زیمبابوه

زیمبابوه (به انگلیسی: Zimbabwe، /zɪmˈbɑ:b.weɪ/) با نام رسمی جمهوری زیمبابوه (به انگلیسی: Republic of Zimbabwe) کشوری محصور در خشکی واقع در جنوب آفریقا است. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آن هَرارِه است. جمعیت زیمبابوه حدود ۱۵ میلیون نفر است. این کشور ۱۶ زبان رسمی دارد که انگلیسی، شونا و اِندِبِله رایج‌ترین آن‌ها هستند. زیمبابوه بین رودخانه‌های زامبزی و لیمپوپو جای گرفته و با آفریقای جنوبی، بوتسوانا، زامبیا و موزامبیک هم‌مرز است. این کشور در سده ۱۹ (میلادی) بخشی از امپراتوری بریتانیا شد. از سال ۱۹۶۵ کم‌کم تلاش‌ها برای استقلال در این کشور آغاز شد و سرانجام در سال ۱۹۷۰ رسماً جمهوری رودزیا اعلام موجودیت کرد. زیمبابوه جزء آخرین کشورهای جنوب آفریقا است که به تدریج و با دشواری با نسلی که پس از انقلاب و مبارزه علیه استعمار به قدرت رسید وداع می‌کند.

مختصات: ۱۷°۵۰′ جنوبی ۳۱°۳′ شرقی
جمهوری زیمبابوه


زیمبابوه
نشان ملی
شعار: «اتحاد، آزادی، کار»[1]
موقعیت  زیمبابوه  (آبی تیره)

در اتحادیه آفریقا  (آبی روشن)

پایتخت
و بزرگترین شهر
هراره
۱۷°۵۰′ جنوبی ۳۱°۳′ شرقی
زبان(های) رسمی۱۶ زبان:[3]
گروه‌های قومی
(2012 Census[4])
دین(ها)
(۲۰۱۷)[5]
نام(های) اهلیتZimbabwean
Zimbo[6] (colloquial)
حکومتحکومت متمرکز نظام حزب حاکم نظام ریاستی جمهوری
• رئیس‌جمهور
امرسون منانگاگوا
• معاونان رئیس‌جمهور
Constantino Chiwenga
Kembo Mohadi
قوه مقننهپارلمان
سنا
مجلس ملی
استقلال from the United Kingdom
• اعلام کرد
۱۱ نوامبر ۱۹۶۵
۲ مارس ۱۹۷۰
۱ ژوئن ۱۹۷۹
• جمهوری زیمبابوه
۱۸ آوریل ۱۹۸۰
• قانون اساسی کنونی
۱۵ مه ۲۰۱۳
مساحت
• کل
۳۹۰٬۷۵۷ کیلومترمربع (۱۵۰۸۷۲مایل‌مربع) (۶۰ام)
• آبها (٪)
۱
جمعیت
• برآورد سال ۲۰۱۹
۱۴٬۲۱۵٬۸۰۹[7] (۷۴ام)
• سرشماری ۲۰۱۲
۱۲٬۹۷۳٬۸۰۸[8]
• تراکم
۲۶ /به ازای هر کیلومترمربع (۶۷٫۳ /مایل‌مربع) (۱۷۰ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۱۹ 
• کل
$۴۱٫۰۳۱ بیلیون
• سرانه
$۲٬۶۲۱[9]
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)برآورد ۲۰۱۹ 
• کل
$۲۲٫۲۹۰ بیلیون
• سرانه
$۱٬۴۲۴[9]
شاخص جینی (۱۹۹۵)۵۰٫۱[10]
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۸)▲ ۰٫۵۶۳[11]
150th
واحد پولZimbabwean dollar
منطقه زمانییوتی‌سی+۲ (CAT[12])
جهت رانندگیچپ
پیش‌شماره تلفنی+۲۶۳
کد ایزو ۳۱۶۶ZW
دامنه سطح‌بالا.zw

کشاورزی حدود دو سوم نیروی کار را دربردارد. تنباکو، نیشکر، پنبه، گندم و ذرت، هم بخشی از صادرات این کشور هستند و هم اساس صنایع آماده‌سازی را تشکیل می‌دهد. منابع طبیعی زیمبابوه شامل زغال‌سنگ، طلا، پنبه نسوز و نیکل است.

