واقعه آتش‌سوزی مسجد جامع کرمان
واقعه آتش سوزی مسجد جامع کرمان به رخدادی گفته می‌شود که طی آن مردم شهر کرمان برای اربعین کشته شدگان میدان ژاله مراسم یادبودی به دعوت روحانیون شهر برگزار کردند که در آن زاغه نشینان با حمایت ماموران شهربانی وارد مسجد جامع شدند و طی درگیری عده ای از مردم زخمی یا کشته شدند.[1] این رخداد، پس از وقوعش تأثیر مستقیم و بارزی بر جریان مبارزات مردم کرمان و حتی استانهای دیگر کشور در جریان انقلاب ایران (۱۳۵۷) داشت. [2]
شرح واقعه
در روز اربعین شهدای ۱۷ شهریور تهران و اولین سالگرد فوت آیت‌الله سید مصطفی خمینی، ساعت ۸صبح در روز ۲۴ مهر ۱۳۵۷، بنابر گزارش ساواک حدود ۵هزار نفر از مردم کرمان جهت بزرگداشت آنها، به دعوت علما و روحانیون کرمان در مسجد جامع این شهر اجتماع کرده بودند. در این روز بازار و کلیه مغازه‌ها تعطیل شده بود.
در این میان، بنابر گزارشگر روزنامه کیهان حدود ۳۰۰نفر(گزارش ساواک ۱۰۰۰نفر) از ساکنین زاغه نشین، با در دست داشتن چوب و میله آهنی و دادن شعارهایی به نفع حکومت، در ساعت ۱۱:۳۰ هنگامی که حجت الاسلام صمدانی واعظ مسجد جامع مشغول سخنرانی بود، به مسجد رسیدند.
مهاجمان، نخست دوچرخه‌ها و موتورهای مردم را آتش زدند که با واکنش مردم مواجه شدند و درگیری و زد و خوردی میان مردم و کولیها بوجود آمد. در این هنگام نیروهای شهربانی با استفاده از گاز اشک آور و شلیک هوایی سعی در متفرق کردن آنها داشتند. در همین هنگام عده‌ای دیگر از مهاجمین به پشت‌بام مسجد رفتند و با پرتاب آجر جمعیت داخل مسجد را مورد حمله قرار دادند. در این میان آیت الله صالحی و آیت الله رخشاد نجفی بدلیل پخش گازهای اشک آور بیهوش شدند و سپس عده ای دیگر از کولیها به سمت مردم حمله کردند و عده ای را مجروح و زخمی کردند.
در اثر این واقعه، قسمتی از وسایل مسجد و ساختمان مسجد آتش گرفت و تعدادی از قرآن‌های داخل مسجد هم سوختند. پس از آن به گزارش روزنامه اطلاعات ۷۰ باب مغازه در خیابان شاهپور به آتش کشیده شد و شیشه های چندین بانک و موسسات بزرگ تجاری تخریب شد.[3]
تعداد کشته و زخمی ها
ساواک در گزارش های خود مینویسد:در طی این رخداد ۴۸ نفر مجروح و یک نفر کشته شده است. روزنامه کیهان هم به نقل از مقامات مسئول کرمان اعلام کرد یک نفر در این حادثه کشته شده است. روزنامه اطلاعات در گزارش خود درباره این حادثه تعداد مجروحین را ۴۸ نفر اعلام میکند که در بیمارستانهای شیروخورشید سرخ، راضیه فیروز، ۲۴ اسفند و مهرابی بستری گردیده اند. اما طبق یادداشت ها و بعضی از مقالات کشته های این حادثه را دو نفر اعلام میکنند:از محمد باقدرت جوپاری اولین و در منابعی دیگر از غلامرضا یزدان شناس به عنوان دومین کشته یاد شده است.[4]
پانویس
- هاشمی رفسنجانی، ص ۱۵۹۵
- سند:روزنامه کیهان شماره ۱۴۴۰۰ ص ۷ روزنامه اطلاعات شماره ۱۵۷۳۵ مورخ ۲۵/۷/۵۷ ص۴ روزشمار انقلاب اسلامی،ج۶ ،تهران،حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول.۱۳۸۷.صص۳۵۱و ۳۵۲ به نقل از روزنامه رسالت شماره ۸۹۹ مورخ ۸/۱۱/۶۷ ص۵ انقلاب اسلامی به روایت ساواک.ج۱۳.تهران.مرکزبررسی اسنادتاریخی وزارت اطلاعات.چاپ اول.۱۳۸۲.ص۴۵۷ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی شماره بازیابی۱۲۹. ۲۷۰ سند پیوست شماره ۴ روزنامه کیهان،شماره۱۰۵۹۱ص۲ انقلاب اسلامی به روایت ساواک ص۵۲۴ روزشمار انقلاب اسلامی ص۳۵۱ صفحاتی از تاریخ معاصر ایران،اسناد نهضت آزادی ایران،ج۹،تهران،۱۳۶۱،صص۱۸۱ و۱۸۲ انقلاب اسلامی به روایت ساواک صص۴۵۹و۴۵۷. کاراکتر line feed character در
