کک (سوخت)

کُک (به انگلیسی: coke) یک مادهٔ جامد پُر کربن است که در فشار و حرارت بالا بر اثر تقطیر آهستهٔ زغال‌سنگ تشکیل می‌شود. از این ماده با عیار کربن ۸۰ تا ۹۰ به‌عنوان سوخت استفاده می‌شود و به‌طور گسترده به‌عنوان یک جایگزین برای زغال‌سنگ محسوب می‌شود.[1] یکی از کاربرد های مهم این سوخت استفاده در ذوب آهن است.[2]

زغال کک

تعریف کلی زغال‌سنگِ کک

به سنگ ها و مواد فسیلی باقیمانده از بقایای گیاهی و جانوری، سنگْ زیست یا بیولیت می گویند.

بیولیت ها به دو گروه قابل سوختن و یا غیر قابل سوختن تقسیم می شوند.....

بیولیت های قابل سوختن را اصطلاحأ کاستو بیولیت یا سنگ های قابل اشتعال گویند. زغال سنگ در واقع از بیولیت های نوع قابل سوختن است.

بیولیت ها شامل دو گروه بقایای گیاهی و جانوری هستند.

اندام های گیاهی در نهایت به تورب، بیتومین و زغال سنگ و اندام های جانوری به هیدرو کربورها، نفت، گاز و شیل نفتی تبدیل می شوند.

برای تحصیل یک تن آهن خام ، حدود ۳- ۵/۱ تن سنگ آهن ، ۱۰۰۰-۹۰۰ کیلوگرم کک و ۶-۵ تن هوا لازم است و سنگ آهک نیز بعنوان ماده گداز آور در کوره بلند بکار می‌رود.

در ابتدا ذوب آهن در کوره‌های ابتدائی که از سنگ یا آجر ساخته می‌شد و از هوای دم برای جریان هوا استفاده می‌شد، انجام می‌گرفت و ارتفاع کوره نیز ، حداکثر به ۱۰ متر می‌رسید.

ولی امروزه با اختراع ماشین و وارد کردن هوای تحت فشار به کوره ، ارتفاع و قطر کوره افزایش یافته و کوره های بلند جدید از ورقه های آهنی که روی ستونهایی استوار گردیده و ارتفاع بدنه کوره به حدود ۳۰ متر می‌رسد، ساخته شده است.

بدین ترتیب ، پیشرفت صنعت و احتیاج روز افزون بشر به نوع بهتر آهن ، کوره‌های بلند جدید را بوجود آورده است.

کک چیست؟

کک متالورژی ماده ای متخلخل است و در کوره بلند به کار می رود که یکی از مصارف عمده کک در صنایع متالورژیکی می باشد.

کک زغال سنگ در کوره بلند نقش های مختلف تأمین انرژی ، احیاء کانه های آهن ، ایجاد تخلخل برای عبور گازهای احیاء کننده و کربوره کردن چدن را دارا می باشد.

در کوره کوپل نیز کک بعنوان سوخت و عامل احیاء کننده مصرف می شود.

(لازم به ذکر است که کک در صنایع ریخته گری نیز کاربرد دارد.) زغال های خاصی جهت تولید کک متالورژی بکار می روند و خواص زغال سنگ تعیین کننده خواص کک تولیدی است.

مواد غیر آلی زغال سنگ موسوم به استریل بوده و در کک بصورت خاکستر باقی می ماند و تاثیراتی بر عملکرد کوره بلند می گذارد.

وجود خاکستر در کک سبب افزایش مصرف کک و سنگ آهک در کوره بلند و کاهش ظرفیت تولید باطری های کک سازی می شود.

کک دارای درصدی از گوگرد وفسفر است درنتیجه مهمترین عامل ورود گوگرد و فسفر به فرآیند تولید فولاد ، کک می باشد. گوگرد و فسفر جزء عناصر مضر در فولادها می باشند

ماده ای سیاه رنگ شبیه به زغال سنگ است که در گریدهای متفاوت موجود میباشد.

همچنین هرنوع کک بسته ب نوع آنالیز از جمله درصد کربن، رطوبت، میزان خاکستر، گوگرد و مواد فرار و غیره… به دست می آید.

عمده ی کک های زغال سنگ موجود در ایران از شرکت ذوب آهن می باشد.

پانویس
  1. «زغال کُک». ادارهٔ کل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان؛ مجتمع بندری شهید رجایی. ۲۰ آذر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۸.
  2. ویکی‌پدیا انگلیسی
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.