آموزگار کودکان
آموزگار کودکان (به عربی: معلم الصبيان) یا معلّمِ مکتب که پرورشگر (به عربی: المؤدِّب، المُکَتِّب) نیز نامیده می‌شدند، پیشه‌ای برابر با آموزگار دبستان کنونی؛ به آموزگاران ابتدایی در سده‌های میانه اسلامی گفته می‌شود و گاهی به همهٔ آموزگاران تا پیش از برپایی آموزشگاه‌های نوین به‌جای مدرسه‌های سنتی اطلاق می‌گردد. شماری از مشاهیر اسلامی در ابتدا به آموزگاری کودکان پیشه داشته‌اند یا بعدها، پس از شهرت‌گیری، برای آموزش کودکانِ اعیان و بزرگان فراخوانده می‌شدند؛ مانند ابوالمظفر ابیوردی، علم‌الدین سخاوی و ابومنصور ثعالبی. مکان آموزش، ممکن بود از خانهٔ آموزگار تا دربار متفاوت باشد.
از نخستین اصولِ این آموزگاران، «برابر انگاشتنِ همهٔ دانش‌آموزان» در زمینهٔ درس دادن بود. نویسندگان برجسته‌ای کتاب‌هایی دربارهٔ شیوه‌های درس دادن نوشته‌اند که نام کلّی آن‌ها آداب المتعلّمین می‌باشد که مشهورترین آن‌ها از نصیرالدین طوسی است؛ کتاب‌هایی دربارهٔ آداب آموزش و پرورش به شیوهٔ توصیه‌شدهٔ دین اسلام، رسم علم آموختن و دانستنی‌های دانش‌آموز و مراتب اخلاقی آنان که معمولاً به عربی یا فارسی نوشته می‌شدند.[1]
برخی از پیشه‌وران به آموزگاری کودکان در تاریخ اسلامی:
- ابوعمرو شیبانی :(۷۱۸–۸۲۱م) زبان‌شناس، شاعر و نویسندهٔ عراقی.
- محمد بن حبیب : (؟، بغداد - ۱۹ مارس ۸۶۰، سامرا) ادیب، زبان‌شناس و تاریخ‌نگار عراقی.
- ابوالمظفر ابیوردی :(؟ - ۱۱۱۳) قاری، نسب‌شناس، شاعر، نویسنده و زبان‌شناس عربی اُمَوی ایرانی و وزیر سلجوقی.
- نجم‌الدین ابن مجاور (؟ -۱۲۰۴) وزیر ایوبی، زبان‌شناس، ادیب و شاعر شامی.
- فتیان شاغوری: (۱۱۳۵-۱۲۱۸) زبان‌شناس، ادیب و شاعر شامی.
- علم‌الدین سخاوی: (۱۱۶۳م - ۱۲۴۴م) فقیه برجستهٔ مصری در قرائت، تفسیر، اصول و حدیث؛ زبان‌شناس، ادیب و شاعر عربی
منابع
- أبحاث مؤتمر المناهج التربویة والتعلیمیة فی ظل الفلسفة الإسلامیة. International Institute of Islamic Thought. ۱۳۷۲. ص. ۳۳.