مرتضی فرهادی
مرتضی فرهادی کمره‌ای (۱۴ بهمن ۱۳۲۳ در ملایر -)، استاد تمام حوزه مردمشناسی و جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی است که وی را به سبب پژوهش‌های متعدد در حوزه مردمشناسی، فرهنگ و علوم انسانی به ویژه در حوزه روستایی ایران[1] و همچنین در حوزه مردمشناسی آینده[2] می‌شناسند. فرهادی تنها محقق ایرانی است که صاحب نظریه در زمینه توسعه بومی است.[3] از وی تاکنون ۲ کتاب فرهنگ یاریگری در ایران و واره: نوعی تعاونی سنتی کهن و زنانه در ایران به ترتیب در دوره‌های سیزدهم و بیستم انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال برگزیده شده‌اند.[4]
مرتضی فرهادی | |
|---|---|
| نام اصلی | مرتضی فرهادی کمره‌ای |
| زاده | ۱۴ بهمن ۱۳۲۳ ملایر |
| محل زندگی | تهران |
| زمینه کاری | مردمشناسی، جامعه‌شناسی |
| ملیت | ایران |
| فرزند(ان) | کاوه فرهادی |
زندگی
مرتضی فرهادی در ۱۴ بهمن سال ۱۳۲۳ در ملایر به دنیا آمد. دوره کودکی را در مهاباد، و دوران نوجوانی و جوانی را در خمین گذراند. وی دارای لیسانس در رشتهٔ روان‌شناسی، فوق لیسانس در رشتهٔ ارتباطات اجتماعی و دکترا در رشتهٔ جامعه‌شناسی می‌باشد. فرهادی هم‌اکنون عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی می‌باشد و سردبیر فصلنامه علوم اجتماعی است.
فعالیت‌های آموزشی
مرتضی فرهادی از کمی قبل از انقلاب تاکنون، در دانشکده‌های مختلف به تدریس دروسی نظیر مبانی مردمشناسی، مردمشناسی روستایی، مردمشناسی ایران، مردمشناسی هنر، مردمشناسی فرهنگی، جامعه‌شناسی ایلات و عشایر، جامعه‌شناسی روستایی، تعاونی‌های سنتی، نظریه‌ها و سازمان‌های مشارکتی، روان‌شناسی اجتماعی و … پرداخته‌است. نخستین پژوهش میدانی و مردمشناسی وی در سال ۱۳۴۷ انجام و در سال ۱۳۴۸، در نخستین ویژه‌نامهٔ روستایی ایران به نام کتاب روستا به چاپ رسیده‌است.[5]
آثار فرهادی
تألیف
- در فصل‌های خندهٔ دشوار: مجموعهٔ ۴۶ شعر ۱۳۴۶–۱۳۵۴، تهران: شب‌شکن، ۱۳۵۷.
- کمره‌نامه (هشت در به هشت منظر از هفت هزار خوان): هشت ریز مردم‌نگاری از فرهنگ فرادادی مردم کمره (شهرستان خمین) و دو ضمیمه، تهران: امیرکبیر، چاپ اول (با نام نامهٔ کمره در ۲ جلد): ۱۳۶۹.
- چاپ دوم: دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول: ۱۳۹۴.
- ویراست دوم: کمره مطالعه موردی و میان‌رشته‌ای، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
- نگ‍اه‍ی به اه‍م‍ی‍ت و پ‍ی‍ش‍ی‍ن‍ه ک‍ب‍وت‍رخ‍ان‍ه‌ه‍ای ایران، م‍ت‍رج‍م ف‍ارس‍ی ب‍ه‌ان‍گ‍ل‍ی‍س‍ی ع‍رف‍ان پ‍روی‍ز، تهران: ج‍ش‍ن‍وارهٔ ه‍ن‍ری ادب‍ی روستا، ۱۳۷۲.
- فرهنگ یاریگری در ایران: درآمدی به مردمشناسی و جامعه. ش‍ن‍اس‍ی تعاون (۲ جلد)، تهران: مرکز ن‍ش‍ر دانشگاهی، ۱۳۷۳.[6]
- واره: نوعی تعاونی سنتی کهن و زنانه در ایران، درآمدی به مردمشناسی و جامعه. ش‍ن‍اس‍ی تعاون و م‍ش‍ارک‍ت م‍ردم‍ی، تهران: وزارت جهاد کشاورزی، معاونت ت‍روی‍ج و م‍ش‍ارک‍ت م‍ردم‍ی، دفتر م‍طال‍ع‍ات و برنامهریزی، چاپ اول: ۱۳۸۰.[7]
- واره: درآمدی به مردمشناسی وجامعه‌شناسی تعاون، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۷.
