همه‌پرسی استقلال کردستان عراق (۲۰۱۷)

همه‌پرسی برای استقلال کردستان عراق در ۳ مهر ۱۳۹۶ (۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷) برگزار شد. در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود این همه‌پرسی در سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴ م) در میانهٔ مناقشه بین حکومت اقلیمی کردستان عراق و حکومت فدرال عراق برگزار شود.[2] نتایج آن برای اقلیم کردستان عراق الزام‌آور است[3][4][5] ولی دولت فدرال عراق آن را غیرقانونی دانسته‌است.

همه‌پرسی استقلال کردستان عراق
موقعیت کردستان عراق در عراق

     مرزهای رسمی کردستان عراق      اراضی تصرف شده توسط کردستان عراق در جنگ داخلی عراق از سال ۲۰۱۴ تا کنون      دیگر اراضی مورد ادعای کردستان عراق      بقیه عراق

     اراضی کردستان عراق تحت کنترل حکومت عراق
مکانکردستان عراق
تاریخ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷
نتیجه
رأی‌ها ٪
آری ۲٬۸۶۱٬۴۷۱ ۹۲٫۷۳٪
نه ۲۲۴٬۴۶۴ ۷٫۲۷٪
رأی‌های درست ۳٬۰۸۵٬۹۳۵ ۹۳٫۳۵٪
رأی‌های سفید یا باطله ۲۱۹٬۹۹۰ ۶٫۶۵٪
مجموع رأی‌ها ۳٬۳۰۵٬۹۲۵ ٪۱۰۰
نام‌نوشتگان/مشارکت ۴٬۵۸۱٬۲۵۵ ۷۲٫۱۶٪
نتایج اولیه[1]

در پی تهاجم داعش به شمال عراق که در نتیجهٔ آن پیشمرگ‌های کرد به‌طور غیررسمی کنترل برخی از مناطق را که نیروهای تحت کنترل بغداد رهایشان کرده بودند، در دست گرفتند، خواسته‌ها برای استقلال کردستان قوت گرفت.[6] با عملیات مشترک نیروهای کرد و حکومت مرکزی عراق برای آزادسازی موصل، همه‌پرسی بارها اعلام شد و به تعویق افتاد؛ ولی تا آوریل ۲۰۱۷ انتظار می‌رفت که زمانی در سال ۲۰۱۷ برگزار شود. در ۷ ژوئن ۲۰۱۷ مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق در جلسه‌ای با حزب دموکرات کردستان عراق، اتحادیه میهنی کردستان، اتحادیه اسلامی کردستان، جنبش اسلامی کردستان، حزب کمونیست کردستان عراق، حزب زحمتکشان کردستان، حزب کارگران و زحمتکشان کردستان، حزب اصلاح و توسعه کردستان، فهرست ترکمان‌های اربیل ترکمان‌های عراق، جبهه ترکمن‌های عراق، جنبش دموکراتیک ترکمن، فهرست ارمنی در پارلمان کردستان، جنبش دموکرات آشوری و مجلس ملی کلدانی سریانی آشوری، برگزاری همه‌پرسی در تاریخ ۳ مهر ۱۳۹۶ را تأیید کرد.[7]

تاریخ برگزاری همه‌پرسی

مقام‌های بلندپایه دولتی و احزاب سیاسی کردستان عراق تاریخ برگزاری همه‌پرسی برای اعلام استقلال کردستان عراق را ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ اعلام کرده‌بودند. این تصمیم در طی نشستی در اربیل عراق به ریاست مسعود بارزانی رئیس سابق اقلیم کردستان عراق گرفته شده‌بود. در بیانیه‌ای که در پایان این نشست منتشر شد آمده‌است که رای‌گیری در سه استان تشکیل‌دهنده این منطقه و همچنین نواحی خارج از مدیریت منطقه برگزار خواهد گردید. ایران، ترکیه و سوریه با تصمیم اقلیم کردستان عراق برای رفتن به سمت استقلال مخالفت کردند.[8][9]

