وراثت وابسته به X مغلوب
زنان دو کروموزوم X و مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند. هنگام تشکیل تخم، گامت ماده (تخمک)حتماً حاوی یک کروموزوم X هست ولی گامت نر (اسپرم) یا حاوی یک کروموزوم X است یا حاوی یک کروموزوم Y.اگر اسپرم حاوی کروموزوم X با تخمک لقاح یابد تخم حاصله جنین ماده خواهد شد ولی اگر اسپرم حاوی کروموزوم Y با تخمک لقاح یابد تخم حاصله جنین نر خواهد شد.
اگر ژن بیماریزا بر روی کروموزوم X باشد لذا می‌تواند از مادر به تمام فرزندان منتقل شود ولی از پدر فقط به فرزندان دختر منتقل می‌شود. حال این ژن بیماریزای وابسته به کروموزوم جنسی می‌تواند غالب یا مغلوب باشد. می‌دانیم که ژن غالب همیشه موجب بروز بیماری می‌شود چه ژن کروموزوم دیگر سالم باشد چه بیمار، ولی ژن مغلوب فقط وقتی ژن سالمی در سلول نباشد موجب بیماری می‌شود. لذا ژن بیماری اگر روی کروموزوم X باشد در مردان حتماً بروز می‌کند ولی در زنان فقط وقتی که هر دو کروموزوم X دارای ژن بیماریزا باشند بروز می‌کند.
به زبان دقیقتر در بیماریهای وابسته به کروموزوم X مغلوب، در زنان باید هر دو کروموزوم X معیوب باشند تا بیماری رخ دهد. اگر یک کروموزوم X معیوب باشد بیماری رخ نمی‌دهد ولی قابل انتقال به فرزندان است. در مردان معیوب بودن تنها کروموزوم X سبب بیماری می‌شود.
از بیماریهای ارثی وابسته به کروموزوم X می‌توان از کوررنگی و هموفیلی نام برد. بنابراین، فردی که مبتلا به کوررنگی است، مادرش یا مبتلا به کور رنگی است یا ناقل بیماری.
جستارهای وابسته
منابع
- ژنتیک پزشکی، دکتر غیاثوند