تاریخ

از دهه ۱۸۳۰ این منطقه را شکارچیان، مبلغان مذهبی و جویندگان معدن بریتانیایی و بوئرها مورد نفوذ قرار دادند. در همین دهه، این منطقه به اشغال «شرکت آفریقای جنوبی بریتانیا» سِسیل رودس درآمد. ارتفاعات ناحیه‌ای که بعدها رودزیای جنوبی خوانده شده به اسکان کشاورزان سفیدپوستی درآمد که آفریقایی‌ها را از زمین، محروم و آنان را به نیروی کار ارزان تبدیل کردند. در سال ۱۹۲۳ بریتانیا اداره این سرزمین را از شرکت تحویل گرفت و به مهاجران سفیدپوست، خودگردانی اعطا کرد. پس از جنگ جهانی دوم مهاجرت از بریتانیا و آفریقای جنوبی افزایش یافت؛ ولی نسبت جمعیت آفریقایی به سفیدپوست هنوز بیش از ۲۰ به ۱ بود. تبعیض نژادی موجب تحریک ملی‌گرایی آفریقایی در آغاز به رهبری جاشوا نکومو (زاده ۱۹۱۷) شد.

در ۱۹۵۳ رودزیای جنوبی، با رودزیای شمالی (زامبیای کنونی) و نیاسالند (مالاوی) - فدراسیون آفریقای مرکزی را تشکیل داند. زمانی که در ۱۹۶۳ این فدراسیون منحل شد بریتانیا از اعطای استقلال به گردانندگان سفیدپوست رودزیای جنوبی بدون پیشرفت به سوی حکومت اکثریت سرباز زد. در ۱۹۶۵ حکومت سفیدپوستان به رهبری یان اسمیت (زاده ۱۹۱۹) به‌طور یک جانبه اعلام استقلال کرد و نام کشور را به رودزیا تغییر داد. مخالفت داخلی سرکوب و بر تحریک‌های اقتصادی بین‌المللی غلبه شد؛ ولی جنگ‌های چریکی از سوی ملی‌گرایان آفریقایی در دهه ۱۹۷۰ به‌طور روزافزونی مؤثر افتاد. در ۱۹۷۹ اسمیت مجبور به قبول حکومت اکثریت شد؛ ولی قانون اساسی که ارائه کرد نه برای اتحاد خلق آفریقایی زیمبابوه (ZAPU) به رهبری جاشوا نکومو و نه برای اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه (ZANU) به رهبری رابرت موگابه (زاده ۱۹۲۴) قابل قبول بود. کلیه طرفین به منظور دستیابی به حل و فصل امور با برقراری مجدد و کوتاه‌مدت حکومت بریتانیا موافقت کردند.

در ۱۹۸۰ اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه به رهبری موگابه (به عنوان نخست‌وزیر) کشور را به استقلال رساند و نام آن را از رودزیا به زیمبابوه تغییر داد.[13] در اولین انتخابات پارلمانی در زیمبابوه که کوتاه مدتی پس از کسب استقلال برگزار شد، حزب اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه (زانو) به رهبری رابرت موگابه توانست با بدست آودن اکثریت آرا، قدرت را در دست گیرد. نتیجه انتخابات باعث شورش برخی اقلیت‌های قومی شد. دولت موگابه سعی کرد آنان را سرکوب کند. اما این کار به جنگ داخلی خونین انجامید و سرانجام با توافق بین دولت و مخالفان و تشکیل حزب زانو-پی‌اف (زانو - جبهه مردمی) پایان یافت.[14]

در ۱۹۸۷ دو حزب زانو و زاپو با ادغام موافقت کردند و عملاً حکومت تک حزبی را برقرار ساختند. هر چند پیشنهاد ایجاد نظام تک حزبی رسمی معوق شده‌است. با این تغییر در قانون اساسی، موگابه رئیس‌جمهور زیمبابوه شد.