موضع‌گیری‌ها

مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۷ در مصاحبه با یک مجله آمریکایی فارن پالیسی گفته بود که «انجام همه‌پرسی برای استقلال، حق مسلم و قانونی مردم کردستان است.» او گفت «من به حیدر عبادی گفتم که بعد از اعلام نتایج همه‌پرسی خواهان مذاکره مسالمت‌آمیز برای استقلال هستیم.» بارزانی گفت: «هدف از این همه‌پرسی اعلام استقلال است و همه‌پرسی مورد تأیید اغلب مردم کردستان است.»[10]

در ژوئن ۲۰۱۷ مسعود بارزانی طی مصاحبه‌ای گفت: «این مسئله فقط به دنبال رسمیت بخشیدن به مرزهای شکننده اقلیم کردستان و سایر نقاط عراق است. زمان آن فرا رسیده که بپذیریم مدل کنونی رابطه اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق کارآمد نیست. عراق از قبل تجزیه شده بود و این رفراندوم فقط نشان می‌دهد که چه اتفاقی افتاده‌است.»[11]

در ژوئیه ۲۰۱۷ مسعود بارزانی طی یک سخنرانی با انتقاد شدید از عملکرد دولت بغداد، گفت: «اگر استقلال کردستان محقق نشود، وقوع جنگ‌های خونین بعید نیست». وی گفت: «کردستان نقش بزرگی در حاکمیت شیعیان بعد از صدام داشت ولی آن‌ها علیه اقلیم عمل می‌کنند. متأسفانه شیعیان سهم کردستان از بودجه عمومی عراق را قطع کرده‌اند.» مسعود بارزانی گفت: «وقتی نمی‌توانیم در یک کشور شرکای خوبی باشیم، بهتر است همانند دو همسایه صلح‌طلب به زندگی ادامه دهیم.»[12]

در ژوئیه ۲۰۱۷ حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق در جلسه هفتگی هیئت دولت با تکرار مواضع قبلی خود در مورد همه‌پرسی استقلال منطقه کردستان تأکید کرد که این همه‌پرسی غیرقانونی و مغایر با قانون اساسی عراق است. وی تأکید کرد که دولت بغداد هرگز در این راستا تعامل نخواهد داشت.[13]

با وجود آنکه آمریکا هم مخالفت خود را با برگزاری این همه‌پرسی اعلام کرد، اما هوشیار زیباری در ژوئیه ۲۰۱۷ گفت: رفراندوم استقلال کردستان عراق در تاریخ ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ برگزار می‌شود.[14]

در ژوئیه ۲۰۱۷ مسعود بارزانی گفت گلوله را در مقابل گلوله پاسخ خواهیم داد و در مقابل زور بغداد دست بسته نخواهیم بود.[15]

همسایگان اقلیم کردستان عراق نیز در ایام نزدیک به تاریخ مقرر شده برای برگزاری همه‌پرسی، مخالفت خود را با برگزاری این همه‌پرسی اعلام کردند. علی‌رغم بسته‌شدن مرزهای زمینی و هوایی ایران و ترکیه و رزمایش‌های نظامی این دو کشور در نزدیکی مرز اقلیم و همچنین تهدید اقتصادی دولت ترکیه، مسعود بارزانی گفت: «پیام ما به همسایگان این است که برای برقراری مناسباتی عالی با آنها خوشحال هستیم. کردها هرگز عامل بی‌ثباتی نبوده‌اند و مرزهای بین‌المللی را رعایت می‌کنند.» وی همچنین بیان داشت: در مبارزه با دولت اسلامی (داعش) با عراق همکاری خود را ادامه خواهد داد. بارزانی گفت: «این جنایت نیست که از مردم کردستان دربارهٔ آرزویشان برای آینده سؤال شود.» و در جمع مردم اعلام کرد «رفراندوم دیگر نه در دستان من است و نه در دستان احزاب دیگر، بلکه در دستان شماست.»[16]

