoscience is relatively widespread... A sizable minority of the public believes in UFOs and that aliens have landed on Earth.
    28. Webb, John (2001). "Feminist Numerology". Science in Africa. Archived from the original on 28 December 2012. Retrieved 27 May 2013.
    29. Underwood Dudley (1997). Numerology. MAA. ISBN 0-88385-507-0.
    30. Carroll RT (2009-02-23). "neuro-linguistic programming (NLP)". The Skeptic's Dictionary. Retrieved 2009-06-25.
    31. Parkins, Michael D. ; Szekrenyes, J. (March 2001). "Pharmacological Practices of Ancient Egypt" (PDF). Proceedings of the 10th Annual History of Medicine. Archived from the original (PDF) on 21 July 2011. Retrieved 7 November 2010.
    32. Religious outsiders and the making of Americans Robert Laurence Moore; Oxford University Press 1986, p. 223
    33. Gottschalk, S. (1973). "The Emergence of Christian Science in American Religious Life". University of California Press. p. 224.
    34. Isaak, Mark (ed.). "Index to Creationist Claims: Geology". TalkOrigins Archive.
    35. Such as the existence of the geologic column; see Morton, Glenn. "The Geologic Column and its Implications for the Flood". TalkOrigins Archive.
    36. Young, Davis A. (1995). The biblical Flood: a case study of the Church's response to extrabiblical evidence. Grand Rapids, Mich: Eerdmans. p. 340. ISBN 0-8028-0719-4. Archived from the original on 31 March 2007. Retrieved 16 September 2008.
    37. Isaak, Mark (2007). "Creationist claim CD750". p. 173. Much geological evidence is incompatible with catastrophic plate tectonics.
    38. "Questions About Intelligent Design: What is the theory of intelligent design?". Discovery Institute, Center for Science and Culture. The theory of intelligent design holds that certain features of the universe and of living things are best explained by an intelligent cause, not an undirected process such as natural selection.

    ۳۹. https://snn.ir/fa/news/898946/%D9%85%D8%BA%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%BA%D9%86-%D8%B3%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A7-%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF

    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.