پرویز تناولی

پرویز تناولی (زاده ۳ فروردین ۱۳۱۶) مجسمه‌ساز، نقاش، پژوهش‌گر و مجموعه‌دار ایرانی است. از وی به عنوان یکی از پیش‌گامان مکتب سقاخانه یاد می‌شود.[1] وی از شناخته‌شده‌ترین هنرمندان ایرانی است.[2] مجموعه مجسمه‌های «هیچ»، «دست‌ها» و «قفل و قفس» در زمره معروف‌ترین آثار پرویز تناولی قرار دارند.

پرویز تناولی تناولی
زادهٔ۳ فروردین ۱۳۱۶
تهران
ملیتایرانی
پیشهمجسمه‌سازی، نقاشی، پژوهش
کارهای برجستهمجموعه مجسمه‌های «هیچ»، «دست‌ها»، «قفل و قفس» و «شاعر».
جنبشمکتب سقاخانه

مجموعه مجسمه‌های «هیچ»، محبوبیت زیادی در حراج‌های بین‌المللی خرید و فروش آثار هنری دارد.[3] از این روی، برخی از مجموعه‌داران هنری و مشهورترین موزه‌های جهان، اقدام به جمع‌آوری آثار پرویز تناولی برای مجموعه‌های‌شان کرده‌اند.[4] مجسمه‌ای از وی به نام پرسپولیس در سال ۱۳۸۷ با رکورد بی‌سابقه دو میلیون و ۵۰۰ هزار دلار در حراج کریستی به فروش رفت.[5]

پرویز تناولی هم‌چنین کارشناس فرش‌ها و بافته‌های عشایری است.[6][7]

زندگی

پرویز تناولی در سوم فروردین ماه سال ۱۳۱۶ در تهران و در محله دروازه شمیران در یک خانواده متوسط به‌دنیا آمد. وی از سنین ده تا یازده سالگی فعالیت هنری خود را با نوازندگی ویلن زیر نظر استادانی چون نیک نواز و ابوالحسن صبا آغاز کرد. تناولی تحصیلاتش را در دبیرستان ادیب ادامه داد. هنگام تعطیلی دبیرستان به هنرستان کمال‌الملک می‌رفت. در سال ۱۳۳۲ هنرستان هنرهای زیبا در تهران تأسیس شد و او در رشتهٔ مجسمه‌سازی نام‌نویسی کرد. وی پس از گذراندن دوره سه ساله مجسمه‌سازی در هنرستان هنرهای زیبا در سال ۱۳۳۵ به ایتالیا رفت و در آکادمی هنرهای زیبای شهر کارارا مشغول به تحصیل شد. بعد از دو سال مقدار پولی که وی از طریق تدریس موسیقی و کمک‌های مالی خانواده‌اش پس‌انداز کرده بود تمام شد و در سال ۱۳۳۶ مجبور شد به ایران بازگردد.

او خود می‌گوید:

«بازگشت به تهران گر چه ناشی از ضرورت فراهم کردن پول یا شاید گرفتن یک بورس بود، اما عملاً فرصت‌های خوبی برای من به‌وجود آورد. در مدت چند ماهی که در تهران ماندم کارهای زیادی ساختم و دو نمایشگاه تشکیل دادم. در نمایشگاه اول طرحِها و حکاکی‌هایی که عمدتاً در ایتالیا اجرا کرده بودم نشان دادم. بیشتر این طرح‌ها را از روی مدل کشیده بودم، اما تعدادی طرح هم که در تهران از دسته‌های سینه‌زنی تهیه کرده بودم، کنار آنها به نمایش گذاشتم. موضوع حکاکی‌ها عمدتاً حمام‌های عمومی یا نوازندگان دوره‌گرد بود. علاوه بر آن کارهای منوچهر شیبانی شاعر و نقاش نیز در آنجا به نمایش درآمده بود.»

تناولی در دی ماه ۱۳۳۶، آثاری کاملاً متفاوت شامل حکاکی‌ها، مجسمه‌های سفالی و مجسمه‌های ساخته شده از آهن‌قراضه‌ها را در تالار به نمایش گذاشت. این نخستین بار در ایران بود که مجموعه‌ای از آثار یک مجسمه‌ساز به نمایش درمی‌آمد.