موضع احزاب
احزاب حاضر در پارلمان اقلیم کردستان عراق
انتخاب حزب کرسی‌ها رهبر موضع سیاسی مرجع
Y بله KDPحزب دموکرات کردستان عراق ۳۸ مسعود بارزانی خیمه بزرگ [17]
PUKاتحادیه میهنی کردستان ۱۸ جلال طالبانی چپ میانه [18]
KIUاتحادیه اسلامی کردستان ۱۰ صلاح‌الدین بهاالدین راست‌گرا [19]
KSDPحزب سوسیالیست دموکرات کردستان ۱ محمد حاجی محمود چپ میانه [20]
KCPحزب کمونیست کردستان عراق ۱ کمال شکیر چپ‌گرا [21]
KTPKurdistan Toilers' Party ۱ بالن محمود چپ‌گرا [22]
KIMجنبش اسلامی کردستان ۱ عرفان علی عبدالعزیز راست‌گرا [22]
TDLفهرست پیشرفت ترکمن ۲ محمد سدالدین اقلیت راست [23]
CSAPCمجلس ملی کلدانی سریانی آشوری ۲ سرکیس آغاجان اقلیت راست [24]
ETLفهرست ترکمن‌های اربیل ۱ اقلیت راست [22]
KIGگروه اسلامی کردستان ۶ علی باپیر خیمه بزرگ [25]
Gorranحزب گوران ۲۴ عمر سعید علی چپ میانه [26]
N خیر ITFجبهه ترکمن‌های عراق (Will support referendum if conditions are met)[27] ۱ ارشاد صالحی اقلیت راست [28]
ADMجنبش دموکراتیک آشوریان (Against referendum being held in the Nineveh Plains)[29] ۲ یونادام کانا اقلیت راست [30]

واکنش‌های بین‌المللی
  •  ایران: سیدعلی خامنه‌ای رهبر ایران با گفتگوها برای چند بخش کردن عراق مخالفت کرد.[31] ایران شنبه ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷ مخالفت خود با انجام همه‌پرسی استقلال کردستان عراق را اعلام کرد شایان یادآوری‌ست که طی آن هفته مقامات کردستان، واقع در شمال عراق، که دارای خودمختاری است به این رفراندوم فراخواندند.
  •  ترکیه: ترکیه نیز که با استقلال کردستان مخالف است، تمایل کردستان عراق در اجرای این همه‌پرسی را یک اشتباه بزرگ توصیف کرد.[32] رجب طیب اردوغان نیز در ژوئن ۲۰۱۷ گفت که این رفراندوم به نفع هیچ‌کس نیست و آن را تهدیدی برای تمامیت ارضی عراق خواند و از آن ابراز تاسف کرد.[33] در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۷، وزارت امور خارجه ترکیه، اقلیم کردستان عراق را تهدید کرد که اگر رفراندوم را لغو نکند، «تاوان سنگینی» خواهد داد.[34] اردوغان در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷ تصمیم رفراندوم را «خیانت» خواند و گفت که اقدامات اقتصادی و نظامی می‌تواند علیه کردستان عراق مورد استفاده قرار گیرد.[35][36] همچنین ترکیه پروازهای شرکت هواپیمایی ترکیه را در شمال عراق از عصر ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷ متوقف کرد.[37]
  •  سوریه: سوریه ضمن حمایت از تمامیت ارضی عراق، اظهار داشت که نمی‌تواند تقسیم عراق را بپذیرد.[38]
  •  ایالات متحده آمریکا روز جمعه چهارم اوت ۲۰۱۷ در یک تماس تلفنی رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا با مسعود بارزانی صحبت کرده و ضمن تشکر از همراهی پیشمرگه‌های کرد در مبارزه با گروه موسوم به دولت اسلامی، مخالفت واشینگتن با برگزاری همه‌پرسی استقلال در اقلیم کردستان را توضیح و تأکید کرده‌است.[39]
  •  اسرائیل: بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل گفته‌است " از تلاش‌های مشروع مردم کرد برای دستیابی به دولت خود حمایت می‌کند. ”[40]
  •  کاتالونیا: آرتور ماس، رهبر حزب دموکراتیک اروپایی کاتالان و رئیس‌جمهور سابق کاتالونیا، گفت از رفراندوم استقلال کردستان حمایت می‌کند و از رهبری اقلیم برای دفاع از دموکراسی قدردانی کرد.[41]