- موزه‌های بازیافته، کرمان: مرکز کرمان‌شناسی، ۱۳۷۸.
- کشتکاری و فرهنگ: چون و چراهایی بر کشاورزی صنعتی و شیوه‌های سنتی بهورزی و بهداری و توان بخشی زمین در ایران، رساله‌ای در باب مردمشناسی اقتصاد، تهران: وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامهریزی و اقتصادی، مؤسسهٔ پژوهش‌های برنامهریزی و اقتصاد کشاورزی، مدیریت امور پردازش و تنظیم یافته‌های تحقیقاتی، چاپ اول: ۱۳۸۲.[8]
- چاپ دوم: تهران: ثالث، ۱۳۸۷.
- موزه‌هایی در باد: رساله‌ای در باب مردمشناسی هنر
- صنعت بر فراز سنت یا در برابر آن: پنج مقاله در باب مردمشناسی جنگ و توسعه، تهران: ثالث،۱۳۸۷؛ تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی،۱۳۹۷.
- انسان‌شناسی یاریگری، تهران: ثالث، چاپ اول: ۱۳۸۸.
- چاپ دوم: سمنان: انتشارات حبله‌رود، ۱۳۹۶.[9]
- دگرگونی‌های فرهنگ تولیدی و فرهنگ کار در ایران، سمنان: انتشارات حبله‌رود، ۱۳۹۶.
- کتاب صنعت بر فراز سنت یا در برابر آن؟ انسان‌شناسی توسعه نیافتگی و واگیره پیشرفت پایدار و همه سویهٔ فرادادی و فتوتی در ایران ، تهران:دانشگاه علامه طباطبائی (دو جلد-۱۳۰۰ صفحه)، ۱۳۹۷.
- کتاب به راه بادیه رفتن:نقد علوم اجتماعی و بن لادهای آن در ایران، اثر مشترک با مرتضی سالمی قمصری (دستیار پژوهشی مؤلف، همکار چندین ساله مؤلف در مجلات علوم اجتماعی (مدیر داخلی) و دانش‌های بومی ایران (دستیار سردبیر) و ویراستار برخی از آثار مؤلف از جمله دو جلد از نامه کمره و صنعت بر فراز سنت یا در برابر آن؟)، سمنان:انتشارات حبله رود، ۱۳۹۸.
همچنین انتشارات سروش قرار است، کتاب انسان‌شناسی یاریگری نوشته فرهادی را به زبان انگلیسی ترجمه کند.[3]
مصاحبه
- نقد ساختار اندیشه: گفت‌وگوهایی با علی میرسپاسی، محمد نقی‌زاده، مرتضی فرهادی، عبدالکریم رشیدیان، ایرج قانونی…، مصاحبه گران: علیرضا جاوید، محمد نجاری، تهران: آشیان، ۱۳۸۸.
