شبه‌نهنگ تک‌شاخ

شبه‌نهنگ تک‌شاخ[2]، نیزه ماهی [3] یا ناروال پستانداری آبزی است از راسته آب‌بازسانان خانواده تک‌دندانان (Monodontidae)؛ عضو دیگر این خانواده نهنگ سفید است. این پستاندار دریایی متعلق به گروه نهنگ‌های دندان‌دار است و در آب‌های سرد قطبی زندگی می‌کند. شبه‌نهنگ تک‌شاخ سر کوچک و پیشانی مدور دارد که فاقد پوزه و بالهٔ پشتی است و با اینکه فاقد دندان است از نهنگ‌های دندان‌دار به شمار می‌آید. عجیب‌ترین مشخصه شبه‌نهنگ‌های تک‌شاخ، عاج (دندان) پیچ خورده نیزه مانند بلند آنهاست که فقط در جنس نر مشاهده می‌گردد.

شبه‌نهنگ تک‌شاخ
جثه در مقایسه با انسان متوسط
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: آب‌بازان
زیرراسته: آب‌بازان دندان‌دار
تیره: تک‌دندانان
سرده: تک‌دندان‌ها
گونه: M. monoceros
نام علمی
Monodon monoceros
گستره ناروال

به علت وجود باور کهن به تکشاخ درمیان اروپاییان و تشابه عاج ناروال به شاخ این موجود افسانه‌ای، شبه‌نهنگ‌های تک‌شاخ در معرض صید بی‌رویه قرار داشتند. کمیاب بودن این جانور و دوری محل زندگی آن‌ها بر باورهای مربوط به تک‌شاخ بودنشان تأثیر زیادی گذاشته است. نهنگ های تک شاخ یکی از کمیاب ترین حیوانات جهان است.

نام و رده‌بندی

فرهنگ معین معادل نیزه ماهی را پیشنهاد کرده‌است. ناروال توسط لینه٬ در کتاب خود با نام «سیستما ناتوره» رده‌بندی و شناسایی شد. نام «ناروال» تشکیل شده از دو بخش «نار»، به معنای جسد در زبان نروژی کهن، و «وال» به معنای صفحه شاخی در زبان نروژی است.[4] نام دوجمله‌ای این جانور (Monodon monoceros) نیز از زبان یونانی گرفته شده‌است و به معنای «دندان تک، شاخ تک» می‌باشد.[5]

توصیف ظاهری

طول بدن و سر، بی در نظر گرفتن عاج، میان ۳۶۰ تا ۶۲۰ سانتی‌متر است. وزن میانگین در نرها ۱٬۶۰۰ کیلوگرم و در ماده‌ها ۹۰۰ کیلوگرم است. نزدیک به یک سوم وزن بدن چربی است.[6]

رنگ بدن با بالا رفتن سن کم‌رنگ می‌شود. رنگ بخش‌هایی بالایی بدن بالغ‌ها قهوه‌ای یا خاکستری تیره است و بخش زیرین بدن سفید. خال‌های متعددی نیز بر روی پوست وجود دارند. سر به نسبت کوچک و پوزه ضخیم است. شبه‌نهنگ تک‌شاخ باله پشتی ندارد.

تنها دو دندان در دهان این جانور وجود دارند که هر دو در فک بالاییند. در ماده‌ها، دندان‌ها معمولن کارایی ندارند و درون استخوان می‌مانند. در نرها دندان سمت راست در استخوان می‌ماند اما دندان چپ به جلو می‌آید و با الگویی پادساعت‌گرد همچون عاجی بلند و دراز به دور خود می‌گردد. عاج میان یک سوم تا نیمی از طول بدن را دارد و وزن آن گاه به ۱۰ کیلوگرم می‌رسد. در بعضی موارد نادر، دندان سمت راست نیز همانند چپی دراز می‌شود ولی در هر دو صورت عاج‌ها پادساعت‌گرد به دور خود می‌گردند.[6]

گستره

شبه‌نهنگ تک‌شاخ درمناطق گسترده‌ای از قطب شمال یافت می‌شود، به ویژه در شمال شرقی کانادا، گرینلند، دریای بارنتز در °۸۵–۶۵ شمالی.[7]

این جانوران به ندرت در آب‌های روسیه، سیبری، بخش غربی کانادا در قطب شمال نیز دیده شده‌اند.[6]

احتمال دارد جمعیت آن‌ها بیش از ۵۰٬۰۰۰ عدد باشد که ۳۵٬۰۰۰ تای آن در خلیج بافین وجود داشته باشند.[7]

پیوند به بیرون
  • «اطلاعات شبه‌نهنگ تک‌شاخ در کنوانسیون جانوران مهاجر». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.
  • «عکس‌ها و فیلم‌هایی از شبه‌نهنگ تک‌شاخ». ARKive. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.

پانویس
  1. Jefferson, T.A. , Karczmarski, L. , Laidre, K. , O’Corry-Crowe, G. , Reeves, R.R. , Rojas-Bracho, L. , Secchi, E.R. , Slooten, E. , Smith, B.D. , Wang, J.Y. & Zhou, K.(۲۰۰۸). «Monodon monoceros». IUCN Red List of Threatened Species 2008. دریافت‌شده در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۱.
  2. واژه‌های مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر یازدهم فرهنگ واژه‌های مصوّب
  3. فرهنگ معین
  4. Heide-Jørgensen, M. P. and K. L. Laidre (۲۰۰۶)، Greenland’s Winter Whales: The beluga, the narwhal and the bowhead whale، Ilinniusiorfik Undervisningsmiddelforlag, Nuuk, Greenland، شابک ۹۷۸-۸۷-۷۹۷۵-۲۹۹-۳
  5. «Monodon monoceros». Online Etymology Dictionary. دریافت‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱.
  6. "ناروال". موزه جانورشناسی دانشگاه میشیگان. Retrieved 19 November 2011.
  7. Shirihai H. , Jarrett B. (۲۰۰۶)، Dolphins and other Marine Mammals of the World، Princeton University Press، ص. ۹۷–۹۹، شابک ۹۷۸-۰-۶۹۱-۱۲۷۵۷-۶
اطلاعات مرتبط در ویکی‌گونه: Monodon monoceros
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ شبه‌نهنگ تک‌شاخ موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.