مسجد خضر شاه
مسجد خضر شاه مربوط به سدهٔ ۹–۱۰ ه.ق است و در یزد، محله چهار منار واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[1]
| مسجد خضر شاه | |
|---|---|
| نام | مسجد خضر شاه |
| کشور | ایران |
| استان | استان یزد |
| شهرستان | یزد |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | مذهبی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۵۳۰ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۵ آذر ۱۳۷۸ |
تاریخچهٔ احداث مسجد
بنای مسجد چهار منار متعلق به دورهٔ تیموری می‌باشد و به احتمال زیاد بنای اصلی مسجد بر ویرانه‌های آتشکده‌ای بر پا شده است[2] میرخضرشاه در محلّه چهارمنار بنای مسجد و خانقاهی را نهاد که بنا بر نوشته وقفنامهٔ آن به نام مسجد جامع و خانقاه ابواسحاقّیه خوانده شده است[3] بنا بر سواد وقفنامه که نخستین تحریر آن به سال ۹۰۲ ه.ق است، این مکان شامل: جماعت خانه، بقعه، مسجد و خانقاه برای مرشدان و مسلمانان بوده است و موقوفات زیادی در شهرهای اردکان، تفت و یزد داشته که می‌باید صرف هزینه تحصیل طلّاب علوم دینی، پذیرایی مسافران، خادم، خطیب، مؤذّن، روشنایی مسجد و پختن آش گندم برای فقرا شود[4]
بخش‌های مختلف مسجد
مسجد چهار مناز مرکّب از ایوان، صحن تابستانی و گرمخانه است بنا بر آنچه مر حوم ایرج افشار در زمان نگارش کتاب یادگارهای یزد (سال ۱۳۵۳ ش) به چشم وی خورده، به قرار زیر است:
- سراسر محراب از کاشی‌های معرّق (۸۳×۱۱۵سانتی‌متر» عصر تیموری پوشیده شده است.
- بدنه سمت شرقی منبر از کاشی معرّق و بلندی آن ۱۴۷ با عرض ۱۹۲ سانتی‌متر است.
- در محراب گرمخانه، یک قطعه سنگ مرمر به اندازه ۶۰×۵۵ امّا بی هیچ نوع ظرافتی، مورّخ ۱۲۹۴ نصب است و به اطرافش دوازده امّام نقر گردیده.
- در مسجد یک قطعه قالی بافت سال ۱۳۵۰ قمری به اندازه ۴۰ / ۷×۲۵ / ۴ متر به طرح سجّاده‌ای (خانه خانه) و با نقوش درخت و بوته وجود دارد.[5]
جستارهای وابسته
منابع
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایرانشهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- جامع مفیدی، ج3، ص 678
- یادگارهای یزد، ایرج افشار، یزد:نیکو روش و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم،1374، ج2، ص250.
- وقفنامچه مسجد میر خضرشاه واقع در محلّهٔ چهارمنار یزد، چاپخانه گلبهار، 1327ش، جیبی، 38 ص
- یادگارهای یزد، ایرج افشار، یزد:نیکو روش و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم،1374، ج2، ص270.