نمر باقر النمر

نمر باقر النمر (زادهٔ ۲۱ ژوئن ۱۹۵۹ عوامیه - ۲ ژانویه ۲۰۱۶) یک فقیه شیعه عربستانی بود[2] که در پی اعتراضات شیعیان عربستان در سال ۲۰۱۲ بازداشت شد و در روز چهارشنبه ۱۶ اکتبر ۲۰۱۵ دادگاه جنایی عربستان سعودی به دلیل اقدام علیه امنیت ملی و محاربه، به «اعدام با شمشیر و به صلیب کشیده شدن در انظار عمومی» محکوم و در ۲ ژانویه ۲۰۱۶ اعدام شد.[3] اعدام او سبب واکنش گستردهٔ منفی در منطقه و سازمان‌های مستقل بین‌المللی شد.

نمر باقر النمر

شناسنامه
نام کامل	نمر باقر النمر
لقب	شیخ نمر
تاریخ تولد	۱۳۷۹ قمری
زادگاه	قطیف - عربستان عربستان
محل تحصیل	سوریه، ایران
محل زندگی	قطیف
تاریخ مرگ	۱۴۳۷ قمری (۵۶ سال)
شهر مرگ	جده، عربستان سعودی
اطلاعات آموزشی
استادان	سید صادق شیرازی[1] سید محمدتقی مدرسی
وبگاه رسمی	https://www.sknemer.com

روز یکشنبه ۲۵ اکتبر ۲۰۱۵، دادگاه عالی عربستان و محمد بن نایف ولیعهد سابق عربستان حکم اعدام سریع و بدون هشدار قبلی شیخ نمر را صادر کردند.[4]

تبار

شیخ نمر باقر النمر از خاندان نمر بن عائد بن عصیفان است که چند قرن پیش از نجد به عوامیه مهاجرت کرده‌است. شیخ محمد النمر از مجتهدان بزرگ این خاندان است.[5]

زندگی

شیخ باقر در سال ۱۳۷۹ قمری، مصادف با ۱۹۵۹ میلادی، در شهر «العوامیه» در شرق عربستان به دنیا آمد.

همسر النمر منی الصفوانی کارمند اداره گذرنامه وابسته به وزارت کشور بود که حین درمان به خرج دولت در آمریکا درگذشت. او سه فرزند دارد که با برنامه بورسیه خادم الحرمین الشریفین در آمریکا مشغول به تحصیل در مهندسی مکانیک، داروسازی و حقوق هستند.[6][7]

تحصیلات و استادان

او تحصیلات مقدماتی خود را در شهر العوامیة به پایان رساند و در سال ۱۴۰۰ هجری قمری مصادف با ۱۹۸۹ میلادی به ایران مهاجرت کرد تا در تهران در حوزه علمیه به نام «حضرت قائم» حضور پیدا کند که در همان سال توسط سید محمدتقی مدرسی در تهران تأسیس شده بود. وی پس از ۱۰ سال تحصیل در آن حوزه به سوریه برگشت و در حوزه علمیه به نام « «حضرت زینب»» برای ادامه تحصیلات حوزوی و علوم دینی نام نوشت به تحصیل پرداخت. وی دوره کتاب‌های اصولی از جمله «اصول الفقه» محمدرضا مظفر، «رسائل» شیخ انصاری و «کفایة» آخوند خراسانی را گذراند و در فقه نیز «اللمعة الدمشقیة» نوشته شیخ شمس الدین محمد بن مکی، «جامع المدارک» سید احمد خوانساری، «مکاسب» شیخ انصاری و «مستمسک العروة الوثقی» سید محسن حکیم و دیگر کتاب‌های فقهی را مطالعه کرد.[7][8] تعدادی از استادان وی در تهران و سوریه شامل:

• بحث خارج نزد سید محمدتقی مدرسی در تهران
• بحث خارج نزد سید عباس مدرسی در سوریه
• بحث خارج نزد محمد طاهر شبیری خاقانی در سوریه
• دروس عالیه نزد شیخ صاحب الصادق در تهران
• درس لمعه نزد شیخ وحید افغانی
• اخلاق نزد سید صادق شیرازی در قم

وی اجازه تدریس در مراکز علوم دینی و مذهبی را پیدا کرد؛ و چند سالی اداره حوزه علمیه به نام «حضرت قائم» در تهران و سوریه را برعهده داشت و پس از بازگشت به عربستان مرکز مذهبی الإمام القائم را نیز در العوامیة تأسیس کرد.[7][8]

اقدامات

شیخ باقر از معروف‌ترین مدرسان علوم مذهبی و دینی در حوزه‌های علمیه است که در حوزه‌های علمیه ایران و سوریه به تدریس کتاب‌هایی همچون کتاب «اللمعة الدمشقیة» و کتاب «جامع المدارک» و «مستمسک عروة الوثقی» و «الحلقات» سید محمدباقر صدر پرداخته‌است.