سیاست

ساختار سیاسی

مجمع ملی زیمبابوه با ۱۵۰ عضو متشکل از ۱۲۱۰ نماینده است که با رأی تمامی افراد بالغ به‌طور مستقیم و برای شش سال انتخاب می‌شوند. ۱۰ رئیس قبیله و ۸ فرماندار منتصب استان این مجمع، رئیس‌جمهور را برای دوره‌ای شش ساله انتخاب می‌کند. حزب اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه نقش اصلی را دارد. هر چند احزاب دیگر (از جمله جنبش اتحاد زیمبابوه) اجازه فعالیت دارند. زیمبابوه دو مجلس دارد: مجلس سنای زیمبابوه که در سال ۲۰۰۵ دوباره تشکیل شد و مجلس نمایندگان زیمبابوه که قانونگذاری را به عهده دارد.

عضویت در سازمان‌های بین‌المللی

زیمبابوه در سازمان ملل متحد، اتحادیه کشورهای همسود، سازمان وحدت آفریقا، و انجمن توسعه جنوب آفریقا عضویت دارد.

رابرت موگابه

رابرت موگابه از زمان استقلال زیمبابوه از بریتانیا در سال ۱۹۸۰ تا نوامبر سال ۲۰۱۷ قدرت را در دست داشت. وی همچنین رهبر حزب حاکم اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه-جبهه میهن‌پرستانه (زانو-پی‌اف) بود. رابرت موگابه به دلیل سیاست‌های اقتصادی و سرکوبی مخالفان سیاسی‌اش همواره تحت انتقاد محافل جهانی قرار داشته‌است.[14][15] موگابه، مخالفینش را «تازه متولدین استعمارگر» می‌نامد.[16][17] وی و طرفدارانش، مدعی هستند که مشکلات زیمبابوه، «میراث استعمار» است.[18]

پس از دخالت گزاف نظامی زیمبابوه به رهبری رابرت موگابه در جنگ دوم کنگو، که به سلب مالکیت انبوه زمین‌های سفیدپوست‌ها در سال ۲۰۰۰ انجامید، بسیاری کشورهای غربی وی را متهم به «تبعیض نژادی» و نفرت‌پراکنی نسبت به اقلیت سفیدپوست ساکن در زیمبابوه کردند.[19][20][21] در اثر تحریم‌های اقتصادی، اقتصاد زیمبابوه با مشکلات بسیار جدی روبرو شد. کمبودهای جدی نفتی و غذایی منجر به مهاجرت گسترده اهالی زیمبابوه به کشورهای همسایه، به‌ خصوص آفریقای جنوبی شد. هم‌اکنون تنها کشور موجود در لیست بدحسابان بانک جهانی، کشور فقیر و تحت تحریم زیمبابوه است که بنا به اعلام بانک جهانی، ۱۳ سال است که اقساط بدهی‌های خود به بانک جهانی را پرداخت نکرده‌است.[22]

در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ و پس از کناره‌گیری مورگان چانگیرای از دور دوم انتخابات، رابرت موگابه پیروز انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد. پس از شکایت چانگیرای از موگابه در مجامع بین‌المللی و تحریم حزب زانو-پی‌اف، مذاکراتی برای تقسیم قدرت صورت گرفت. مورگان چانگیرای پس از تقسیم قدرت در زیمبابوه عنوان نخست‌وزیر را به خود اختصاص داد و پست ریاست جمهوری تشریفاتی را هم به موگابه واگذار کرد که براساس توافق، موگابه قرار بود تا پایان عمر این سمت را در اختیار داشته بود.

در پی بروز اختلافاتی با مورگان چانگیرای، رابرت موگابه پیشنهاد برگزاری انتخابات زودهنگام در سال ۲۰۱۲ میلادی داد.