پس از برگزاری این نمایشگاه بود که در اواخر سال تناولی با وزیر فرهنگ آن زمان، مهرداد پهلبد، آشنا شد و توانست از وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) بورسی برای ادامه تحصیلاتش در ایتالیا بگیرد. این بار او به میلان رفت و قریب به دو سال در آکادمی بررا (Brera) نزد مارینو مارینی مجسمه‌ساز برجسته ایتالیایی آموزش دید. او در سال ۱۳۳۸ دیپلم خود را با کسب مقام اول به لحاظ برتری نمرات تحصیلی از آکادمی بررا دریافت نمود و شانزده اثر او به عنوان بهترین آثار یک فارغ‌التحصیل مجسمه‌ساز آن سال در گالری ری ماگل (Re Magl) شهر میلان به نمایش گذاشته شد.

در همین ارتباط رناتو گوتسونی Ronato Guzzoni دربارهٔ او نوشت: «پرویز تناولی مجسمه‌ساز، صاحب نعمت خود شناسایی است که همه کس از آن برخوردار نیست. قصهٔ الهامات او ریشه‌هایی دارد که به حکایات قدیم ایرانی مربوط می‌شود. مجسمه‌سازی در ایران طی قرنها متروک مانده بود و جای آن را هنرهای تزیینی مانند قالیبافی، گچبری، کاشیکاری و… گرفت. این هنرها با آن که به نهایت ظرافت خود رسید، جای مجسمه‌سازی را نتوانست پر کند. پرویز ایرانی جای خالی هزار سال را پر کرده‌است…»

مجسمه‌های پرویز تناولی یک فرق عمده با مجسمه‌های دیگران دارد. مجسمه اساساً به معماری ظاهری‌اش متکی است، اما تناولی در مجسمه‌های‌اش به فضا و شکل درونی مجسمه اهمیت می‌دهد. یک فضای درونی راز آلود که بر شکل بیرونی مجسمه تأثیر می‌گذارد و نشان این رازآلودگی، قفل و بست و زبانه‌هایی است که در اعضا و جوارح مجسمه‌ها کار می‌گذارد یا به وجود می‌آورد.[8]

پرویز تناولی از جمله کارشناسان فرش ایرانی و بافته‌های عشایری نیز محسوب می‌شود. او سال‌های زیادی برای شناخت گبه، میان عشایر و روستاییان رفت‌وآمد داشت و سرانجام با چاپ مقاله‌ای پژوهشی در لندن در سال ۱۹۸۳م، آن را به جهانیان معرفی کرد.[9]

او همچنین مجموعه‌ای از جواهرات را طراحی و ساخته‌است که با استقبال خوبی مواجه بوده‌است.[10]

خانه تناولی (موزه)

خانه پرویز تناولی در منطقه نیاوران، تهران واقع شده‌است.[5] کامران دیبا، معماری خانه تناولی را بر عهده داشته‌است.

آثار

مجموعه مجسمه‌های «حجم‌های هیچ»، «دست‌ها»، «قفل و قفس» و «شاعر» را می‌توان در زمره معروف‌ترین آثار تناولی قرار داد.[11]

مجسمه «فرهاد کوهکن» که در سمت جنوب غربی محوطه تئاتر شهر نصب گردیده از مجموعه مجسمه‌های «شاعر» این مجسمه‌ساز است.

اثر پرسپولیس وی در حراج کریستی در دبی، به مبلغ دو میلیون و ۸۴۱ هزار دلار بفروش رفت که در تاریخ حراج کریستی در خاورمیانه، رکوردی بی‌سابقه است.[12]

از دیگر آثار وی می‌توان به اثر شاعر ایستاده اشاره کرد.[13]

بنیانگذار مدال هنری در ایران

پرویز تناولی "بنیانگذار مدال هنری در ایران "ساخت جواهرات را از سال۱۳۴۹ آغاز کرد، نامبرده برای خلق آثار هیچ محدودیت و مقیاسی نداشته آثاری با ابعاد متفاوت خلق کرده، تنها مدالهایِ هنری، که جامعه هنر، از ایران دیده بود، آثار استاد بود و ایشان، اولین هنرمند ایرانی است، که مدال را به عنوان شیوه ای از بیان، به کار گرفته و این شیوه را به نسل جوانِ ایران فرا داده‌است. با برگزاری نمایشگاه‌های جواهرسازی و مجسمه‌سازی در ایران توسط شاگردان پرویز تناولی، مدال‌های هنری هم به چشم می‌خورند؛ و این رویکرد مدال هنری را، ایران و هنرجویان پرویز تناولی مدیون ایشان می‌باشند که به راستی نقش به سزایی در انتقال مفاهیم ریشه ای، فرهنگی، تاریخی، خلاقانه برای حال و آینده را داشته‌است.[14]

