کیلان
کیلان شهر کوچکی واقع در بخش مرکزی شهرستان دماوند در استان تهران ایران است.
| کیلان کِلون | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | تهران |
| شهرستان | دماوند |
| بخش | بخش مرکزی |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۸۳۸ نفر[1] |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۶۷۱ متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | ایرج گودرزی راد |
  کیلان | |
جمعیت
جمعیت این شهر براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ ایران، ۲۸۸۲ نفر (۹۲۷ خانوار) شامل ۱۴۷۸ مرد و ۱۴۰۴ زن می‌باشد[1] جمعیت کیلان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۳۰۳۸ نفر بوده‌است.
زبان
بنابر نظر مهدی علمداری پژوهشگر زبان شناس[2] گویش مردم کیلان همچون مناطق دماوند و آبسرد و عین ورزان، گویش دماوندی است[3].
بناهای تاریخی منطقه کیلان
مهمترین آثار و ابنیه تاریخی کیلان عبارتند از:
- تپه‌های باستانی با محوطه‌های تاریخی که در واقع قلعه و دژهایی می‌باشند که در درون سلسله اساطیر کیلان و در عصر مادها بر روی تپه‌ها و خاکریزهای مصنوعی بنا گردیده و در طی دوره اول جنگ‌های آشور و ماد به کلی ویران شده‌اند.
- مسجد جامع کیلان :این مسجد بین ۸۵۰ تا ۱۲۰۰ سال قدمت تاریخی دارد و به قولی بنا به فرمان حسن عسگری و به سبک مساجد دوره اولیه اسلامی بنا گردیده‌است. نمای دخلی این مسجد از نظر معماری و گچ بری‌های سر در و محراب آن قابل توجه است. در داخل این مسجد ،۱۵ ستون قطور به نام فیل پایه وجود دارد که بر ارزش و اعتبار این بنا می‌افزاید. در سال ۱۳۶۸، اداره کل میراث فرهنگی استان تهران به منظور حفظ این اثر ارزشمند و جلوگیری از تخریب احتمالی به ویژه ریزش و سقوط پوشش سقف و بام نسبت به مرمت آن اقدام نمود. این اقدامات شامل افزایش ارتفاع بنا از داخل و برداشت و تعویض پوشش بنا و ایجاد پوشش شیروانی به جای پوشش چوبی و گلی آن می‌باشد.
- حسینیه کیلان :بنای اولیه این حسینیه جزء نخستین حسینیه‌هایی است که بعد از وقایع کربلا، در ایران ساخته شد. این ساختمان تاکنون سه بار تجدید بنا شده‌است.
- حمام‌های تاریخی مثل حمام عمادین، حموم مشخدیجه، شمس، علی جمال و چندین خانه تاریخی.
- امامزاده‌های موجود در محله‌های کوهان، زیارت وساران.
- آثار تاریخی موجود در روستاهای پراکنده مجاور کیلان.
صنایع دستی و محلی منطقه کیلان
در گذشته ریسندگی و بافندگی به شیوه سنتی آن بخش از فعالیت اقتصادی این ناحیه بود. صدها کارگاه کوچک ریسندگی و بافندگی و صنایع وابسته به آن در کیلان فعالیت داشت و پارچه‌هایی در طرح‌ها و رنگ‌هایی مختلف با کیفیت بسیار عالی در همین کارگاه‌های کوچک تولید و مازاد آن در نقاط دیگر به فروش می‌رسید. با گذشت زمان، به علل بالا رفتن قیمت مواد اولیه و ورود پارچه‌های رنگارنگ و عدم حمایت دولت از صنایع داخلی، این کارگاه‌های کوچک اما بسیار با ارزش رفته رفته رونق گذشته خود را از دست داده به‌طوری‌که تعداد انگشت شماری از این کارگاه‌ها به صورت فعال باقی مانده‌است. مهمترین صنایع دستی این منطقه عبارتند از:حوله حمام، حوله دست و صورت، چادر شب، سفره، پارچه‌ها ی مخصوص بقچه لباس و معدودی کارگاه بافت قالی و قالیچه.
سوغات منطقه کیلان
سوغات منطقه کیلان شامل آبنبات، نان محلی، نان شیرمال و توتک، هسته قیسی، لب لبو، قیسی، سفره کیلانی، حوله حمام و حوله دست و صورت است که مسافران به عنوان سوغاتی به همراه می‌برند.
مدارس
دومین مدرسه در سطح شهرستان دماوند یا دوازدهمین مدرسه در استان تهران حدود ۸۰ سال قبل در کیلان تأسیس گردید و نیز بخش فرهنگی کیلان از سال ۱۳۷۷ کار خود را آغاز کرد. ۵ دبستان پسرانه و دخترانه، چهار مجتمع شبانه‌روزی راهنمایی و دبیرستان (هم پسرانه و هم دخترانه) ویک مدرسه راهنمایی عادی در سطح شهر کیلان مشغول فعالیت و در سطح روستاهای مجاور فقط مدرسه ابتدایی دایر است.
پانویس
- ننایج سرشماری ۱۳۹۵ وبگاه مرکز آمار ایران
- علمداری، مهدی. «استاد مهدی علمداری:دغدغه ام، حفظ گویش دماوندی است». وبگاه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران. دریافت‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۲۱.
- علمداری، مهدی. «گویش دماوندی». دماوند نامه. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۲۱.
منابع
- ویکی‌پدیای انگلیسی.
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.
- مختصات و ارتفاع
| مرکز شهرستان | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||||||||||||||||||