زغال‌سنگ

زغال‌سنگ نام کانی سیاه‌رنگی است که از پسماند مواد گیاهی دوران‌های قدیم زمین‌شناختی (میلیون‌ها سال پیش) تشکیل شده‌است و به‌عنوان سوخت و نیز مادهٔ اولیهٔ برخی صنایع شیمیایی برای تولید گاز، کُک، روغن، قطران و غیره استفاده می‌شود.

زغال‌سنگ
سنگ رسوبی
زغال آنتراسیت
ترکیبات
اولینکربن
دومینهیدروژن،
گوگرد،
اکسیژن،
نیتروژن

البته برخی از زمین‌شناسان معتقدند که زغال‌سنگ کانی نیست. بخش بزرگی از جِرم زغال‌سنگ کربن است. از دیگر ترکیبات زغال‌سنگ میتوان به هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن و گوگرد اشاره کرد . انواع زغال‌سنگ در دوران‌های گوناگون زمین‌شناسی و تحت شرایط مختلفی به وجود آمده‌اند. پوده (تورب) ، نخستین مرحله تشکیل زغال‌سنگ است.

پس از آن به ترتیب لیگنیت، زغال‌سنگ نیمه بیتومینه، زغال‌سنگ بیتومینه و زغال‌سنگ آنتراسیت با درجات مختلف درون‌داشت مواد تشکیل‌دهنده قرار دارند.

زغال‌سنگ از فشرده شدن و تحمل گرما برخی گیاهان به وجود می‌آید که اکثراً از گیاه سرخس می‌باشد.[1]

سوخت های گرمازا

روند تشکیل

زغال‌سنگ کانی پر انرژی است، که از بقایای درختان، بوته‌ها و سایر گیاهان زندهٔ میلیون‌ها سال پیش به وجود می‌آید. نشو و نمای این گیاهان در دوره‌هایی که آب و هوای زمین ملایم و مرطوب بود، صورت گرفت. زغال‌سنگ، یک سنگ رسوبی است. به زغال‌سنگ ابتدایی که پوک است و مواد فرار زیادی دارد تورب می‌گویند تورب نامرغوبترین نوع زغال‌سنگ است قسمت اعظم این ذخایر تقریباً ۲۵۰ میلیون سال پیش پدید آمدند. سپس اوضاع برای رشد سرخس‌های دانه‌دار گرمسیری بسیار عظیم و درختان بدون گل غول پیکر، در باتلاق‌های وسیع فراهم شد. این گیاهان بعد از خشک شدن و از بین رفتن به داخل باتلاق‌ها می‌افتادند و بر اثر خروج اکسیژن، فساد بی‌هوازی تسریع می‌شد. پوشش گیاهی به ماده‌ای لجن مانند، به نام پیت (Peat) تبدیل شد. پیت در زیر فشار خشک و سخت شد و به زغال‌سنگ پیت (لنیت یا لیگنیت، که به زغال‌سنگ قهوه‌ای نیز موسوم است) تبدیل شد. فشار بیشتر و گذشت زمان، زغال‌سنگ قیردار را به وجود آورد، که هر ۶ متر ضخامت رسوب گیاهان نخستین به ۰٫۳ متر زغال‌سنگ تبدیل شده بود که به آن بیتومین می‌گویند و در نهایت سخت‌ترین و مرغوب‌ترین نوع زغال‌سنگ، یعنی آنتراسیت (Anthracite) را به وجود آورد.