دیگر بازیگران
  • دفتر سیاسی حزب دمکرات کردستان ایران، در تاریخ ۱۰ ژوئن ۲۰۱۷، در ارتباط با تصمیم حکومت اقلیم کردستان عراق در مورد برگزاری رفراندوم اعلام استقلال، بیانیه‌ای منتشر کرد، در این بیانیه حزب دمکرات کردستان ایران، ضمن تبریک به ریاست کردستان عراق و احزاب و جریان‌های سیاسی و همچنین مردم کردستان عراق، این تصمیم را یک تصمیم تاریخی و گامی مهم و حق مسلم مردم کردستان در راستای به رسمیت شناخته شدن حق تعیین سرنوشت این بخش از کردستان عراق خوانده‌است.[42]
  • حزب کارگران کردستان: جمیل بایک، رهبر پ‌ک‌ک، گفت: «همه‌پرسی دموکراتیک یک حق طبیعی برای مردم است و کسی نمی‌تواند آن را متوقف کند»[43]
  •  کوزوو: ویسار یمری، رهبر بزرگترین حزب اپوزسیون، گفت: «هیچ‌کس حق ندارد مردم کرد را از استقلال و زندگی در آزادی و صلح در همبستگی با دیگر مردم جهان، محروم کند.»[44]

نتایج

کلی

خطای عبارت: نویسه نقطه‌گذاری شناخته نشده «۹»

انتخاب آرا  %
آرای صحیح ۳٬۰۸۵٬۹۳۵ ۹۴٫۷۶
آرای باطله یا سفید ۲۱۹٬۹۹۰ ۶٫۶۵
مجموع آرا ۳٬۳۰۵٬۹۲۵ ۱۰۰٫۰۰
واجدین شرایط ۴٬۵۸۱٬۲۵۵ ۷۲٫۱۶
منبع: KHEC
۹۲/۷۳ ۷/۲۷٪
آری نه

برپایه ناحیه
Districts[45] Yes votes No votes Yes (%) No (%) Valid votes Turnout (%)
شهرستان عقره
شهرستان عمادیه
شهرستان چمچمال
شهرستان چومان
منطقه دربندوکه
منطقه دوکان
شهرستان دهوک
منطقه اربیل
استان حلبچه
شهرستان کلار
منطقه خانقین
منطقه کیفری
شهرستان کرکوک
شهرستان کوی‌سنجق
منطقه مرگاسور
شهرستان مخمور
شهرستان پنجوین
شهرستان پشدر
منطقه رانیا
منطقه سیدصادق
Shaqlawa
Sharazoor
Sharbazher
شهرستان شیخان
شهرستان سنجار
منطقه سوران
منطقه سلیمانیه
شهرستان سمیل
شهرستان زاخو

پیامد

اقلیم کردستان در پی برگزاری این همه‌پرسی برنامه‌ریزی برای ایجاد دولت و مذاکرات آینده با عراق را پیش از اعلام استقلال آغاز کرد. عراق خواهان بازپس دادن کنترل دو فرودگاه بین‌المللی اقلیم به حکومت مرکزی یا توقف پروازهای بین‌المللی شد.[46] چاک شومر رهبر اقلیت سنای آمریکا در بیانیه ای خواستار به رسمیت شناخته شدن یک کردستان مستقل از سوی آمریکا شد.[47]

درگیری دولت عراق با اقلیم کردستان و کناره‌گیری بارزانی
نوشتار‌های اصلی: نبرد کرکوک (۲۰۱۷) و درگیری عراق با کردها (۲۰۱۷)

