آب‌بازسانان دندان‌دار

آب‌بازسانان دندان‌دار یا نهنگ‌های دندان‌دار راسته‌ای از خانواده آب‌بازان هستند که شامل نهنگ عنبر، نوک‌نهنگان، دلفین‌ها و غیره می‌شوند. همان گونه که از نام این راسته بر می‌آید، این جانوران دارای دندان در دهان خود هستند.

آب‌بازسانان دندان‌دار
محدودهٔ زمانی: ائوسن تا هم‌اکنون
دلفین پوزه‌بطری
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: آب‌بازان
زیرراسته: نهنگان دندان‌دار
فلاور، ۱۸۶۷
تیره: متن را ببینید.

کالبدشناسی
اسکلت جمجمه یک دلفین معمولی درازنوک. به نامتقارن بودن جمجمه دقت کنید.

آب‌بازان دندان‌دار دارای یک منفذ هواگیری در بالای سر خود هستند. برای بهره‌گیری از توانایی پژواک‌یابی جانوران|پژواک‌یابی، جمجمه این آبزیان نامتقارن شده‌است. مغز آن‌ها به نسبت بزرگ است، با این حال بزرگ شدن مغز پیش از فرگشت پژواک‌یابیشان پدید نیامد. ارتباط ضعیفی میان دو بخش مغز نهنگ‌های دندان‌دار وجود دارد و این وظیفه بخشی به نام ملون در جلوی سر است که مانند لنزی امواج صوتی را متمرکز کند. این جانوران تارهای صوتی ندارند و صداها و سوت‌هایی که تولید می‌کنند در درون منفذ هواگیریشان تولید می‌شود. آب‌بازان دندان‌دار حس چشایی خود را از دست داده‌اند و فاقد غدد ترشح بزاق هستند.

به استثنای نهنگ عنبر، بیشتر آب‌بازان دندان‌دار کوچکتر از نهنگان بی‌دندان هستند. دندان‌ها در میان این جانوران تفاوت بسیار دارند. بعضی دلفین‌ها پردندان هستند و بیش از ۱۰۰ دندان در آرواره‌های خود دارند. از موارد استثنایی دیگر می‌توان به شبه‌نهنگ تک‌شاخ با تنها یک دندان بلند و نهنگ‌های تقریبن بی دندان نوک‌نهنگ، که دارای دندان‌های عجیبی تنها در میان نرها هستند، اشاره کرد. همه این گونه‌ها از دندان‌هایشان به منظور تغذیه بهره نمی‌برند، بلکه بعضی چون نهنگ عنبر آن‌ها را برای تهاجم و برتری‌جویی به کار می‌برند.

رفتار

تولید صدا

تولید صدا اهمیت فراوانی برای آب‌بازان دندان‌دار دارد. در حای که بسیاری از گونه‌ها صداهای متنوعی را به منظور ارتباط با اعضای گروهشان تولید می‌کنند، برای تقریبن همه این جانوران تولید صدا روشی به منظور موقعیت‌یابی صوتی است. نهنگ‌های عنبر صداهایی با بسامد پایین (تا بیشینه ۵۰ هرتز) تولید می‌کنند، حال آنکه دیگر گونه‌ها (گرازماهی‌ها همچنین گونه‌هایی چون دلفین هکتور عضو خانواده سیاه‌سفیدها) صداهایی با بسامد متوسط یا بالا از خود در می‌آورند. بسیاری از گونه‌های دلفین دارای تپ‌هایی در باند پهن هستند.

حرکت

بیشتر گونه‌های دلفین با سرعت بالایی شنا می‌کنند. گونه‌های کوچکتر موج‌سواری می‌کنند و بر روی موج‌های تولید شده توسط کشتی‌ها می‌پرند. بسیاری اوقات می‌توان دلفین‌ها را در حال انجام این کار دید. بعضی دیگر نیز به خاطر حرکات آکروباتیک خود در هنگام پرش از آب نامدار هستند، برای نمونه دلفین چرخان.

