محمد یوسف (نیجریه)
محمد یوسف ((۲۹ ژانویه ۱۹۷۰ – ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۶) به عنوان اولین رهبر معنوی گروه بوکو حرام شناخته می‌شود. او که تحت تأثیرات شدید ابن تیمیه قرار گرفته بود، با راه‌اندازی یک گروه سلفی دولت وقت نیجریه را به چالش کشید.
| محمد یوسف | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۲۹ ژانویه ۱۹۷۰ نیجریه |
| درگذشت | ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۹ |
| ملیت | نیجریه ای |
| سال‌های فعالیت | ۲۰۰۹ تا ۲۰۰۲ |
| سازمان | بوکو حرام |
| مذهب | مسلمان سنی سلفی وهابی |
دوران کودکی
محمد یوسف در یکی از روستاهای نیجریه در خانواده‌ای پرجمعیت به دنیا آمد. دوران کودکی وی مصادف شد با قیام‌های گروه‌های کوچک نیجریه که با هویت اسلامی اقدام به تخریب اماکن عمومی می‌کردند. پدر و مادر او سواد بالایی نداشتند به همین خاطر محمد به مدرسه ای اسلامی در همان روستا سپرده شد. اساس کار این مدرسه، یاد دادن اصول اولیه اسلام به دانش آموزان بود.
تحصیلات
تحصیلات مقدماتی
مدرسه ای که وی در آن خواندن و نوشتن را فراگرفت همان مکتب کوچک روستایشان بود که توسط روحانیون سلفی اداره می‌شد. محمد تا سن ۷ سالگی مشغول یادگیری قرآن و سنت پیامبر اسلام بود.
دانشگاه
حسین زکریا یکی از فرهنگیان کشور نیجریه معتقد است که محمد یوسف دارای تحصیلات آموزش عالی است و این دوره را در یکی از دانشگاه‌های کشور عربستان گذرانده‌است. او در گفتگو با یک روزنامه محلی تسلط نسبی محمد به زبان انگلیسی را گواه سخنانش دانسته بود.
تأسیس گروه بوکو حرام
محمد یوسف پس از تربیت جوانان محلی و انتقال افکارش به روستاهای سنی نشین، سال ۲۰۰۲ گروهی را در مایدوگوری با نام بوکو حرام تأسیس کرد. معنی این گروه نه به آموزش غربی است و پس از آن کار خود را در سال ۲۰۰۴ در کاما در ایالت یوبه ادامه داد. مهم‌ترین اقدام وی منسجم کردن نیروهای سلفی منطقه، زیر یک پرچم با رهبری معنوی خود بود. او با دریافت کمک‌های مالی از ثروتمندان وهابیت و فروش غیرقانونی عاج موفق به خرید اسلحه و تجهیز این گروه شد. از مهم‌ترین عملیات این گروه می‌توان به قیام بوکو حرام اشاره کرد که تحت فرماندهی معنوی محمد یوسف انجام شد. در این شورش صدها نفر از نظامیان نیجریه و اعضای گروه بوکو حرام کشته شدند.
مرگ
پس از آشوب‌های به وجود آمده توسط این گروه، قسمت‌هایی از کشور دچار جنگ داخلی شد. این اتفاقات سبب شد تا ارتش نیجریه پس از خاموش کردن شورش‌ها، اقدام به دستگیری سران این گروه من جمله محمد بکند. محمد یوسف پس از شکست از نیروهای مسلح نیجریه در منزل پدر بزرگش دستگیر شد. ارتش وی را به پلیس واگذار کرد و او را ساعاتی در بازداشتگاه نگه داشتند. سرانجام محمد یوسف در مقابل پاسگاه پلیس توسط گلوله‌های افسران کشته شد. پس از مرگ وی مقامات اعلام کردند که محمد در حین فرار توسط نیروهای نظامی به قتل رسیده‌است.
تأثیر از ابن تیمیه
اولین پیوندهای عاطفی او با ابن تیمیه به‌طور کامل مشخص نیست اما اکثر پژوهشگران، اولین برخورد وی با تفکر سلفی را در دومین دهه زندگی اش می‌دانند. محمد پس از بررسی همه مذاهب اسلامی به اندیشه ابن تیمیه نزدیک شد و پس از آن بارها اعلام کرد که تنها راه پاک شدن این جهان، پیاده کردن آموزه‌های وهابیت است.
اعتقادات
او همچون سایر رهبران سلفی جهان از آموزش مفاهیم سکولار و دموکراسی بیزار بود. اظهارات عجیب وی در مورد کره زمین بارها سوژه رسانه‌ها قرار گرفت.
مصاحبه با بی‌بی‌سی
او در مصاحبه ای با بی‌بی‌سی انگلستان عقاید خود را روشن کرد و مدعی شد سیستم آموزش و پرورش غربی به دنبال از بین بردن اندیشه اسلام است، چرا که تنها راه نجات بشریت این بازگشتن به اصول اسلامی است. وی در بخشی از سخنانش در گفت:
من نظریه گرد بودن کره زمین را رد می‌کنم چرا که مخالف آموزه‌های اسلامی و قرآن است. از طرفی باید گفت هر چیزی که به عنوان تحقیق و دستاورد علمی معرفی شده‌است، اگر با سخنان خداوند همخوانی نداشته باشد محکوم به رد شدن است.
اخوان المسلمین
محمد یوسف بارها مخالفت خود را مبنی بر قدرت گرفتن اخوان المسلمین مصر اعلام کرد. او این حزب اسلامی را مخالف مصالح مسلمانان می‌دانست و در گفتگویی ضمن تأکید بر غربی بودن رهبران و تفکران آن‌ها گفته بود
اخوان المسلمین به عنوان بازوی تفکرات غربی به دنبال از بین بردن و سرکوب ذهنی طرفداران اسلام در جهان عرب می‌باشد
زندگی شخصی
از کم و کیف زندگی شخصی او اطلاعات دقیقی در دست نیست اما وی دارای ۴ زن و ۱۲ فرزند بود. طبق گزارش‌های شاهدان عینی و منابع مختلف، او بر خلاف سخنانش مبنی بر زنده نگه داشتن شیوه و سبک زندگی اسلامی در زندگی شخصی، دارای خودرو مرسدس بنز بود و در اواخر عمرش به صورت اشرافی زندگی می‌کرد.
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «boko_haram». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در می ۲۰۱۸.