ماه و ستاره

ماه و ستاره (گاهی چندین ستاره) نمادی باستانی است که در شرق مدیترانه، میان‌رودان، ایران، هند و آسیای میانه مورد استفاده بوده‌است. جوامع اسلامی اولیه نماد ویژه‌ای نداشتند و تنها از رنگ‌ها به عنوان پرچم بهره می‌جستند. در دوره محمد ابن عبدالله سپاه اسلام و کاروان‌های اسلامی از پرچم‌هایی یکرنگ استفاده می‌کردند و بی‌طرف‌ترین تفکر نظر می‌دهد در رنگ‌هایی سفید بدون هیچگونه نماد یا نوشته تنها نماد مسلمانان بودند.[1] و در دوره‌های بعد رنگ‌هایی همچون سبز نیز بر آن افزوده شده‌است.[2]

نمایش هلال ماه و ستاره به شکل گونه‌ای

در سده نوزدهم میلادی ماه و ستاره بر پرچم امپراتوری عثمانی نقش بست و از ۱۸۴۸ میلادی پرچم عثمانی ماه و ستاره‌ای سفید بر زمینه سرخ بود که امروزه نیز پرچم رسمی ترکیه است. سایر کشورهای استقلال یافته از عثمانی نیز از این نماد در پرچم‌های خود بهره می‌برند از جمله الجزایر، تونس و لیبی. در سده بیستم این نماد در پرچم کشورهای دیگری نیز به کار رفت همچون پاکستان، جمهوری آذربایجان، مالزی، صحرای غربی و موریتانی. در دهه‌های پنجاه و شصت میلادی این نماد به یک نماد اسلامی تعبیر شد. از دهه هفتاد میلادی این نماد به گستردگی مورد استفاده گروه‌های اسلام‌گرا و ناسیونالیسم عرب قرار گرفت.[3]

مهمترین نماد دینی در پرچم‌های اسلامی هلال ماه و ستاره است که در پرچم بسیاری از کشورهای اسلامی و گاه در پرچم‌های خاص مانند پرچم ریاست جمهوری (برای مثال در مالدیو) استفاده شده‌است در گذشته از نمادهای اِعلام پیروزی و ظفر بوده‌است. در اوایل قرن سیزدهم سلطان سلیم سوم هلال ماه و ستاره را بر زمینه‌ای قرمز، برای پرچم پادشاهی انتخاب کرد امروز نیز پرچم ترکیه به همین شکل است، هرچند برخی هلال آن را نماد امپراتوری روم شرقی می‌دانند که عثمانی‌ها آن را حفظ کردند و بعدها ستاره‌ای که الهام از مفهوم النجم در قرآن است، به آن اضافه شد.

در پرچم تونس نیز علامت ماه و ستاره در داخل دایره سفیدی قرار دارد که نشانه خورشید است امروزه نیز بسیاری از کشورهای مسلمان، مانند موریتانی و الجزایر و پاکستان و مالزی، ماه و ستاره را در پرچم خود به کار می‌برند که ماه اشاره به پیامبر اسلام دارد که به تعبیر آنها چون ماه بر جهان اسلام پرتو افکند، و ستاره نماد النجم است

از طرفی پنج پر ستاره اشاره به پنج ستون دین دارد ظاهراً از نظر نمادشناسان ترکیب هلال و ستاره نماد بهشت نیز محسوب می‌شود در پرچم لیبی، پس از تشکیل دولت لیبی در ۱۳۳۰ ش/ ۱۹۵۱، هلال ــ که نماد آغاز ماه قمری در میان مسلمانان است ــ به داستان هجرت پیامبر اسلام و تعلیم اصول و اخلاق او اشاره دارد و ستاره نشان امید به خداوند و هدف متعالی است

تاریخچه

ماه نماد امپراتوری ساسانی ایران بود و به گونه‌ای چشمگیر بر روی تاج شاهان آن نمود دارد.[4]

قباد دوم، بر روی سکه.

همچنین این نشان در سکه‌های اشکانی، پادشاهی آکسوم و نقش برجسته گل گل ملکشاهی در استان ایلام (ایران) مربوط به شاه آشوری دیده می‌شود

سکه نقره Ezana شاه آکسوم
نقش برجسته گل گل-شاه آشوری

شهر یونانی بیزانس سکه با نشان ماه و ستاره در سده چهارم پیش از میلاد ضرب نمود که به عنوان نشان رسمی و دولتی بر روی پرچمشان استفاده می‌نمودند. بر پایه افسانه‌ها این به افتخار هکتی الهه ماه که شهرشان را از یورش دشمن در ۳۴۰–۳۳۹ پیش از میلاد رهانید، بود. ماه و ستاره تا ۸ قرن توسط شهر یونانی بیزانس مورد استفاده قرار می‌گرفت تا اینکه بوسیله بیزانسیها پرچم قسطنطنیه گشت.[5][6] پس از سقوط قسطنطنیه امپراتوری عثمانی نیز در سده دوازده میلادی این پرچم را به عنوان نشانه دولت نگاه داشت. از آنجا که شاهان عثمانی در عین حال عنوان خلیفه مسلمین را داشتند، نزد اروپائیان طرح این پرچم به عنوان نماد اسلام شناخته شد. اکنون شمار بسیاری از کشورهای اسلامی ماه و ستاره را در نگاره‌های گوناگون به پرچم خود افزوده‌اند. نشانهٔ هلال احمر نیز از این تأثیر به کنار نبوده‌است.

پرچم قسطنطنیه

کاربرد در پرچم‌ها

این نماد در پرچم کشورهای اسلامی همچون ترکیه، پاکستان، الجزایر، جمهوری آذربایجان، مالزی، لیبی، موریتانی، تونس و صحرای غربی نمایان است.

پرچم‌های دارای ماه و ستاره

منابع
  • رسول خیراندیش و سیاوش شایان، ریشه یابی نام پرچم کشورها، ج۱، ص۲۶۴، تهران ۱۳۷۰ ش.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ماه و ستاره موجود است.
  1. حقیقت تحریف تاریخ از نگاه بی طرفانه؟http://www.hammihan.com/profile/hossinia&page=1/fotw/Flags/ly_1951.html%5Bپیوند+مرده%5D
  2. ماه و ستاره، یک نماد اسلامی؟ (انگلیسی) http://islam.about.com/od/history/a/crescent_moon.htm
  3. http://www.crwflags.com/fotw/Flags/ly_1951.html
  4. Michael G. Morony, Iraq After the Muslim Conquest,Gorgias Press LLC, 2005. pp ۳۹–۴۰. گزیده: یزدگرد یکم (۴۲۰–۳۹۹) پادشاهی بود که با یک ماه بر روی تاجش نمایانده می‌شد. on.
  5. Encyclopedia of Ancient Greece by Nigel Guy Wilson (Routledge, 2006) p.136
  6. The Complete Dictionary of Symbols by Jack Tresidder (Chronicle Books, 2005) p.127)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.