ذخایر زغال‌سنگ
ذخایر زغال‌سنگ کشورها در پایان سال ۲۰۰۸ میلادی[2]
کشور آنتراسیت و بیتومن SubBituminous زغال قهوه‌ای کل درصد در جهان
 ایالات متحده آمریکا۱۰۸٬۵۰۱۹۸٬۶۱۸۳۰٬۱۷۶۲۳۷٬۲۹۵۲۲٫۶
 روسیه۴۹٬۰۸۸۹۷٬۴۷۲۱۰٬۴۵۰۱۵۷٬۰۱۰۱۴٫۴
 چین۶۲٬۲۰۰۳۳٬۷۰۰۱۸٬۶۰۰۱۱۴٬۵۰۰۱۲٫۶
 استرالیا۳۷٬۱۰۰۲٬۱۰۰۳۷٬۲۰۰۷۶٬۴۰۰۸٫۹
 هند۵۶٬۱۰۰۰۴٬۵۰۰۶۰٬۶۰۰۷٫۰
 آلمان۹۹۰۴۰٬۶۰۰۴۰٬۶۹۹۴٫۷
 اوکراین۱۵٬۳۵۱۱۶٬۵۷۷۱٬۹۴۵۳۳٬۸۷۳۳٫۹
 قزاقستان۲۱٬۵۰۰۰۱۲٬۱۰۰۳۳٬۶۰۰۳٫۹
 آفریقای جنوبی۳۰٬۱۵۶۰۰۳۰٬۱۵۶۳٫۵
 صربستان۹۳۶۱۱۳٬۴۰۰۱۳٬۷۷۰۱٫۶
 کلمبیا۶٬۳۶۶۳۸۰۰۶٬۷۴۶۰٫۸
 کانادا۳٬۴۷۴۸۷۲۲٬۲۳۶۶٬۵۲۸۰٫۸
 لهستان۴٬۳۳۸۰۱٬۳۷۱۵٬۷۰۹۰٫۷
 اندونزی۱٬۵۲۰۲٬۹۰۴۱٬۱۰۵۵٬۵۲۹۰٫۶
 برزیل۰۴٬۵۵۹۰۴٬۵۵۹۰٫۵
 یونان۰۰۳٬۰۲۰۳٬۰۲۰۰٫۴
 بوسنی و هرزگوین۴۸۴۰۲٬۳۶۹۲٬۸۵۳۰٫۳
 مغولستان۱٬۱۷۰۰۱٬۳۵۰۲٬۵۲۰۰٫۳
 بلغارستان۲۱۹۰۲٬۱۷۴۲٬۳۶۶۰٫۳
 پاکستان۰۱۶۶۱٬۹۰۴۲٬۰۷۰۰٫۳
 ترکیه۵۲۹۰۱٬۸۱۴۲٬۳۴۳۰٫۳
 ازبکستان۴۷۰۱٬۸۵۳۱٬۹۰۰۰٫۲
 مجارستان۱۳۴۳۹۱٬۲۰۸۱٬۶۶۰۰٫۲
 تایلند۰۰۱٬۲۳۹۱٬۲۳۹۰٫۱
 مکزیک۸۶۰۳۰۰۵۱۱٬۲۱۱۰٫۱
 جمهوری چک۱۹۲۰۹۰۸۱٬۱۰۰۰٫۱
 قرقیزستان۰۰۸۱۲۸۱۲۰٫۱
 آلبانی۰۰۷۹۴۷۹۴۰٫۱
 کره شمالی۳۰۰۳۰۰۰۶۰۰۰٫۱
 نیوزیلند33205333-7,000571–15,000[3]۰٫۱
 اسپانیا۲۰۰۳۰۰۳۰۵۳۰۰٫۱
 لائوس۴۰۴۹۹۵۰۳۰٫۱
 زیمبابوه۵۰۲۰۰۵۰۲۰٫۱
 آرژانتین۰۰۵۰۰۵۰۰۰٫۱
دیگر کشورها۳٬۴۲۱۱٬۳۴۶۸۴۶۵٬۶۱۳۰٫۷
مجموع جهان۴۰۴٬۷۶۲۲۶۰٬۷۸۹۱۹۵٬۳۸۷۸۶۰٬۹۳۸۱۰۰

