کوه تامبورا

کوه تامبورا نام یک کوه آتشفشان در جزیرهٔ سومباوا از کشور اندونزی و در دهانه سامالاس است. فوران آتشفشانی کم‌نظیر این کوه در سال ۱۸۱۵ موجب پدید آمدن سال بی تابستان شد. این فوران با تلفاتی بالغ بر ۷۱۰۰۰ نفر، مرگبارترین فوران آتشفانی تاریخ بشر تا به امروز است.[1]

کوه تامبورا
مرتفع‌ترین نقطه
ارتفاع۲۷۲۲ متر (۸۹۳۰ فوت)
زمین‌شناسی
گونهآتشفشان چینه‌ای
آخرین فوران۱۹۶۷

تاریخ زمین‌شناسی

آخرین فوران

آخرین فوران این آتشفشان در سال ۱۹۶۷ رخ داد.

انفجار سال ۱۸۱۵

انفجار کم‌نظیر کوه تامبورا در سال ۱۸۱۵ (میلادی) بزرگ‌ترین انفجار یک آتشفشان در ۱۰ هزاره گذشته بوده‌است. شدّت این انفجار در نمایه شدت فوران آتشفشان برابر با ۷ بوده‌است. برخی از موادی که در این انفجار به جو زمین پرتاب شدند موجب وقوع رویدادی به نام سال بی‌تابستان شدند.

در سال ۱۸۱۵ در این کوه در گذر قرن‌ها و هزاره‌های متمادی انفجاری تماشایی روی داد که به همراه سونامی ای که ایجاد کرده بود جان بیش از صد هزار نفر را گرفت. این بزرگ‌ترین انفجار آتشفشانی در طیّ ۱۰ هزاره گذشته بود. شدّت این انفجار ۱۰ برابر شدّت انفجار کوه سنت هلنز و نیز ۶۰٬۰۰۰ برابر انفجار بمب اتمی پسرک بود. مقدار غباری که بر اثر این انفجار از دهانه کوه تامبورا خارج شد به حدّی بود که منجر به خورشیدگرفتگی آتشفشانی شد. بر اثر این انفجار ۱۰۰٫۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلوگرم هواپخش اسید سولفوریک وارد جو زمین شد.

نخستین اثرات انفجار

در آن روزها اخبار این گونه حوادث مانند امروز چندان سریع به گوش جهانیان نمی‌رسید. در شهر لندن انگلستان، ۷ ماه پس از این رویداد مقاله ای در این باره در نشریهٔ تایمز چاپ شد که البته آن هم در واقع نامه ای از یک بازرگان بود. امّا در این هنگام، اثرات انفجار کوه تامبورا به تدریج در جاهای دیگر احساس می‌شد. چیزی در حدود ۳۶ مایل مکعب خاکستر، گرد و خاک سنگریزه همراه با دود، جو را پوشانده بود و از رسیدن نور خورشید به سطح زمین جلوگیری می‌کرد، و نتیجتاً زمین خیلی سرد شده بود. غروب‌ها به طرزی غیرعادّی امّا با چشمانی سرخ، رنگارنگ شده بودند، به‌طوری‌که جوزف م.ویلیام ترنر نقاش جلوه‌های آن را در نهایت وجد و شادی مجسّم می‌ساخت، امّا بخش بزرگی از زمین به زیر پرده ای تاریک و توان فرسا رفت. تاریکی ای که الهام بخش جورج گوردون بایرون در سرودن قصیدهٔ زیر شد:

روءیایی به سر داشتیم، که آن چنان هم روءیا نبود.

خورشید درخشنده خاموش گشت و ستارگان پراکنده شدند…

جورج گوردون بایرون در تاریکی

اثرات اصلی انفجار

سال ۱۸۱۶ به سال بی تابستان معروف شد. رشد محصولات کشاورزی در همه جا متوقّف شد. در ایرلند، یک گرسنگی و به دنبال آن بیماری همه گیر تیفوئید موجب مرگ ۶۵٬۰۰۰ نفر شدند. ملت ایالت‌های نیو انگلند آمریکا، آن سال را به زبان انگلیسی Eighteen Hundred and Froze to Death (هزار و هشتصد و یخ بزن بمیر) نامیدند. یخبندان بامدادی تا اواخر خرداد ماه ادامه یافت و هیچ بذری نرویید و جوانه نزد. دام‌ها که بی علوفه مانده بودند یا می‌مردند یا می‌بایست زودتر از موعد به کشتارگاه فرستاده می‌شدند. سال ۱۸۱۶ از هر جهت یک سال هولناک بود. با این حال، از دمای زمین تنها ۱٫۵ درجهٔ فارنهایت کاسته شد. همچنان که دانشمندان بعدها دریافتند، دماپای طبیعی زمین، ابزاری بی‌نهایت ظریف است.

پادشاهی از میان رفتهٔ جزیرهٔ سومباوا

در سال ۲۰۰۴، هنگامی که گروهی از پژوهشگران کارولینای شمالی به سومباوا سفری پژوهشی کرده بودند، به شکلی کاملاً اتفاقی با یک روستای مدفون در زیر خاکستر مواجه شدند. این سفر باعث کشف یک پادشاهی از میان رفته شد. دانشمندان گفته‌اند که جزیره سومباوای اندونزی می‌تواند همانند پمپی خاور دور باشد. چندی بعد، برای نخستین بار بقایای یک خانه که همراه با دو ساکن آن در زیر خاکستر مدفون شده بودند از خاک سومباوا خارج شد. دانشمندان می‌گویند کاسه‌های برنزی، سفالینه و دیگر ابزارهای کشف شده در این‌جا به خوبی نشان دهندهٔ فرهنگ باستانی اندونزی است. به گفته پژوهشگران دانشگاه رود آیلند تمامی مردم، خانه‌ها و فرهنگ بومی سومباوا در سال ۱۸۱۵ متوقف مانده و بسیار اهمیت دارد که این آثار باستانی با دقت فراوانی از زیر خاکستر خارج شوند.

ارتفاع از سطح دریا

ارتفاع این کوه از سطح دریا ۲۷۲۲ متر یا ۸۹۳۰ فوت است.

جستارهای وابسته

منابع
  1. Oppenheimer, Clive (2003). "Climatic, environmental and human consequences of the largest known historic eruption: Tambora volcano (Indonesia) 1815". Progress in Physical Geography. 27 (2): 230–259. doi:10.1191/0309133303pp379ra. S2CID 131663534.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کوه تامبورا موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.