نبرد بخارا
نبرد بخارا نبردی بود که در سال ۵۵۷ میلادی، با اتحاد میان ایرانشهر ساسانی و خاقانات غربی ترک علیه هپتالیان روی داد.
| نبرد بخارا | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| طرفین درگیر | |||||||||
|
ساسانیان خاقانات غربی ترک | هپتالیان | ||||||||
زمینه
در سال ۴۸۴، پیروز یکم، پدر بزرگ خسرو انوشیروان (۵۳۱–۵۷۹)، در نبرد هرات به دست هفتالی‌ها کشته شد و اینگونه خوشنواز توانست بخش پهناوری از خراسان را از ساسانیان جدا کند.
پس از سالها، پیمان صلح پایدار با بیزانسیها در باختر، خسرو انوشیروان را قادر ساخت توجه خود را به هفتالیان در خاور معطوف کند و کین مرگ پدربزرگش را از آنها بستاند.
حتی با رشد نیروی نظامی ساسانیان زیر اصلاحات انوشیروان، ساسانی‌ها هنوز هم به دلیل نگرانی از حمله احتمالی هفتالی‌ها دنبال یک متحد بودند.
واکنش آنها در حمله گوک‌ترک‌ها به آسیای میانه تبلور یافت.
حرکت مردم ترک به سمت آسیای میانه به سرعت آنها را به دشمنان و رقبای هفتالی‌ها تبدیل کرد.
هفتالیان از قدرت نظامی برخوردار بودند، اما فاقد سازماندهی برای جنگیدن در جبهه‌های گوناگون بودند.
ساسانیان و ترکها با هم یکپارچه شدند و با بهره‌گیری از بی نظمی و چنددستگی هفتالیان، یورشی دو جانبه به هفتالی‌ها را راه اندازی کردند.
در نتیجه، ترکها قلمرو شمال آمودریا را در دست گرفتند، در حالی که ساسانیان سرزمین جنوب رودخانه را به قلمرو خود پیوست کردند.
پیامدها
امپراتوری هفتالی پس از نبرد ویران شد و به چندین پادشاهی جزئی از قبیل پادشاهی ای که توسط شاهزاده هفتالی «فغانیش» در چغانیان اداره می‌شد بخش شد.
قادفر و آنچه از مردانش باقی مانده بودند، به سوی جنوب به سرزمین ساسانی گریختند و به آنجا پناه بردند.
در همین حال، خاقان ترک ایستمی خان با بلندپایگان هفتالی به توافق رسید و فغانیش را به عنوان پادشاه جدید هفتالیان گماشت.
این توافق خیلی به مذاق خسرو انوشیروان که همکاری ترکان با هفتالیان را خطری برای خاورِ حکومت خود می‌دانست، خوش نیامد.
از همین روی به سمت مرز ساسانیان و ترکان در گرگان لشکر کشید.
هنگامی که به آنجا رسید، با نمایندهٔ ایستمی خان روبرو شد که هدایایی به خسرو پیشکش کرد.
در آنجا خسرو با اثبات استواری و توان نظامی خود، ترکها را ترغیب کرد که با او پیمان همبستگی ببندند.
این پیمان دربردارندهٔ بندی بود که فغانیش را ناگزیر می‌ساخت به دربار ساسانی در تیسفون برود و تأیید خسرو را برای مقامش به عنوان پادشاه هفتالی به دست آورند.
اینگونه فغانیش و پادشاهی او بر سرزمین چغانیان باجگزار امپراتوری ساسانی گشتند و آمودریا به مرز ساسانیان و ترکان تبدیل شد.
با این همه، پیوند دوستانه ترکها و ساسانیان دیری نپایید خیلی زود رو به وخامت گذاشت. هم ترکها و هم ساسانیان می‌خواستند بر جاده ابریشم و بازرگانی میان باختر و خاور دور چیره شوند. در ۵۶۸، سفیر ترکان برای پیشنهاد همبستگی با روم شرقی و انجام یورش همزمان به ساسانیان به امپراتوری بیزانس گسیل شد ولی نتیجه ای از این تلاش به دست نیامد.
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Battle of Bukhara». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۱۵.