استان کرمانشاه در جنگ ایران و عراق

استان کرمانشاه در جنگ ایران و عراق یکی از مناطق محوری جنگ بود. طی این جنگ که طولانی‌ترین جنگ متعارف در قرن بیستم و دومین جنگ طولانی این قرن پس از جنگ ویتنام بود و به صورت رسمی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ (۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰) آغاز شد و در ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ (۲۰ اوت ۱۹۸۸) به پایان رسید،[1] استان کرمانشاه از روز اول تا آخر درگیر جنگ زمینی و هوایی بود و حتی پیش و پس از این تاریخ نیز هدف حملات نیروهای متخاصم و صحنهٔ درگیری این نیروها بود. جنگ ایران عراق در این استان آغاز و در این استان نیز به پایان رسید.[2]

از مجموعه مقاله‌های:

تاریخ کرمانشاه

درگاه کرمانشاه

نخستین تحرکات

در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۵۸ یک گروه از ارتش عراق به شهر قصرشیرین حمله کردند. در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ هم‌زمان با حمله به دیگر نقاط مرزی ایران، حمله به استان کرمانشاه هم با حمله به شهرهای قصر شیرین، اسلام‌آباد غرب و کرمانشاه آغاز شد.

در نخستین ساعات دوم مهر ۱۳۵۹ شهر «سرپل ذهاب» در حملۀ هواپیماها و توپخانۀ ارتش عراق اشغال شد.[3]

حمله به مدارس

در طول جنگ ایران و عراق مدارس استان کرمانشاه مورد حملات نیروهای عراقی قرار گرفتند. در روز ۲۴ مهر ۱۳۵۹ ساعت ۱۱ قبل از ظهر دبستان پسرانۀ غلامرضا رشیدیاسمی در خیابان رشیدی شهر کرمانشاه مورد حملۀ هوایی قرار گرفت. در این حمله ۱۶ دانش‌آموز پایۀ‌ دوم ابتدایی و یکی از کارکنان مدرسه کشته شدند. این دبستان در سال ۱۳۶۳ بازسازی شد و دبستان شهدا نام گرفت.[4]

حمله به کرمانشاه در روز ۷ آبان ۱۳۶۵

در عملیات‌های هوایی نیروی هوایی ارتش عراق در روز ۷ آبان ماه ۱۳۶۵، شهرهای کرمانشاه و اسلام‌آباد غرب زیر آتش بمب، راکت و مسلسل هواپیماهای عراقی قرار گرفتند که در نتیجهٔ این حملات ۱۲۰ نفر کشته و ۵۸۰ نفر مجروح شدند.[5]

بمباران پناهگاه پارک شیرین کرمانشاه
نوشتار اصلی: بمباران پناهگاه پارک شیرین کرمانشاه

در شب ۲۶ اسفند ۱۳۶۶ پناهگاه واقع در پارک شیرین در شهر کرمانشاه که مکانی برای پناه گرفتن غیرنظامیان در هنگام حملات هوایی بود، هدف موشک متعلق به ارتش عراق قرار گرفت. در جریان این رویداد ۸۰ نفر کشته و ۳۰۰ نفر مجروح شدند. موشک از داخل هواکش وارد پناهگاه شد و منجر به افرایش شدید تلفات گردید. اغلب قربانیان زن و کودک بودند.[6][7]

بمباران‌های شیمیایی

بمباران شیمیایی زرده
نوشتار اصلی: بمباران شیمیایی زرده

در روز ۳۱ تیر ۱۳۶۷، پس از آن‌که قطعنامه ۵۹۸ مورد پذیرش حکومت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته‌بود، روستای زرده از طرف ارتش بعث عراق هدف حملات شیمیایی قرار گرفت. طی این حملات هوایی، ۲۷۰ نفر در همان روز کشته شده و ۸۳۰ نفر مجروح شدند. روستای زرده به سبب قرارگیری بارگاه‌های شخصیت‌های مهم آیین یارسان، از مراکز مهم این آیین است و زیارتگاه مهمی برای یارسانیان به‌شمار می‌رود. طی این حمله تعدادی بمب شیمیایی حاوی گاز خردل و اعصاب از طرف نیروی هوایی عراق بر روی روستا زرده افکنده‌شد. همچنین اصابت یکی از بمب‌ها به چشمهٔ آب روستا و استفادهٔ مردم از آب آن سبب گسترش تلفات شد. ۲۷۰ نفر در همان روز و کشته شده و ۸۳۰ نفر مجروح شدند که برخی در سالهای بعد کشته شدند.[8] بسیاری از مردم روستا با بیماری‌های مختلف از جمله سرطانها دست به گریبان بوده و کودکان نیز دچار مشکلات نقص مادرزادی در این روستا به دنیا آمد. آمار سقط جنین و خودسوزی به دلیل ناراحتی اعصاب، سرطان خون، بیماری‌های پوستی در این روستا بالاست. همچنین مزارع و زمین‌های کشاورزی که ممر معیشت ساکنان بود آلوده شده و از بین رفت.[9][10][11][12]

بمباران شیمیایی نسار دیره

روستای نساردیره و نساردیره سفلی در روز ۳۱ تیرماه ۱۳۶۷ خورشیدی هم‌زمان با بمباران شیمیایی روستای زرده مورد حمله شیمیایی ارتش عراق قرار گرفت. در این حمله ۴ تن در دم جان سپردند و نزدیک به هزار تن نیز شیمیایی شدند. هم‌اکنون بیشتر ساکنان این روستا مجروح شیمیایی هستند[13][14][15] و سالانه چند تن از آنان کشته می‌شوند.[16][17]