کودتای ۲۰۱۷

در اوایل نوا امرسون منانگاگوا، معاون رئیس‌جمهور توسط موگابه کنار گذاشته شد که بعد از آن همسر موگابه، گریس موگابه بتواند در این موقعیت قرار گرفته تا بتواند پس از رابرت موگابه جای او را بگیرد.[23]

عصر سه شنبه ۱۴ نوامبر۲۰۱۷، ارتش ملی زیمبابوه در اطراف هراره، پایتخت زیمبابوه جمع شده و کنترل اداره تلویزیون این کشور و سایر ادارات پایتخت را به تصرف خود درآوردند. روز بعد آن‌ها طی بیانیه‌ای اعلام کردند که این اقدام برای کودتا نبود و رئیس‌جمهور رابرت موگابه در جای امن به سر می‌برد.[24]
ارتش در بیانیه خود آورده‌است که هدفش مقابله با مجرمینی است که در کشور باعث رنج اجتماعی و اقتصادی شده‌اند که بعد از رسیدن به این اهداف شرایط کشور به احتمال زیاد به حالت عادی برخواهد گشت.[23]
کودتا در میان تنش‌های موجود بین حزب حاکم (زانو-پی‌اف) و امرسون منانگاگوا معاون پیشین رئیس‌جمهور که توسط ارتش حمایت شده بود و همسر رابرت موگابه و بانوی اول گریس موگابه (گریس ماروفو) که توسط جناح جوان‌تر جی۴۰ پشتیبانی می‌شد صورت گرفت تا وی جایگزین موگابه رئیس‌جمهور سالخورده شود.[25] در نهایت موگابه در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۷ استعفا کرد و جای خود را به امرسون منانگاگوا داد.[26] در ۲۶ اوت ۲۰۱۸ پرزیدنت امرسون مناگاگوا در مراسم سوگندش را در استادیوم ورزشی در هراره برگزار کرد.[27] منانگاگوا پس از بازگشت از تبعید در آفریقای جنوبی، وعده برقراری دموکراسی جدید را داد.[28]

جغرافیا

زیمبابوه از جنوب با آفریقای جنوبی، از جنوب غربی با بوتسوانا، از شمال غرب با زامبیا و از شرق با موزامبیک همسایه است. مساحت آن ۳۹۰٬۵۸۰ کیلومتر مربع و مختصات جغرافیایی آن ۲۰ درجه جنوبی و ۳۰ درجه شرقی است. زیمبابوه خط ساحلی ندارد.

آبشار ویکتوریا یکی از عجایب دیدنی این کشور است.

مرکز زیمبابوه پوشیده از رشته کوه هایوِلد است که بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ متر ارتفاع دارد. در جنوب غرب و شمال شرق هایوِلد فلات‌های میدل‌ولد و لوولد جای دارد. رودهای مهم آن زامبِزی، لیمپوپو، سابی و بلندترین نقطه آن قله اینیانگانی، با ۲۵۹۲ متر است. آب و هوای زیمبابوه در زمین‌های پست استوایی و در ارتفاعات نیمه‌استوایی است. از ژوئن تا سپتامبر فصل خشک مشخصی وجود دارد.

شهرهای مهم زیمبابوه، هراره (پایتخت)، بولاوایو، چیتونگ‌ویزا، اپ‌وورث و موتاره هستند.

نقشه ناهمواری‌های زیمبابوه
نقشه سیاسی
محل زیمبابوه در جنوب آفریقا

تقسیمات کشوری

کشور زیمبابوه به هشت استان و دو محدوده کلان‌شهری تقسیم شده‌است که عبارتنداز:

# استان و کلان‌شهر مرکز مساحت. کیلومتر مربع جمعیت (سال ۲۰۰۲)[29] نقشه
۱بولاوایو۴۷۹۶۷۶٫۷۸۷
۲هراره۸۷۲۱٫۹۰۳٫۵۱۰
۳مانیکالندموتاره۳۶٫۴۵۹۱٫۵۶۶٫۸۹۹
۴ماشونالند مرکزیبیندورا۲۸٫۳۷۴۹۹۸٫۲۶۵
۵ماشونالند شرقیماروندرا۳۲٫۲۳۰۱٫۱۲۵٫۳۵۵
۶ماشونالند غربیچینهویی۵۷٫۴۴۱۱٫۲۲۲٫۵۸۳
۷ماسوینگوماسوینگو۵۶٫۵۶۶۱٫۳۱۸٫۷۰۵
۸ماتابله‌لند شمالیلوپانه۷۵٫۰۲۵۷۰۱٫۳۵۹
۹ماتابله‌لند جنوبیگواندا۵۴٫۱۷۲۶۵۴٫۸۷۹
۱۰میدلندزگووه‌رو۴۹٫۱۶۶۱٫۴۴۶٫۳۳۱

اقتصاد

تولید ناخالص داخلی

تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۱۷، ۱۷ میلیارد دلار آمریکا بوده‌است.