در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۷ نیروهای عراقی عملیات بازپس‌گیری کرکوک را آغاز کردند؛ و در ۱۷ اکتبر، کرکوک را به‌طور کامل به کنترل خود درآوردند همچنین رسانه‌های دولتی عراق گزارش دادند که ارتش عراق بدون هیچ مقاومتی وارد کرکوک شد. پس از آن، نیروهای کرد به مواضع خود در شمال عراق عقب‌نشینی کردند.[48]

در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷، اقلیم کردستان عراق خواستار آتش‌بس و شروع گفتگو با دولت مرکزی عراق شد.[49]

در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۷، پارلمان اقلیم کردستان عراق، نامه استعفا مسعود بارزانی را تصویب کرد. در نتیجه، در ۱ نوامبر ۲۰۱۷ مسعود بارزانی بعد از ۱۲ سال قدرت، رسماً کناره‌گیری کرد. به گفته بسیاری از تحلیلگران، استعفای بارزانی می‌تواند به عنوان پایان رؤیای طرفداران استقلال کردستان تلقی شود.[50] بعداً، معترضین طرفدار بارزانی وارد ساختمان در سراسر کردستان عراق شدند و به نمایندگان مجلس و روزنامه نگاران حمله کردند.[51]

در ۶ نوامبر ۲۰۱۷، دادگاه عالی فدرال عراق حکم داد که هیچ استانی در عراق به منظور حفظ تمامیت ارضی عراق مجاز به استقلال نیست.[52]