تولیدکنندگان مهم
تولیدکنندگان مهم زغال‌سنگ بر اساس سال میلادی بر حسب میلیون تن[4]
کشور ۲۰۰۳ ۲۰۰۴ ۲۰۰۵ ۲۰۰۶ ۲۰۰۷ ۲۰۰۸ ۲۰۰۹ ۲۰۱۰ ۲۰۱۱ سهم مقدار ذخیره به سال
 چین ۱۸۳۴٫۹ ۲۱۲۲٫۶ ۲۳۴۹٫۵ ۲۵۲۸٫۶ ۲۶۹۱٫۶ ۲۸۰۲٫۰ ۲۹۷۳٫۰ ۳۲۳۵٫۰ ۳۵۲۰٫۰ ۴۹٫۵٪ ۳۵
 ایالات متحده آمریکا ۹۷۲٫۳ ۱۰۰۸٫۹ ۱۰۲۶٫۵ ۱۰۵۴٫۸ ۱۰۴۰٫۲ ۱۰۶۳٫۰ ۹۷۵٫۲ ۹۸۳٫۷ ۹۹۲٫۸ ۱۴٫۱٪ ۲۳۹
 هند ۳۷۵٫۴ ۴۰۷٫۷ ۴۲۸٫۴ ۴۴۹٫۲ ۴۷۸٫۴ ۵۱۵٫۹ ۵۵۶٫۰ ۵۷۳٫۸ ۵۸۸٫۵ ۵٫۶٪ ۱۰۳
 اتحادیه اروپا ۶۳۷٫۲ ۶۲۷٫۶ ۶۰۷٫۴ ۵۹۵٫۱ ۵۹۲٫۳ ۵۶۳٫۶ ۵۳۸٫۴ ۵۳۵٫۷ ۵۷۶٫۱ ۴٫۲٪ ۹۷
 استرالیا ۳۵۰٫۴ ۳۶۴٫۳ ۳۷۵٫۴ ۳۸۲٫۲ ۳۹۲٫۷ ۳۹۹٫۲ ۴۱۳٫۲ ۴۲۴٫۰ ۴۱۵٫۵ ۵٫۸٪ ۱۸۴
 روسیه ۲۷۶٫۷ ۲۸۱٫۷ ۲۹۸٫۳ ۳۰۹٫۹ ۳۱۳٫۵ ۳۲۸٫۶ ۳۰۱٫۳ ۳۲۱٫۶ ۳۳۳٫۵ ۴٫۰٪ ۴۷۱
 اندونزی ۱۱۴٫۳ ۱۳۲٫۴ ۱۵۲٫۷ ۱۹۳٫۸ ۲۱۶٫۹ ۲۴۰٫۲ ۲۵۶٫۲ ۲۷۵٫۲ ۳۲۴٫۹ ۵٫۱٪ ۱۷
 آفریقای جنوبی ۲۳۷٫۹ ۲۴۳٫۴ ۲۴۴٫۴ ۲۴۴٫۸ ۲۴۷٫۷ ۲۵۲٫۶ ۲۵۰٫۶ ۲۵۴٫۳ ۲۵۵٫۱ ۳٫۶٪ ۱۱۸
 آلمان ۲۰۴٫۹ ۲۰۷٫۸ ۲۰۲٫۸ ۱۹۷٫۱ ۲۰۱٫۹ ۱۹۲٫۴ ۱۸۳٫۷ ۱۸۲٫۳ ۱۸۸٫۶ ۱٫۱٪ ۲۱۶
 لهستان ۱۶۳٫۸ ۱۶۲٫۴ ۱۵۹٫۵ ۱۵۶٫۱ ۱۴۵٫۹ ۱۴۴٫۰ ۱۳۵٫۲ ۱۳۳٫۲ ۱۳۹٫۲ ۱٫۴٪ ۴۱
 قزاقستان ۸۴٫۹ ۸۶٫۹ ۸۶٫۶ ۹۶٫۲ ۹۷٫۸ ۱۱۱٫۱ ۱۰۰٫۹ ۱۱۰٫۹ ۱۱۵٫۹ ۱٫۵٪ ۲۹۰
کل جهان ۵٬۳۰۱٫۳ ۵٬۷۱۶٫۰ ۶٬۰۳۵٫۳ ۶٬۳۴۲٫۰ ۶٬۷۹۵٫۰ ۶٬۸۸۰٫۸ ۷٬۲۵۴٫۶ ۷٬۶۹۵٫۴ ۱۰۰٪ ۱۱۲

جستارهای وابسته

منابع
  1. سارا ارجمند (۱۳ آذر ۱۳۹۷). «چرا حذف کامل زغال‌سنگ دشوار است؟». وبگاه زومیت. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۱۸.
  2. World Energy Council – Survey of Energy Resources 2010. (PDF). Retrieved on 24 August 2012.
  3. Sherwood, Alan and Phillips, Jock. Coal and coal mining – Coal resources, Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand, updated 2009-03-02
  4. "BP Statistical review of world energy 2012" (XLS). British Petroleum. Archived from the original on 19 June 2012. Retrieved 18 August 2011.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زغال‌سنگ موجود است.
معنای زغال‌سنگ را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.