|عنوان=در موقعیت 34 (کمک) - سند:روزنامه کیهان شماره ۱۴۴۰۰ ص ۷ روزنامه اطلاعات شماره ۱۵۷۳۵ مورخ ۲۵/۷/۵۷ ص۴ روزشمار انقلاب اسلامی،ج۶ ،تهران،حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول.۱۳۸۷.صص۳۵۱و ۳۵۲ به نقل از روزنامه رسالت شماره ۸۹۹ مورخ ۸/۱۱/۶۷ ص۵ انقلاب اسلامی به روایت ساواک.ج۱۳.تهران.مرکزبررسی اسنادتاریخی وزارت اطلاعات.چاپ اول.۱۳۸۲.ص۴۵۷ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی شماره بازیابی۱۲۹. ۲۷۰ سند پیوست شماره ۴ روزنامه کیهان،شماره۱۰۵۹۱ص۲ انقلاب اسلامی به روایت ساواک ص۵۲۴ روزشمار انقلاب اسلامی ص۳۵۱ صفحاتی از تاریخ معاصر ایران،اسناد نهضت آزادی ایران،ج۹،تهران،۱۳۶۱،صص۱۸۱ و۱۸۲ انقلاب اسلامی به روایت ساواک صص۴۵۹و۴۵۷ اول.۱۳۸۲.ص۴۵۷ ۴. کاراکتر line feed character در
|عنوان=در موقعیت 34 (کمک) - سند:روزنامه کیهان شماره ۱۴۴۰۰ ص ۷ روزنامه اطلاعات شماره ۱۵۷۳۵ مورخ ۲۵/۷/۵۷ ص۴ روزشمار انقلاب اسلامی،ج۶ ،تهران،حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول.۱۳۸۷.صص۳۵۱و ۳۵۲ به نقل از روزنامه رسالت شماره ۸۹۹ مورخ ۸/۱۱/۶۷ ص۵ انقلاب اسلامی به روایت ساواک.ج۱۳.تهران.مرکزبررسی اسنادتاریخی وزارت اطلاعات.چاپ اول.۱۳۸۲.ص۴۵۷ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی شماره بازیابی۱۲۹. ۲۷۰ سند پیوست شماره ۴ روزنامه کیهان،شماره۱۰۵۹۱ص۲ انقلاب اسلامی به روایت ساواک ص۵۲۴ روزشمار انقلاب اسلامی ص۳۵۱ صفحاتی از تاریخ معاصر ایران،اسناد نهضت آزادی ایران،ج۹،تهران،۱۳۶۱،صص۱۸۱ و۱۸۲ انقلاب اسلامی به روایت ساواک صص۴۵۹و۴۵۷ اول.۱۳۸۲.ص۴۵۷ ۴. کاراکتر line feed character در
|عنوان=در موقعیت 34 (کمک)
منابع
- علی اکبر هاشمی رفسنجانی (۱۳۷۶)، دوران مبارزه، دفتر نشر معارف انقلاب اسلامی، شابک ۹۶۴-۹۱۵۴۳-۲-۹
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی-فاجعه آتش سوزی مسجد جامع کرمان به دست مزدوران رژیم شاه
- فاجعه آتش سوزی مسجد جامع کرمان-Irannewsagency
- آفتاب-آتش سوزی مسجد جامع کرمان
سند:روزنامه کیهان شماره ۱۴۴۰۰ ص ۷
روزنامه اطلاعات شماره ۱۵۷۳۵ مورخ ۲۵/۷/۵۷ ص۴
روزشمار انقلاب اسلامی،ج۶ ،تهران،حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول.۱۳۸۷.صص۳۵۱و ۳۵۲ به نقل از روزنامه رسالت شماره ۸۹۹ مورخ ۸/۱۱/۶۷ ص۵
انقلاب اسلامی به روایت ساواک.ج۱۳.تهران.مرکزبررسی اسنادتاریخی وزارت اطلاعات.چاپ اول.۱۳۸۲.ص۴۵۷
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی شماره بازیابی۱۲۹. ۲۷۰ سند پیوست شماره ۴
روزنامه کیهان،شماره۱۰۵۹۱ص۲
انقلاب اسلامی به روایت ساواک ص۵۲۴
روزشمار انقلاب اسلامی ص۳۵۱
صفحاتی از تاریخ معاصر ایران،اسناد نهضت آزادی ایران،ج۹،تهران،۱۳۶۱،صص۱۸۱ و۱۸۲
انقلاب اسلامی به روایت ساواک صص۴۵۹و۴۵۷
اول.۱۳۸۲.ص۴۵۷
۴
آتش‌سوزی‌ها در ایران