وی پس از بازگشت به عربستان، مرکز مذهبی «الإمام القائم» را در شهر العوامیه تأسیس کرد که سنگ‌بنای «مرکز اسلامی» در سال ۱۴۲۲ هجری قمری مصادف با ۲۰۱۱ میلادی بود.[9]
شیخ نمر النمر که در شرق عربستان زندگی می‌کرد در سخنرانی خود در فوریهٔ سال ۲۰۰۹ به مقامات سعودی هشدار داد که اگر شأن و حیثیت ما به ما بازگردانده نشود، من شیعیان را به جدایی از عربستان فرا می‌خوانم. کرامت ما مهم‌تر از تمامیت کشور است.[10]

«شیخ نمر باقر النمر» در تابستان ۲۰۰۷ میلادی طرح دادخواست عزت و کرامت برای احقاق منصفانه حقوق شهروندان عربستان سعودی ارائه کرده بود.[11]

موضع‌گیری‌ها

وی در انتقاد از دولت عربستان در یک سخنرانی گفت: اگر یک کشور خارجی مسئول اعتراض‌های شیعیان است، چرا به آن کشور حمله نمی‌کنید؟ چرا به ما بدبخت‌ها حمله می‌کنید؟ به مسئول اصلی و اگر منظورتان ایران است، به ایران حمله کنید و ببینید چقدر توانش را دارید؟[12]

شیخ نمر در عین حال از مخالفات سرسخت دولت بشار اسد در سوریه بود و در سخنرانی‌های خویش ضمن ظالم خطاب کردن آل اسد، از آنان اعلام بیزاری می‌جست.[13]

به نقل از بی‌بی‌سی، نظام حکومتی ایده‌آل از نظر شیخ نمر چیزی مشابه جمهوری اسلامی ایران بود و او از «ولایت فقیه» در کنار انتخابات دفاع می‌کرد. او گفته بود پایگاه مردمی حکومت ایران آن را تقویت کرده و مانع از آن شده که آمریکا بتواند به ایران حمله کند. او نقش آیت‌الله علی خامنه‌ای در سیاست ایران را ستایش می‌کرد و از جمله گفته بود که او «اصلاح‌طلب‌تر از اصلاح طلبان است.» در عین حال یک سند فاش شده از مکاتبات سفارت آمریکا در ریاض نشان می‌دهد که او معتقد بوده مواضعش، از جمله دربارهٔ ایران، به درستی منعکس نمی‌شود و تأکید داشته که ارزش‌هایی چون عدالت و آزادی برایش نسبت به سیاست هویتی و دفاع صرف از شیعیان اولویت دارند[14]

دستگیری و محکومیت

نخستین بازداشت شیخ نمر در مهٔ ۲۰۰۶ رخ داد. وی در بازگشت از بحرین و به دلیل مشارکت در همایشی بین‌المللی دربارهٔ قرآن کریم از سوی نیروهای امنیتی رژیم سعودی بازداشت شد.

در اتهام شیخ چنین آمده بود: «وی از حکومت عربستان خواسته‌است به وضعیت قبرستان بقیع رسیدگی کرده، مذهب تشیع را به رسمیت شناخته و شیوه‌های آموزشی و درسی کنونی حاکم بر عربستان را تغییر داده یا لغو کند.»

بازداشت دوم، در ۲۳ اوت ۲۰۰۸ میلادی رخ داد.

شیخ نمر آل نمر در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۳ در اثر حملهٔ مسلحانهٔ نیروهای امنیتی دستگیر و به مکان نامعلومی انتقال داده شد.[15] در نوامبر ۲۰۱۴، حکم اعدام نمر از جانب دادگاه ویژهٔ جزایی عربستان سعودی اعلام شد و وی، محکوم به مرگ از طریق گردن زدن با شمشیر شد.

