نورولایگین
نورولایگین (انگلیسی: Neuroligin) یک پروتئین تراپوستهای نوعِ اول و یک پروتئین چسبندگی (اتصال) سلول در فضای پسسیناپسی است که در شکلیگیری و حفظ سیناپسها مابین نورونها نقش دارد. نورولایگینها، لیگاند بتا-نورکسینها (پروتئینهای چسبندگی سلولی در فضای پیشسیناپسی) هستند. نحوهٔ اتصال نورولایگین و نوروکسین، همانند «دست دادن» دو فرد است و موجب اتصال دو نورون و تشکیل سیناپس میشوند.[2] علاوه بر این، نورولایگینها در بافتهای محیطی بدن هم موجود است و در رگزایی نقش دارند.[3] در انسان، جهش یا تغییر در ژن تولیدکنندهٔ نورولایگین، منجر به بروز اوتیسم و برخی اختلالات شناختی دیگر میشود.[4]

ساختمان ثالثیهٔ نورولایگین ۴[1]

شمایی از نحوهٔ «دست دادنِ» نورولایگین و نورکسین
| نورولایگین ۱ | |
|---|---|
| شناساگرها | |
| نماد | NLGN1 |
| آنتره | ۲۲۸۷۱ |
| HUGO | ۱۴۲۹۱ |
| میراث مندلی در انسان | ۶۰۰۵۶۸ |
| RefSeq | NP_055747 |
| یونیپورت | Q8N2Q7 |
| اطلاعات دیگر | |
| جایگاه | Chr. 3 q۲۶٫۳۱ |
| نورولایگین ۲ | |
|---|---|
| شناساگرها | |
| نماد | NLGN2 |
| آنتره | ۵۷۵۵۵ |
| HUGO | ۱۴۲۹۰ |
| میراث مندلی در انسان | ۶۰۶۴۷۹ |
| RefSeq | NP_065846 |
| یونیپورت | Q8NFZ4 |
| اطلاعات دیگر | |
| جایگاه | Chr. 17 p۱۳٫۱ |
| نورولایگین ۳ | |
|---|---|
| شناساگرها | |
| نماد | NLGN3 |
| آنتره | ۵۴۴۱۳ |
| HUGO | ۱۴۲۸۹ |
| میراث مندلی در انسان | ۳۰۰۳۳۶ |
| RefSeq | NP_001160132 |
| یونیپورت | Q9NZ94 |
| اطلاعات دیگر | |
| جایگاه | Chr. X q۱۳٫۱ |
| نورولایگین ۴ ایکس | |
|---|---|
| شناساگرها | |
| نماد | NLGN4X |
| آنتره | ۵۷۵۰۲ |
| HUGO | ۱۴۲۸۷ |
| میراث مندلی در انسان | ۳۰۰۴۲۷ |
| RefSeq | NP_065793 |
| یونیپورت | Q8N0W4 |
| اطلاعات دیگر | |
| جایگاه | Chr. X p۲۲٫۳۲–۲۲٫۳۱ |
انواع
- نورولایگین ۱: فقط در سیناپسهای تحریکی دستگاه عصبی مرکزی ساخته میشود. بیان ژن NLGN1، پیش از تولد، ناچیز است، اما از روز ۱ تا ۸ پس از تولد افزایش یافته و در تمام دوران بلوغ، بالا میماند.
- نورولایگین ۲: بیشتر در سیناپسهای مهاری دستگاه عصبی مرکزی تولید میشود، اما در مقادیر کمتری نیز در لوزالمعده، ریهها، لایه درون رگی، زِهدان و پسروده وجود دارد.
- نورولایگین ۳: در دستگاه عصبی مرکزی، مغز، قلب، ماهیچه اسکلتی، جفت و لوزالمعده تولید میشود.
- نورولایگین ۴ ایکس: مختص انسانهاست و در قلب، کبد، ماهیچه اسکلتی، لوزالمعده و در مقادیر کمتری در مغز ساخته میشود.
- نورولایگین ۵ (موسوم به نورولایگین ۴ ایگرِگ): بر روی کروموزوم Y واقع شده و تنها در ۱۹ اسید آمینه با نورولایگین ۴ ایکس فرق دارد.[5]
- نورولایگین mRNA: در لایه درون رگی عروقِ بزرگ[6] و گانگلیونهای ریشهٔ خلفی نخاع[7] در انسان یافت میشود.
منابع
- Fabrichny IP, Leone P, Sulzenbacher G, Comoletti D, Miller MT, Taylor P, Bourne Y, Marchot P (December 2007). "Structural analysis of the synaptic protein neuroligin and its beta-neurexin complex: determinants for folding and cell adhesion". Neuron. 56 (6): 979–91. doi:10.1016/j.neuron.2007.11.013. PMC 2703725. PMID 18093521.
- Scheiffele P, Fan J, Choih J, Fetter R, Serafini T (June 2000). "Neuroligin expressed in nonneuronal cells triggers presynaptic development in contacting axons". Cell. 101 (6): 657–69. doi:10.1016/S0092-8674(00)80877-6. PMID 10892652.
- Bottos A, Destro E, Rissone A, Graziano S, Cordara G, Assenzio B, Cera MR, Mascia L, Bussolino F, Arese M (December 2009). "The synaptic proteins neurexins and neuroligins are widely expressed in the vascular system and contribute to its functions". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106 (49): 20782–7. doi:10.1073/pnas.0809510106. PMC 2791601. PMID 19926856.
- Südhof TC (October 2008). "Neuroligins and neurexins link synaptic function to cognitive disease". Nature. 455 (7215): 903–11. doi:10.1038/nature07456. PMC 2673233. PMID 18923512.
- Lisé MF, El-Husseini A (August 2006). "The neuroligin and neurexin families: from structure to function at the synapse". Cell. Mol. Life Sci. 63 (16): 1833–49. doi:10.1007/s00018-006-6061-3. PMID 16794786.
- Bottos A, Rissone A, Bussolino F, Arese M (August 2011). "Neurexins and neuroligins: synapses look out of the nervous system". Cell. Mol. Life Sci. 68 (16): 2655–66. doi:10.1007/s00018-011-0664-z. PMID 21394644.
- Lorenzo LE, Godin AG, Wang F, St-Louis M, Carbonetto S, Wiseman PW, Ribeiro-da-Silva A, De Koninck Y (June 2014). "Gephyrin Clusters Are Absent from Small Diameter Primary Afferent Terminals Despite the Presence of GABAA Receptors". J. Neurosci. 34 (24): 8300–17. doi:10.1523/JNEUROSCI.0159-14.2014. PMID 24920633.
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Neuroligin». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۲۰ مه ۲۰۱۸.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.