شرکای تجاری

چین بزرگترین شریک تجاری زیمبابوه است.[14]

فقر

حدود ۹۰ درصد جمعیت زیمبابوه بیکار هستند و سه-چهارم مردم، درآمدی کمتر از ۵ و نیم دلار در روز دارند.[28] ۶۸ درصد مردم زیمبابوه زیر خط فقر زندگی می‌کنند و نرخ تورم آن بیش از صد هزار درصد است. با وجود منابع طبیعی غنی و شرایط مساعد کشاورزی، فساد سیاسی و اقتصادی گسترده و اقدامات خارجی دولت مانند تلاش برای گسترش نفوذ در میان دیگر کشورهای آفریقایی از طریق مداخله در درگیری‌های نظامی، به تدریج باعث بروز مشکلات اقتصادی عمده و تورم چند صد میلیون درصدی شده در این کشور شد که به یک بحران شدید شامل کاهش شدید ارزش پول ملی، تورم سرسام‌آور، ورشکستگی واحدهای کشاورزی و تولیدی، کمبود و گرانی شدید کالا و فقر مردم منجر شد.[14]

تولیدات

کشاورزی حدود دو سوم نیروی کار را دربردارد. زیرا این کشور شرایط مساعدی برای کشاورزی دارد. تنباکو، نیشکر، پنبه، گندم و ذرت، هم بخشی از صادرات این کشور هستند و هم اساس صنایع آماده‌سازی را تشکیل می‌دهد. منابع طبیعی زیمبابوه شامل زغال‌سنگ، طلا، پنبه نسوز، نیکل، پلاتین و الماس است.[14]

محصولات صادراتی این کشور شامل پلاتینیوم، پنبه، تنباکو، طلا، آلیاژهای آهن و منسوجات است که به کشورهای آفریقای جنوبی (۲۴٬۸ درصد)، جمهوری دموکراتیک کنگو (۱۷٬۶ درصد)، بوتسوانا (۱۵٬۷ درصد) و ایالات متحده (۱۰٬۴ درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی این کشور شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، محصولات کارخانه‌ای، مواد دارویی و سوخت است که از کشورهای آفریقای جنوبی (۴۰٬۸ درصد)، زامبیا (۲۹٬۶ درصد) و ایالات متحده (۴٬۹ درصد) وارد می‌شود.

واحد پول

پس از انفجار تورم، دیگر از دلار زیمبابوه استفاده نمی‌شود. واحد پول رسمی دولت دلار آمریکا است و از ارزهای دیگری چون رند آفریقای جنوبی و بسیاری واحدهای پولی دیگر پولای بوتسوانا، یورو، روپیه هند، پوند استرلینگ، دلار استرالیا و سکه باند زیمبابوه نیز به عنوان جایگزین (Proxy) دلار و سکه آمریکا استفاده می‌شوند. در سال ۲۰۱۶ «سکه باند زیمبابوه» به عنوان جایگزین ۲ و ۵ دلاری آمریکا معرفی شدند.[30]

در سال ۲۰۰۹ دولت زیمبابوه به‌دلیل نداشتن هیچ پشتوانه‌ای واحد پول خود را به مدت یک سال از گردونه خارج کرد. التون مانگوما، وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی زیمبابوه، در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت که دولت تصمیم گرفته‌است تا پول واحد زیمبابوه را که در حال حاضر نیز اثری از آن در مبادلات نیست، به مدت یک سال متوقف کند. به گفته وی از این پس دلار زیمبابوه در مبادلات استفاده نخواهد شد زیرا هیچ چیزی برای حمایت و حفظ ارزش آن وجود ندارد. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که در ماه ژانویه سال جاری میلادی و در پاسخ به تورم بسیار بالا دولت زیمبابوه استفاده از ارزهای کشورهای دیگر همچون پولای بوتسوانا، راند آفریقای جنوبی، دلار آمریکا، یورو و پوند انگلیس را قانونی اعلام کرده بود. به گزارش خبرگزاری فرانسه، دولت زیمبابوه طی دو سال گذشته ۲۲ صفر را از واحد پول خود حذف کرده‌است. بالاترین اسکناس زیمبابوه که پیشتر در گردش بود اسکناس ۱۰۰ تریلیون دلاری زیمبابوه بود که با آن حتی نمی‌شد یک قرص نان خرید.[31]