منابع
  1. «Primary Results» (PDF). The Independent High Elections and Referendum Commission. ۲۷/9/۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  2. "Iraq Kurdistan independence referendum planned". BBC News. 2014-07-01. Retrieved 2017-06-15.
  3. "Masoud Barzani: Why It's Time For Kurdish Independence". Foreign Policy. 15 June 2017.
  4. "Senior Kurdish Official Says Kurdistan Independence Referendum Going Ahead Despite Opposition". ARA News. 26 July 2017. Archived from the original on 26 September 2017. Retrieved 26 September 2017.
  5. "Turkey warns Iraqi Kurdish referendum will 'have a cost'". english.alarabiya.net. Retrieved 14 September 2017.
  6. Kurdistan Referendum Movement - International Committee (2005-02-08). "98 percent of the people of South Kurdistan vote for independence". KurdMedia.
  7. "UPDATES: Kurdistan Region to hold independence referendum on Sept 25". Rudaw. 7 June 2017. Retrieved 7 June 2017.
  8. تاریخ برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق تعیین شد
  9. بارزانی: همه‌پرسی استقلال کردستان عراق روز ۲۵ سپتامبر برگزار می‌شود
  10. بارزانی :همه‌پرسی زمینه‌ای برای استقلال کردستان است
  11. «رفراندوم اقلیم کردستان الزام‌آور بوده و مرزهای داخلی عراق را بازترسیم می‌کند». وبگاه کرد پرس. ۲۵ ژوئن ۲۰۱۷.
  12. مسعود بارزانی: اگر استقلال کردستان محقق نشود، وقوع جنگ‌های خونین بعید نیست
  13. العبادی: همه‌پرسی کردستان مخالف قانون اساسی است
  14. Iraq's Kurds stick to independence vote despite U.S. request to postpone it
  15. پیام‌های بارزانی برای معصوم و العبادی
  16. بارزانی: فقط با استقلال می‌توانیم امنیت خود را تأمین کنیم، دویچه وله
  17. "President Barzani to discuss independence referendum with Kurdistan parties". Rudaw. 6 June 2017. Retrieved 26 July 2017.
  18. "PUK: referendum should be held for independence". PUK Leadership Council. 21 June 2017. Retrieved 26 July 2017.
  19. "Kurdish Islamic body calls referendum 'national and religious' right". Rudaw. 13 July 2017. Retrieved 26 July 2017.
  20. "No party owns project of independence referendum: Kurdish Official". Iraqi News. 6 April 2017. Retrieved 26 July 2017.
  21. "Kirkuk working to form committee on independence referendum". Rudaw. 19 July 2017. Retrieved 26 July 2017.
  22. "Iraq's Kurds question motives behind independence vote". Al-Monitor. 27 June 2017. Retrieved 26 July 2017.
  23. "Turkmens Prefer Kurds to Shi'ite-Dominated Baghdad Govt: Leader". Basnews. 24 July 2017. Retrieved 26 July 2017.
  24. "Interview with Loay Mikhael, the Representative of the Christian Chaldean Syriac Assyrian Popular Council to Washington". 25 July 2017. Retrieved 9 September 2017.
  25. "FLAŞ - Komela Îslamî piştgirî da referandumê" (به Kurdish). Rudaw. 24 September 2017. Retrieved 24 September 2017.
  26. "Goranê biryara xwe da: Piştgirî da referandumê!" (به Kurdish). 24 September 2017. Retrieved 24 September 2017.
  27. "Partiya Tirkmenelî: Mafê tirkmenan garantî be em nabine dijberê serxwebûnê" (به Kurdish). Rudaw. 29 July 2017. Retrieved 29 July 2017.
  28. "Vote on Kurdish independence 'risky': Turkmen leader". Anadolu Agency. 9 June 2017. Retrieved 26 July 2017.
  29. "You are being redirected..." www.nrttv.com. Retrieved 24 September 2017.
  30. "Holding of Kurdish referendum in Nineveh Plain is 'unacceptable'". Zowaa Official Website. 1 September 2017. Archived from the original on 5 September 2017. Retrieved 27 September 2019.
  31. http://www.bbc.com/persian/iran-40342329
  32. إیران تعارض الاستفتاء حول استقلال کردستان
  33. "Erdoğan says Iraqi Kurds' independence referendum 'does not serve anybody’s interest'". Hürriyet Daily News (13 June 2017).
  34. "Turkey threatened Iraqi Kurdistan". Front News. 14 September 2017.
  35. "Kurdistan referendum: Erdogan says Iraqi Kurds risk 'ethnic war' and threatens military response to vote". The Independent. 26 September 2017.
  36. "Iraqi Kurdish leader says 'yes' vote won independence referendum". Reuters. 26 September 2017.
  37. "Turkey halts flights to northern Iraq, issues travel warning". Hürriyet Daily News, 28 September 2017.
  38. "مسؤول سوری: عملیة استقلال إقلیم کوردستان تحتاج إلی نصوص قانونیة فی الدستور". Rudaw. 14 June 2017. Retrieved 14 June 2017.
  39. در تماس تلفنی با بارزانی، آمریکا مخالفتش با همه‌پرسی کردستان را اعلام کرد
  40. "Israel endorses independent Kurdish state". Reuters. 13 September 2017.
  41. "Catalonia, Kurdistan 'defending democracy': former Catalan leader". Defense News.
  42. حزب دمکرات کردستان ایران: تصمیم به اعلام استقلال تصمیمی تاریخی و مهم است
  43. PKK Leader: Referendum a democratic right, no one should stand against it]
  44. "Nobody has the right to deny the Kurds independence: Leader of Kosovo party". Kurdistan24. 14 August 2017. Retrieved 14 August 2017.
  45. "Kurdistan independence referendum – Results". Rudaw.
  46. David Zucchino (26 September 2017). "Iraq Orders Kurdistan to Surrender Its Airports". The New York Times. Retrieved 27 September 2017.
  47. http://www.rudaw.net/english/kurdistan/270920177
  48. Martin Chulov. "Kurdish forces abandon long-held lands to Iraqi army and Shia fighters". The Guardian, 17 October 2017.
  49. "Statement from Kurdistan Regional Government". Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 2017-11-05.
  50. "Iraqi Kurdish leader Massoud Barzani to step down". BBC News. 29 October 2017. Retrieved 30 October 2017.
  51. "Abadi Calls for Calm in Kurdistan After Barzani Resignation". VOA. Retrieved 2019-02-24.
  52. "Iraq court rules no region can secede after Kurdish independence bid". Reuters. 6 November 2017. Retrieved 2017-11-14.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.