محمدرضا نقدی در واکنش به این حکم اعلام کرده‌است: «اگر نمر اعدام شود، عربستان را به جهنم تبدیل می‌کنیم.»
حکم اعدام نمر، توسط عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه سابق سعودی، تا اطلاع ثانوی، به تعویق افتاده بود.[16]

سخنرانی وی که به قولی همان موجب اعدامش گردید[17] شامل مواردی است در آن از مرگ ولیعهد عربستان اظهار خوشحالی می‌کند: «قرآن کریم آیه‌ای دارد که می‌گوید روزی که در آن مؤمنان خوشحال می‌شوند، ما چگونه از مرگ نایف (نایف بن عبدالعزیز، ولیعهد سابق عربستان) خوشحال نشویم. چگونه از مرگ کسی که فرزندانمان را به زندان برد خوشحال نشویم. کسی که باعث ایجاد رعب و وحشت شده بود چگونه از مرگش خوشحال نشویم. خدا را شکر می‌گوییم و ان‌شاءالله که عمر همه آنها، آل سعود و آل خلیفه، یکی پس از دیگری گرفته شود»

او در بخشی دیگر از سخنانش ملک سلمان را با یزید مقایسه و او را لعنت می‌کند: «یزید هم اگر بود همین سخنان ملک سلمان را می‌گفت و راه او را می‌رفت. این ملت ستم دیده تا اسقاط آل سعود از پای نخواهد نشست… ما مرغ و گوسفند ملک سلمان نیستیم که هر گونه بخواهد برای ما حکم کند … ما هرگز ساکت نخواهیم شد و از مقاومت خود دست نخواهیم کشید… خداوند ملک سلمان و یزید را لعنت کند»[18][19]

تظاهرات شیعیان عربستان برای آزادی وی

شیعیان عربستان با برگزاری تظاهرات گسترده در شهر قطیف تحت عنوان یوم النمور، آزادی شیخ نمر باقر النمر را خواستار شدند.[20]

هزاران تن از شیعیان قطیف در شرق عربستان سعودی در مراسم تشییع جنازهٔ مردی شرکت کردند که مخالفان دولت می‌گویند توسط پلیس و در جریان تظاهراتی در اعتراض به دستگیری شیخ نمر باقر النمر، روحانی برجستهٔ شیعه کشته شده‌است.[21][22]

خروج چهارمین گلوله از پای نمر باقر النمر

سرانجام بعد از دو سال و نیم با عمل جراحی، چهارمین گلوله از پای وی بیرون آورده شد. او طی دو سال و نیم گذشته بازداشت و به ضرب گلولهٔ نیروهای دولتی عربستان سعودی زخمی شده بود.[23]

دادگاه تجدید نظر

در ۴ مارس ۲۰۱۵ دادگاه تجدید نظر وی را به اتهام «حمل سلاح، تحریک به اختلافات طایفه‌ای و اطاعت نکردن از ولی امر» به اعدام محکوم کرد. دادگاه تجدید نظر، اتهامات مطرح شده علیه شیخ نمر با حکم صادر شده از سوی دادگاه پیشین وی (دادگاه بدوی) که «محاربه» بود را متناسب ندانست و اعلام کرد که «قتل تعزیری» یا همان اعدام با جرم‌های ارتکابی از سوی متهم متناسب است.[24] برادر شیخ نمر خبرهای منتشر شده مبنی بر اینکه حکم اعدام شیخ نمر النمر از سوی دادگاه تجدید نظر عربستان تأیید شده را تکذیب کرد. اما در نهایت بدست سعودی‌ها در ۲ ژانویه ۲۰۱۶ اعدام شد.[25][26]

اجرای حکم اعدام

شیخ نمر در بامداد روز شنبه ۱۲ دی ۱۳۹۴ برابر ۱۴۳۷ قمری برابر ۲ ژانویه ۲۰۱۶ اعدام شد.[27]

اعدام نمر واکنش منفی در ایران مقامات سیاسی و چهره‌های برجستهٔ شیعی و مراجع تقلید از جمله آیت الله خامنه ای، سید صادق شیرازی[28] سید صادق روحانی، وحید خراسانی، صافی گلپایگانی، شبیری زنجانی[29][30][31][32][33][34][35][36] و عراق (ازجمله مقامات و چهره‌های مذهبی مثل سید علی سیستانی[37] و مقتدا صدر و رهبران بسیج مردمی عراق)[32][36][38][39][40] و فلسطین[33] و حزب‌الله[41][42] و دیگر گروه‌های شیعهٔ لبنان[32][39] و در میان شیعیان بحرین[40] و شیعیان عربستان[31] و انصارالله یمن[32][43] و شیعیان پاکستان[43] و حتی شیعیان هند (در کشمیر)[37][39] و مردم ترکیه[44] و برخی مقامات کشورهای فرانسه[44] و آلمان[39][45] و انگلیس[39][46] و ایالات متحدهٔ آمریکا[47] و نیز اتحادیه اروپا[48] و نیز نهادهای بین‌المللی مثل سازمان ملل[49] و دیدبان حقوق بشر[32][39] و عفو بین‌الملل (که دادگاه را «نمایشی» و حکم را با اهداف سیاسی خواندند)[50][51] در پی داشت.[39] همچنین به دلیل حمله تعدادی از معترضان در مشهد و تهران به سفارت عربستان، حکومت سعودی با جمهوری اسلامی قطع رابطه کرد. بسیاری از نهادهای حکومتی و نظامی ایران حمله به سفارت عربستان را محکوم کردند و این حمله را به افراد خود سر و حتی نفوذی‌های کشور عربستان نسبت دادند.[52]