تورم

در حدود سال ۱۹۶۵ هر دو دلار آمریکا در زیمبابوه به یک دلار زیمبابوه خرید و فروش می‌شد.. در طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ ارزش پول این کشور از هر ۳۰۰ واحد یک دلار به یک میلیون و چهارصد هزار واحد به یک دلار رسید. با اینکه در ماه اوت ۲۰۰۶ دولت سه صفر را از جلوی دلار (نام پول رایج در کشور زیمبابوه دلار زیمبابوه است و در زبان عامه به آن زیم دلار می‌گویند) برداشت تا مردم در حمل و نقل آن راحت‌تر باشند و دولت بتواند جلوی سقوط ناباورانه زیم دلار را در مقابل دلار آمریکا بگیرد، اما مردم به این امر توجی نکردند و اعداد و ارقام را مانند گذشته می‌دانند. در ماه اکتبر، نرخ ارز به هزار واحد به یک دلار رسید که ازنظر مردم همان یک میلیون و دویست هزار واحد به یک دلار است. وضعیت فعلی زیمبابوه در پی بیرون کردن کشاورزان بریتانیا از زیمبابوه به وجود آمد. از حدود سال ۲۰۰۰ آمریکا و کشورهای غربی تحریم‌هایی را علیه زیمبابوه وضع کرده‌اند. این تحریم‌ها سبب فرسایش و تضعیف تدریجیِ اقتصاد این کشور شده‌است.

معدن الماس مارانج (Marange)، امبادا (Mbada)، آنجین (Anjin) و دایموند ماینینگ کورپوریشن (Diamond Mining Corporation) در منطقه چیادزوا Chiadzwa زیمبابوه قرار دارند. سه معدن الماس مستقر در منطقه مارانج سالانه بیش از دو میلیارد دلار آمریکا برای این کشور درآمد دارند.

مردم

جمعیت این کشور شامل ۱۴٬۸۴۰٬۰۰۰ نفر است که میانگین سنی آن‌ها ۲۰٬۱ سال است.

امید به زندگی در بدو تولد برای زنان ۶۲ سال و برای مردان ۵۹ سال است.

انسداد سیاسی باعث زمین‌گیر شدن اقتصاد زیمبابوه شده‌است و بیش از سه میلیون از جمعیت جوان کشور راه مهاجرت در پیش گرفته‌اند. ایدز گریبانگیر ۲۴ تا ۳۵ درصد جمعیت کشور است.[32]

زبان‌ها

چوایی، Chibarwe، انگلیسی، Kalanga,"Koisan"
(احتمالاً Tsoa) |Nambya, Ndau, Ndebele، شنگانی، شونا،"sign language" سوتو، Tonga، تسوانا، وندا، خوسایی[33]

فرهنگ

از قدیمی‌ترین آثار هنری در زیمبابوه می‌توان به نقاشی‌های صخره‌ای در این کشور اشاره کرد که مربوط به هزار تا ۱۰ هزار سال قبل هستند.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب زیمبابوه، که هرساله در اول ماه اوت برگزار می‌شود، معتبرترین نمایشگاه کتاب در قارهٔ آفریقا به‌شمار می‌آید.

ارتباطات

۳۳۱٫۷۰۰ خط تلفن ثابت و ۸۳۲٫۵۰۰ خط تلفن همراه در این کشور وجود دارد.

زیمبابوه ۱۵٫۵۰۷ میزبان اینترنت و ۱٫۲۲۰٫۰۰۰ کاربر دارد.