عملیات مرصاد
نوشتار اصلی: عملیات مرصاد

در تاریخ ۴ مرداد ۱۳۶۷ نبردی توسط سازمان مجاهدین خلق ایران طرح‌ریزی شد و طی آن میان ارتش جمهوری اسلامی ایران و این سازمان جنگ درگرفت. این درگیری‌ها تا روز ۸ مرداد ۱۳۶۷ ادامه داشت و در نهایت در مکان تنگهٔ چهارزبر نیروهای ارتش ایران بر سازمان مجاهدین خلق پیروز شدند. طی این درگیری‌ها شهرهای سرپل ذهاب، کرند غرب و اسلام‌آباد غرب توسط سازمان مجاهدین خلق ایران برای چند روز تصرف شد که در نهایت با شکست این سازمان همهٔ این شهرها مجدداً به کنترل نیروهای نظامی ایران درآمد. تعداد زیادی از نیروهای مجاهدین خلق در این نبرد کشته شدند.[18] بنا بر اعلام بنیاد شهید و امور ایثارگران کرمانشاه، ۵۵۰ نفر اهل استان کرمانشاه در شمار نیروهای جمهوری اسلامی ایران در این درگیری‌ها کشته شده‌اند.[2]

کشته‌شدگان و مجروحان

بنا بر اعلام نهادهای جمهوری اسلامی ایران، در استان کرمانشاه در مجموع نزدیک به ۳۱ هزار نفر به عنوان نیروی نظامی در جنگ شرکت کرده‌اند یا در نتیجهٔ آن کشته یا مجروح شده‌اند. از این تعداد، ۹۸۰۰ نفر نظامی و غیرنظامی کشته و ۱۹۶۰۰ نفر به عنوان جانباز ثبت شده‌اند. ۱۷۰۰ تن نیز با سابقهٔ شرکت در جنگ، دارای اثر جانبازی نیستند و کشته نیز نشده‌اند اما به اسارت دشمن درآمده سپس در برنامه تبادل اسرا با نظارت صلیب سرخ آزاد شده و از سوی حکومت ایران «آزاده» نامیده می‌شوند.[2] آزاده در ادبیات سیاسی حکومت ایران به افرادی گفته می‌شود که در جنگ به عنوان نیروی نظامی شرکت داشته و به اسارت دشمن درآمده سپس آزاد گشته‌اند. شمار اسرای اهل کرمانشاه در جنگ ایران و عراق «حدود ۱۸ هزار نفر» ‌نیز ذکر شده‌است.[19] آمار کشته‌شدگان و مجروحان شهرهای مختلف استان به شرح زیر است:[5]

شماره نام شهر کشته‌شدگان و مجروحان
۰۱اسلام‌آباد غرب۱۲۰۳
۰۲پاوه۶۹۶
۰۳کرمانشاه۶۰۸۰
۰۴گیلان‌غرب۷۲۵

پانویس
  1. Iran-Iraq War, Columbia encyclopedia
  2. پایگاه اینترنتی بنیاد شهید و امور ایثارگران؛ سرپرست بنیاد شهید و امور ایثارگران استان کرمانشاه: حماسۀ مرصاد به برکت روحیه جهادی و فرهنگ ایثار بود؛ ۶ امرداد ۱۳۹۳؛ بازدید در ۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  3. «آنچه باید از مناطق زلزله زده کرمانشاه در زمان جنگ بدانید». ایسنا. ۲۰۱۷-۱۱-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۰۸.
  4. خبرگزاری دانش‌آموزی ایران: ۲۴ مهر ماه سالروز بمباران مدرسۀ رشید یاسمی كرمانشاه، نوشته‌شده در ٢۵ مهر ١٣۹۴؛ بازدید در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  5. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ تاریخچۀ حملات هوایی و تجاوز رژیم بعث به مناطق مسکونی ایران: ۴۷۷۰ پرواز سیاه بر شهرهای سپید؛ نوشتۀ اصغر فتاحی؛ بایگانی‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine بازدید در ۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  6. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  7. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۴ مه ۲۰۲۰.
  8. http://www.tehranpeacemuseum.org/index.php/fa/fa-news/658-zardeh-direh-news-fa.html
  9. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  10. http://kandoleh.com/مراسم-سالروز-بمباران-شیمیایی-روستای-ز/%5Bپیوند+مرده%5D
  11. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۹.
  12. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  13. موزه صلح تهران: ۳۱ تیرماه سالروز فاجعه حمله شیمیایی به روستاهای زرده و دیره در غرب کشور بازدید در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳
  14. سایت تحلیلی-خبری عصر ایران: سالی 10 نفر در "نساردیره" شهید می‌شوند. بازدید در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳
  15. پایگاه اینترنتی فردانیوز: نمایندگان روحانی به دهستان دیره رفتند بازدید در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳
  16. «روستای فراموش شده / سالی 10 نفر در "نساردیره" شهید می‌شوند». خبرگزاری مهر. ۳۱ تیر ۱۳۹۰.
  17. «روستای جان‌بازها».
  18. علیرضا برزگر (۱۳۷۹)، روزشمار جنگ تحمیلی عراق با جمهوری اسلامی ایران، تهران: سروش، ص. ۲۲۵
  19. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): هاتین، خوه‌ش هاتین، سه‌فا هاوردین؛ نوشته‌شده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۹؛ بازدید در ۱۷ اوت ۲۰۲۰.

منابع
  • "Iran-Iraq War". The Columbia Electronic Encyclopedia. Retrieved 5 September 2015.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.