جوایز
- کتاب برجسته هشتمین دوره معرفی کتاب‌های برگزیده دانشگاه تهران و پژوهش برگزیده فرهنگی سال ۱۳۷۵ در زمینه مردمشناسی و تاریخ هنر به خاطر اثر موزه‌هایی در باد
- برنده جایزه نخست نهمین جشنواره روستایی وزارت جهاد سازندگی به خاطر کتاب فرهنگ یاریگری در ایران
- برنده جایزه کتاب برجسته هفتمین دوره معرفی کتاب‌های دانشگاهی دانشگاه تهران به خاطر کتاب فرهنگ یاریگری در ایران
- برنده جایزه کتاب برگزیده در سیزدهمین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در زمینه علوم اجتماعی شده به خاطر کتاب فرهنگ یاریگری در ایران
- برنده جایزه کتاب برگزیده در بیستمین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در زمینه علوم اجتماعی به خاطر کتاب واره: نوعی تعاونی سنتی کهن و زنانه در ایران[10]
- برنده پژوهش فرهنگی سال جمهوری اسلامی ایران در پانزدهمین دوره پژوهش فرهنگی سال (۱۳۹۷)برای کتاب کمره‌نامه (هشت در به هشت منظر از هفت هزار خوان): هشت ریز مردم‌نگاری از فرهنگ فرادادی مردم کمره (شهرستان خمین) و دو ضمیمه، تهران:دانشگاه علامه طباطبائی
اندیشه‌شناسی
علوم اجتماعی
در حالی که از یک سو هژمونی علوم اجتماعی و انسانی غرب بر ذهن و اندیشهٔ اساتید و دانشجویان رشته‌های علوم اجتماعی ایران سایه افکنده و امکان اندیشه ورای نظریه‌های آن‌ها را سخت کرده و از سوی دیگر منتقدان علوم اجتماعی عمده نقدهای خود را از منظری فلسفی وانتزاعی بنا می‌نهند، دکتر مرتضی فرهادی از معدود افرادی است که با گام گذاشتن به میدان تجربی، عمر و همت خویش را مصروف تحقیقات و طرح دیدگاه‌هایی نموده که بسیاری از نظریه‌های مردم شناختی و جامعه شناختی اروپا محور را به چالش کشیده‌است.[11]
شهر در ایران
هچنین او در مورد شهر حال حاضر ایرانی می‌گوید: ملت ما و به ویژه شهرهای ما به تدریج دارند از تولید دور می‌شوند و البته شده‌اند و در نتیجه از واقعیت دور می‌شوند. یعنی این تولیدگریزی اثراتی هم در «علم» دارد؛ جامعه‌ای که تولیدکننده نیست، خرده خرده واقعیت و خیال برایش برابر می‌شود. یعنی قبل از این که دنیای مجازی با این وسایل رسانه‌ای جدید به ما برسد، ما خود دنیای مجازی را کهنه کرده‌ایم. همین رشد پست مدرنیسم ایرانی را می‌توانیم از اثرات همین عدم تولیدکنندگی و به جایش خیال پردازی شهرنشینهای مصرف گرای ما بدانیم[12]
منابع
- «روایتی از پروژه فکری پنجاه ساله دکتر مرتضی فرهادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۹.
- کار دکتر فرهادی «مردمشناسی آینده» است
- «انسان‌شناسی یاریگری» به زبان انگلیسی ترجمه می‌شود
- «بیوگرافی و آثار دکتر مرتضی فرهادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ آوریل ۲۰۱۵.
- مرتضی فرهادی ~مرتضی فرهادی، علوم اجتماعی اسلامی ایرانی
- آدینه بوک: فرهنگ یاریگری در ایران: درآمدی به مردمشناسی و جامعه‌شناسی تعاون: یاریگری سنتی در آبیاری و کشتکاری ~مرتضی فرهادی، نیره توکلی خمینی (ویراستار)
- آدینه بوک: واره: درآمدی به مردمشناسی و جامعه‌شناسی تعاون ~مرتضی فرهادی، غلامحسین صالح نسب (ویراستار)
- آدینه بوک: کشتکاری و فرهنگ، چون و چراهایی بر کشاورزی صنعتی و شیوه‌های سنتی بهورزی و بهداری و توان بخشی زمین در ایران، رساله‌ای در باب مردمشناسی اقتصاد ~مرتضی فرهادی، علی قاسم...
- «معرفی کتاب در پرتال نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۶ آوریل ۲۰۱۵.
- میثم مهدیار و محمدحسین سیاح (۱۳۹۳). «شهر بی‌معنا، شهر نوانخانه». رزونامه اطلاعات (۲۵۸۶۰): ۶. از پارامتر ناشناخته
|ماه=صرف‌نظر شد (کمک) - «انسان‌شناسی یاریگری» دکتر مرتضی فرهادی به انگلیسی ترجمه می‌شود ~مرتضی فرهادی، علوم اجتماعی اسلامی ایرانی
- این شهر نیست؛یک نوانخانه ده میلیونی است ~مرتضی فرهادی، علوم اجتماعی اسلامی ایرانی
پیوند به بیرون
- معرفی مشاهیر، مرتضی فرهادی
- دکتر مرتضی فرهادی در وبگاه دانشگاه علامه طباطبایی
- انسان‌شناسی یاریگری در سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی
- این شهر نیست؛یک نوانخانه ده میلیونی است /دوری از تولید ما را خیال پرداز و پست مدرن کرده‌است
- دکتر مرتضی فرهادی سایت علوم اجتماعی