نامگذاری خیابان

در روز ۱۳ دی ۱۳۹۴، اعضای شورای اسلامی شهر تهران در پی اعدام شیخ نمر، خیابان بوستان در منطقه نیاوران را که سفارت عربستان سعودی در تهران در آن‌جا واقع شده‌است، را در روز بعد از اعدام وی، به نام «شیخ نمر باقر النمر» نام‌گذاری کردند.[53] هم‌چنین شورای اسلامی شهر مشهد، خیابان سجاد را که کنسول‌گری عریستان سعودی در آن‌جا واقع شده‌است را به نام شیخ نمر تغییر نام داد.[54] چنان‌که خیابان‌هایی نیز در شیراز،[55] خرم‌آباد[56] و تبریز[57] و قم هم به اسم شیخ نمر نامگذاری شدند. چند روز پس از نامگذاری خیابان بوستان تهران به خیابان شهید نمر، وزارت خارجه دولت روحانی به این اقدام عکس‌العمل نشان داده و مخالفت خود را با آن ابراز داشت. وزارت خارجه خواهان بازگشت نام قبلی خیابان بدان است.[58]

کتاب زندگینامه

• تقریباً یک ماه بعد از اعدام شیخ نمر، در صنعای یمن کتابی با عنوان «شیخ الشهداء شهید العزة والکرامة» در ۲۰۵ صفحه توسط هیئة الرسول الأعظم (ص) صنعاء منتشر شد.[59]
• چنان‌که ده روز قبل از آن کتابی به زبان عربی مختصر در ۶۶ صفحه با نام «شهید الکرامة» در کربلا توسط الحرکة الرسالیة منتشر شد[60] که وابسته به دفتر آیت‌الله سید محمدتقی مدرسی می‌باشد.
• همچنین در ایران نیز کتابی به فارسی از محمدعلی نجفی در ۲۵۶ صفحه پیرامون شیخ نمر در دست انتشار است.[61]
• نزار حیدر، نویسنده عراقی، نیز کتابی مختصر که شامل چند مقاله وی پیرامون شیخ نمر است را به صورت کتاب الکترونیکی در اوایل اسفند ۹۴ منتشر ساخت،
• همان گونه که سید اثیر الموسوی نیز کتابی با نام نمر الحجاز، در ۲۲۷ صفحه در اسفند ۹۴ منتشر ساخت.[62]

جستارهای وابسته

• علی نمر
• سید محمدباقر صدر
• محمدعلی العمری
• شیخ الشریعه اصفهانی
• سید عبدالله بهبهانی
• عبدالهادی فضلی

