مردمک‌گشادی
گشاد شدن مردمک در هنگام تاریکی یا مرگ یا در نتیجه مصرف بعضی از داروها مردمک‌گشادی (mydriasis) یا گشادی مردمک نام دارد. عامل یا دارویی که مردمک را گشاد می‌کند را گشادکنندهٔ مردمک mydriatic می‌نامند.
| مردمک‌گشادی | |
|---|---|
 | |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | H57.0 |
| آی‌سی‌دی-9-CM | 379.43 |
| اُمیم | 159420 159410 106240 |
| دادگان بیماری‌ها | 8603 |
حالت عکس مردمک‌گشادی را مردمک‌تنگی Miosis می‌گویند.
اندازه طبیعی مردمک بین ۳ تا ۶ میلی‌متر است و در صورتی‌که قطر آن کمتر از ۳ میلی‌متر باشد مردمک‌تنگی و بیش از ۶ میلی‌متر باشد مردمک‌گشادی روی می‌دهد. در ۲۰ درصد افراد طبیعی بین اندازهٔ دو مردمک کمی اختلاف (اختلاف بیش از ۳% میلی‌متر) وجود دارد که به آن نابرابری مردمک‌ها Anisocoria گفته می‌شود.
انقباض و انبساط ماهیچه‌های عنبیه منجر به تنگ و گشاد شدن سوراخ مردمک می‌شود. اندازهٔ مردمک‌ها توسط دو ماهیچه شامل غیر مخطط حلقوی (اسفنکتر) و شعاعی عنبیه تنظیم می‌کند. عضلهٔ اسفنکتر از پاراسمپاتیک (شاخه‌های سمپاتیک کروی) عصب می‌گیرند.
انواع
- مردمک‌گشادی فلجی paralytic: مردمک‌گشادی ناشی از فلج عصب محرکهٔ مشترک چشم.
- مردمک‌گشادی کوری amaurotic: اختلالی که در آن مردمک چشم نابینا گشادتر از مردمک چشم بینای دیگر است.
- مردمک‌گشادی متناوب alternating, bounding: نوعی مردمک‌گشادی که به‌تناوب نخست در یک سو و سپس در سوی دیگر ظاهر می‌شود.
- مردمک‌گشادی تنجشی spasmodic, spastic: مردمک‌گشادی ناشی از تنجش ماهیچهٔ گشادکنندهٔ عنبیه یا فزونی فعالیت دستگاه هم‌حس.
منابع
- مجموعهٔ واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان فارسی تا پایان سال ۱۳۸۹.
- Common eye diseases and their management", Galloway/Amoako/Browning, Springer science 2006, 3rd edition, p196
- Mydriasis in Farlex medical dictionary. citing: The American Heritage® Medical Dictionary. Copyright 2007, and Mosby's Dental Dictionary, 2nd edition.