جستارهای وابسته

پانویس
  1. "Zimbabwe". The Beaver County Times. 13 September 1981. Retrieved 2 November 2011.
  2. "The World Factbook – Zimbabwe". Central Intelligence Agency.
  3. "Constitution of Zimbabwe (final draft)" (PDF). Government of Zimbabwe. January 2013. Archived from the original (PDF) on 2 October 2013 – via Kubatana.net.
  4. «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در 20 سپتامبر 2018. دریافت‌شده در 11 اكتبر 2020. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  5. Inter Censal Demography Survey 2017 Report, Zimbabwe National Statistics Agency (2017)
  6. Developments in English. International Association of University Professors of English Conference. Cambridge University Press. 31 October 2014. ISBN 978-1-107-03850-9 – via Google Books.
  7. Zimstat. "2019 Labour Force Report" (PDF). Retrieved September 20, 2020.
  8. "Census Results in Brief" (PDF). Zimbabwe National Statistical Agency. Archived from the original (PDF) on 3 September 2013. Retrieved 25 August 2013.
  9. "Report for Selected Countries and Subjects".
  10. "GINI Index". World Bank. Retrieved 21 July 2013.
  11. "Human Development Report 2019" (PDF). برنامه عمران ملل متحد. 10 December 2019. Archived from the original (PDF) on 22 March 2017. Retrieved 10 December 2019.
  12. "Zimbabwe Time". Greenwich Mean Time. Greenwich 2000. Archived from the original on 19 July 2011. Retrieved 17 November 2017.
  13. «متهم به توطئه علیه رابرت موگابه تبرئه و آزاد شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ آذر ۱۳۹۶.
  14. «رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی: موگابه گفته در حصر خانگی است». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ آبان ۱۳۹۶.
  15. گفتگوهای فوق‌العاده رهبران آفریقا درباره زیمبابوه (بی‌بی‌سی فارسی)
  16. Mugabe: US must disarm (BBC News ed.), 2007-02-25
  17. Egbuna, ‎Obi (2003-07-31), "Zimbabwe: Who else but Mugabe?", The Black Commentator (51)
  18. Colonial history tugs at EU-Africa ties (People's Daily ed.), 2007-12-05
  19. UK anger over Zimbabwe violence (BBC News ed.), 2000-04-01
  20. McGreal, ‎Peter (2007-04-02), Corrupt, greedy and violent: Mugabe attacked by Catholic bishops after years of silence (The Guardian ed.)
  21. Bentley, ‎Daniel (2007-09-17), Sentamu urges Mugabe Action (The Independent ed.)
  22. http://www.asriran.com/fa/news/286220
  23. در پی درگیری در پایتخت زیمبابوه ارتش بیانیه صادر کرد
  24. Zimbabwe crisis: Army takes over, says Mugabe is safe
  25. Military urges calm in Zimbabwe after it seizes key sites in capital
  26. «رابرت موگابه استعفا کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۰ آبان ۱۳۹۶.
  27. U.S. Sanctions to Remain Until Zimbabwe Demonstrates Reforms
  28. «جانشین موگابه وعده داد در 'دموکراسی جدید' زیمبابوه شغل ایجاد کند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱ آذر ۱۳۹۶.
  29. «Zimbabwe Office of the UN Humanitarian Coordinator». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۱۶.
  30. "Zimbabwe to make Chinese yuan legal currency after Beijing cancels debts". Agence France-Presse. The Guardian. 22 December 2015.
  31. http://www.fardanews.com/fa/news/79923/واحد-پول-زيمبابوه-از-گردونه-خارج-شد. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  32. دویچه‌وله، بازدید: آوریل ۲۰۱۲.
  33. The following languages, namely Chewa, Chibarwe, English, Kalanga, Koisan, Nambya, Ndau, Ndebele, Shangani, Shona, sign language, Sotho, Tonga, Tswana, Venda and Xhosa, are the officially recognised languages of Zimbabwe. (CONSTITUTION OF ZIMBABWE (final draft) بایگانی‌شده در ۲ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine).

منابع
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به زیمبابوه در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.