منابع

1. http://www.sknemer.com/web/article/view/132
2. «شیخ «نمر باقر النمر» کیست؟». وبگاه فارس نیوز. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۲.
3. «عربستان از اعدام شیخ النمر، روحانی شیعه معترض، خبر داد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۱۶.
4. "Saudi Shia cleric Nimr al-Nimr 'sentenced to death'". BBC News. 2014-10-15. Archived from the original on 15 October 2014. Retrieved 2014-10-15.
5. http://www.welayatnet.com/fa/news/85416
6. "ناگفته‌هایی از نمر". farsi.alarabiya.net. 2016-01-07. Retrieved 2016-01-07.
7. زندگینامه شهید آیت‌الله النمر روحانی بزرگ عربستان
8. زندگی‌نامه شهید شیخ نمر باقر النمر
9. «شیخ «نمر باقر النمر» کیست؟». انتخاب. دریافت‌شده در ۲۸ آبان ۱۳۹۲.
10. حکم اعدام شیخ نمر تأیید شد خبرگزاری انتخاب
11. «دادخواست عزت و کرامت طرحی مکتوب از شیخ نمر باقر النمر». پرس شیعه | اخبار شیعه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۹.
12. http://www.yjc.ir/fa/print/5446665
13. شیخ نمر، روحانه ی شیعه ی عربستانی: شیعه از آل اسد بیزار است بالاترین
14. شیخ نمر، 'صدای بهار عربی در عربستان سعودی'
15. شیخ باقرالنمر کیست؟خبرگزاری اهل بیت
16. رهبر شیعیان معترض عربستان به مجازات «سرزدن با شمشیر» محکوم شد دویچه‌وله فارسی
17. این سخنرانی کوبنده موجب اعدام شیخ نمر شد
18. سخنرانی آتشین «شیخ باقر نمر» که خشم سران سعودی را برانگیخت
19. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۱۶.
20. «تظاهرات عربستانی‌ها برای آزادی شیخ باقر النمر - العالم». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ آوریل ۲۰۱۵.
21. «راه‌پیمایی شیعیان در یک مراسم تدفین در عربستان سعودی».
22. «تظاهرات در بخش شیعه نشین عربستان دو کشته داد».
23. «چهارمین گلوله از پای «آیت الله نمر باقر النمر» بیرون آورده شد».
24. «حکم اعدام شیخ نمر تأیید شد». خبرگزاری انتخاب.
25. «ایسنا - تأیید حکم اعدام شیخ نمر تکذیب شد». ایسنا.
26. «برادر شیخ نمر خبر «تأیید حکم اعدام» او را تکذیب کرد - فارس».
27. رویترز: عربستان شیخ نمر را اعدام کرد . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
28. http://persian.shirazi.ir/shownews.php?Code=4303
29. http://www.theguardian.com/world/live/2016/jan/02/middle-east-condemns-saudi-execution-of-shia-cleric-live
30. http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/nimr-al-nimr-execution-iranian-cleric-says-death-penalty-will-bring-down-the-saudi-arabias-ruling-a6793681.html
31. http://www.presstv.ir/Detail/2016/01/02/444213/Nimr-Saudi-Arabia-Qatif-Shia-cleric-/
32. https://www.rt.com/news/327705-nimr-execution-saudi-crime/
33. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۱۶.
34. http://theiranproject.com/blog/2016/01/02/nimrs-execution-sparks-angry-reaction-from-shia-sunni-senior-clerics/
35. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۱۶.
36. http://www.reuters.com/article/us-saudi-security-idUSKBN0UG03B20160102
37. http://www.presstv.ir/Detail/2016/01/03/444321/Iran-Tehran-Saudi-Arabia-Nimr-/
38. http://en.abna24.com/service/middle-east-west-asia/archive/2016/01/02/728110/story.html
39. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/saudiarabia/12077919/Saudi-Arabia-beheadings-highest-in-two-decades.html
40. http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/nimr-al-nimr-execution-protesters-tear-gassed-in-bahrain-after-saudi-arabia-carries-out-death-a6793761.html
41. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۱۶.
42. http://en.alalam.ir/news/1775734
43. http://www.presstv.ir/Detail/2016/01/02/444158/Bahrain-Saudi-Arabia-protest-Sheikh-Nimr-execution/
44. http://www.nbcnews.com/news/world/iran-slams-saudi-arabia-s-execution-sheikh-nimr-al-nimr-n489326
45. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۱۶.
46. "Farron calls on prime minister to do more about death penalty abroad". The Guardian. 2 January 2016. Retrieved 3 January 2016.
47. http://edition.cnn.com/2016/01/03/middleeast/saudi-arabia-executes-dozens-terror/
48. http://eeas.europa.eu/statements-eeas/2016/160102_01_en.htm
49. http://www.un.org/sg/statements/
50. "Sheikh Nimr al-Nimr: Anger at execution of top Shia cleric". BBC World News. January 3, 2016. Retrieved January 3, 2016.
51. "Saudi execution of Shiite sheikh political-Amnesty". The Daily Star Lebanon. January 2, 2016. Retrieved January 3, 2016.
52. «پشت پرده حمله به کنسولگری عربستان در مشهد چه بود؟». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۶.
53. http://www.asriran.com/fa/news/441832
54. تغییر نام خیابان کنسولگری عربستان در مشهد به شیخ نمر، فرارو
55. http://www.tabnak.ir/fa/news/558674
56. http://basijnews.ir/fa/news/8616280%5Bپیوند+مرده%5D
57. mehrnews.com/news/3015845
58. http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13941020001427
59. https://www.sknemer.com/web/article/view/955
60. https://www.sknemer.com/web/article/view/956
61. http://fa.shafaqna.com/news/120158
62. https://www.sknemer.com/NMPdf/BooksNOthers/NamerAlhejaz.pdf

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نمر باقر النمر موجود است.

• وبگاه رسمی
• شیخ نمر، صدای بهار عربی در عربستان سعودی بی‌بی‌سی فارسی
• سایت خاندان نمر

الگو:اعتراضات ۲۰۱۱–۲۰۱۲ در عربستان سعودی