ممنوع‌الخروجی

وی به اتهام تشویش اذهان عمومی و نشر اکاذیب صبح روز ۲۰ تیرماه ۱۳۹۵ ممنوع‌الخروج شد.[15][16]

تالیفات

پرویز تناولی حاصل پژوهش‌های خود را در مقاله‌ها و کتاب‌های متعددی به چاپ رسانده‌است ازجمله:

  • «قالیچه‌های تصویری» که سال ۶۸ توسط انتشارات سروش منتشر شده‌است او در پیش‌گفتار این کتاب دربارهٔ آن نوشته: «وجه تشخص قالیچه‌های تصویری در مقایسه با سایر قالی‌های ایرانی موضوع آنهاست. این قالیچه‌ها به جای نقش و نگارهای سنتی و معمول، به انسان و گاه حیوان در قیاس‌های غیرمعمول می‌پردازند که این شیوه در سنت فرش‌بافی ایران بی‌سابقه است.»
  • «قفل‌های ایران» این کتاب از مجموعه هنرهای از یاد رفته ایرانی و شامل ۷۰۰ قطعه عکس از قفل‌های ایران از دوره ساسانیان تا دوره قاجار است. موضوع «قفل‌های ایران» را به زبان انگلیسی نوشتم که در واشینگتن به چاپ رسید و با استقبال فراوانی روبرو شد. پس از آن، تحقیقاتم را در این باره تا امروز ادامه دادم که حاصل آن کتاب تکمیل‌شده و بسیار جامعی دربارهٔ قفل‌های ایران شده‌است.» تناولی در سال ۱۳۵۶ خ/۱۹۷۷ م. به زبان انگلیسی کتابی نوشته بود به نام Locks from Iran که در واشینگتن به چاپ رسید این کتاب حاصل تکمیل تحقیقات او در این زمینه پس از ۳۴ سال است.[17][18]
  • کتاب «طلسم گرافیک سنتی ایران» شامل چهار بخش علوم غریبه، تقویم، طلسم و تعویذ و نقش جانوران و مخلوقات عجیب است که با آغاز کار، پیشگفتار، پایان کار، یادداشت‌ها و کتابشناسی مختصر علوم غریبه کامل شده‌است. چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۵ بوده که به آن عکس‌های تناولی افزوده شده‌است.[19]

منابع
  1. Modernism Blooming in Iran, The New York Times
  2. پرویز تناولی: شهرداری آثارم را از خانه‌ام برده‌است، بی‌بی‌سی فارسی
  3. شهرداری تهران: تناولی مالکیت آثارش را ده سال پیش واگذار کرد، بی‌بی‌سی فارسی
  4. Explore / Online Tours, The British Museum
  5. جزئیات ضبط آثار پرویز تناولی توسط شهرداری • گفتگوی اختصاصی، دویچه وله فارسی
  6. «اهدای مجموعه دستباف‌های نفیس پرویز تناولی به وزارت میراث‌فرهنگی». خبرگزاری جمهوری اسلامی- ایرنا. ۱۹ آبان ۱۳۹۹.
  7. «تناولی و هنرهای از یاد رفته ایران». هنرآنلاین. ۳ فروردین ۱۳۹۳.
  8. «خبرآن‌لاین-قفل‌های پرویز تناولی». وبگاه رسمی. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۸۸.
  9. «تبلور عشق در هنرهای سنّتی». وبگاه رسمی. دریافت‌شده در ۲۶ اسفند ۱۳۸۸.
  10. «رادیوفردا-جواهرهای پرویز تناولی در لندن درخشید». وبگاه رسمی. دریافت‌شده در ۲۶ اسفند ۱۳۸۸.
  11. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹.
  12. (وبگاه مؤسسه کریستی)
  13. تناولی مرد دو و نیم میلیون دلاری هنر ایران شد (بی‌بی‌سی فارسی)
  14. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸.
  15. «تناولی: به اتهام تشویش اذهان عمومی و نشر اکاذیب ممنوع‌الخروج شدم».
  16. «پس از شکایت کیهان؛ این‌بار به خواست ناجا؛ پرویز تناولی برای نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی ممنوع‌الخروج شد».
  17. پرویز تناولی برای "قفل‌های ایران"
  18. قفل‌های پرویز تناولی
  19. کتاب تازه پرویز تناولی منتشر شد

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به پرویز تناولی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پرویز تناولی موجود است.


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.