تأثیر انسان

دلفین‌های کوچک آسیب‌هایی از فعالیت‌های انسانی دیده‌اند. از جمله فعالیت‌هایی که منجر به این آسیب‌ها شده‌است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: شکار، گیر افتادن در تورهای ماهیگیری، رقابت با ماهیگیران، کمبود ماهی، گردشگری (نهنگ‌بینی و درمان به وسیله دلفین‌ها)، زنده‌گیری به منظور نمایش یا پژوهش، نابودی زیست‌بوم یا کاهش قلمرو، فعالیت‌های صنعتی یا نظامی، آلودگی شیمیایی، بیماری و دگرگونی‌های اقلیمی.

نگهداری دلفین‌ها (برای نمونه دلفین‌های پوزه‌بطری، نهنگ‌های قاتل و نهنگ سفید) در اسارت به منظور نمایش در پارک‌های نمایش پستانداران دریایی، از جمله دلایل اصلی زنده‌گیری این جانوران است. این جانوران در شرایطی در این پارک‌ها نگه داشته می‌شوند که نیاز به محیط زندگی وسیع دارند.

نهنگ عنبر برای مدت‌های طولانی به دلایل تجاری شکار می‌شد. در حالی که هنوز نیز تعداد کمی از دلفین‌ها، مانند نهنگ خلبان، شکار می‌شوند، بیشترین تهدید از جانب شکارچیان برای آن‌ها گیر افتادن در تورهای فلزی شکار ماهیان اقیانوسی است.

هم‌اکنون هیچ پیمان بین‌المللی که آب‌بازان کوچک را زیر پشتیبانی خود گیرد وجود ندارد، با این حال «انجمن بین‌المللی شکار نهنگ» تلاش کرده‌است تا محدوده اختیارات خود را به آن‌ها نیز بکشاند. توافقنامه حفاظت از آب‌بازان کوچک دریای بالتیک، شمال شرقی اطلس، ایرلند و دریاهای شمالی[پانویس 1] به منظور پشتیبانی از همه نهنگ‌های کوچک مناطق نامبرده در سال ۱۹۹۱ به امضا رسید. در پی آن، پیمان مشابهی با نام توافقنامه حفاظت از آب‌بازان دریای سیاه، مدیترانه و منطقه اطلس[پانویس 2] در سال ۱۹۹۶ نهایی شد. کنوانسیون بن برنامه محیط زیست ملل متحد هم‌اکنون هفت آب‌باز دندان‌دار را در پیوست یک[پانویس 3] و ۳۷ گونه یا جمعیت را در پیوست دوم خود[پانویس 4] پوشش می‌دهد. همه نهنگ‌ها (کوچک یا بزرگ) در سیاهه سایتس[پانویس 5] قرار دارند. این بدان معنا است که داد و ستد بین‌المللی آن‌ها و فرآورده‌های به دست آمده از آن‌ها بسیار محدود و ناچیز است.

رده‌بندی

یادداشت
  1. ASCOBANS: Agreement on the Conservation of Small Cetaceans of the Baltic, North East Atlantic, Irish and North Seas
  2. ACCOBAMS: Agreement on the Conservation of Cetaceans in the Black Sea, Mediterranean Sea and contiguous Atlantic area Seas
  3. Appendix I
  4. Appendix II
  5. کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های گیاهی و جانوری وحشی در معرض خطر انقراض

منابع
    • Hooker, Sascha K. (۲۰۰۹). Perrin, William F. ; Wursig, Bernd; Thewissen, J. G. M. eds. "Encyclopedia of Marine Mammals". Academic Press. ISBN 0-12-373553-X. Archived from the original on 9 November 2009. Retrieved 28 September 2011.
    • Mark Carwardine (۲۰۰۰)، Whales, Dolphins and Porpoises، Dorling Kindersley، شابک ۰-۷۵۱۳-۲۷۸۱-۶
    • Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (۲۰۰۵). "Mammal species of the world: a taxonomic and geographic reference". بالتیمور: Johns Hopkins University Press. p. ۷۴۳-۷۲۳. ISBN 978-0-8018-8221-0.
    • Reeves, R. , B.D. Smith, E.A. Crespo, and G.N. di Sciara. (۲۰۰۳)، Whales, Dolphins and Porpoises، IUCN Species Survival Commission Specialists Group
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.