بیژن ارژن

بیژن ارژَن (زادهٔ ۵ آذر ۱۳۴۸) شاعر و ترانه‌سرای کُرد اهل ایران است که به دو زبان کُردی و فارسی شعر و داستان می‌نویسد. او نخستین بار شیوه‌ای نو در غزل‌سرایی با عنوان «فَراغَزَل» ارائه داد. از وی به عنوان یکی از مشهورترین شاعران رباعی‌سرای حال حاضر ایران یاد می‌شود.[1][2][3][4][5][6]

بیژن ارژن
نام اصلی
بیژن دایی‌چی
زاده۵ آذر ۱۳۴۸
کرمانشاه
محل زندگیتهران
زمینه کاریشعر
ملیتایرانی
کتاب‌هاپیراهنی از آه برایت دارم
رنگ انار
بی‌هم شدگان
چهل کلید
چارانه‌های بیژن ارژن
ساعت چند است دارد دیر می‌شود
دلیل سرشناسیرباعیات

زندگی‌نامه

بیژن دایی‌چی[7] معروف به بیژن ارژن، ۵ آذر ۱۳۴۸ در کرمانشاه متولد شد. او در کودکی، تا ۳ سالگی در شهرستان سراب و مدتی نیز در شهرستان سرپل ذهاب زندگی کرد و از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۵ ساکن کرمانشاه بود. وی در سال ۱۳۸۵ به عضویت شورای شعر و موسیقی صدا و سیما درآمد و ساکن تهران شد.[8][9]
نخستین تجربیات بیژن ارژن در حیطهٔ شعر و ادبیات، به زمانی بازمی‌گردد که او دانش آموز سال دوم دورهٔ راهنمایی بود. پس از آن بواسطهٔ سید حسن حسینی، یکی از نخستین آثار او که مجموعه‌ای از چند رباعی بود، توسط قیصر امین‌پور در مجلهٔ سروش به چاپ رسید. اولین کتاب او، یک دفتر رباعی به نام پیراهنی از آه برایت دارم است که در سال ۱۳۷۴ توسط انتشارات باغ ابریشم به چاپ رسیده‌است.[2][8]

وی از برگزیدگان سومین جشنواره شعر فجر بوده‌است.[10] از بیژن ارژن به عنوان یکی از مشهورترین شاعران رباعی (چارانه) سرایِ حال حاضر ایران یاد می‌شود.[2][11][12][13][14][15][16][17][18] او در برنامهٔ «چشم شب روشن» شبکه ۴، در مورد ورود به ترانه‌سرایی گفت: «از غم نان سراغ ترانه رفتم»[19] وی در گفتگویی در مورد شعر مداحی گفته‌است: «هیچ بعید نیست که در سال‌های آینده شاهد موسیقی زیرزمینی در مداحی‌ها باشیم.»[20]
۷ شهریور ۱۳۹۵، از بیژن ارژن به پاس یک عمر فعالیت ادبی و هنری تجلیل شد.[21][22] در این مراسم شاعرانی همچون: یوسفعلی میرشکاک، مصطفی علی‌پور، کیومرث عباسی قصری، میلاد عرفان پور و … به ابعاد فنی شعرهای ارژن پرداختند.[23][24]

بیژن ارژن، استودیو مدرن تهران. مهر ۱۳۹۶

فعالیت‌های ادبی و هنری

از جمله فعالیت‌های بیژن ارژن، به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:

کارگاه‌های آموزشی شعر در شهرهای مختلف،[25][26][27][28][29] عضویت در شورای علمی[30][31] و هیئت داوران جشنوارهٔ شعر فجر[32] و عضویت در هیئت داوران جشنوارهٔ شعر جوان[33] و برخی جشنواره‌های دیگر[34][35][36][37][38][39][40]

آثار او در حیطهٔ تصنیف و ترانه‌سرایی توسط خوانندگانی نظیر: حسام الدین سراج،[41] سالار عقیلی،[42] علیرضا افتخاری،[43] حجت اشرف‌زاده،[44] حمید حامی،[45] مسعود خادم،[46] امیر تاجیک،[47] احسان خواجه‌امیری،[48] وحید تاج،[49] بهمن کاظمی،[50] جمال‌الدین منبری،[51] جمشید عزیزخانی،[52] نادر اسماعیل‌زاده[53] و… اجرا و ضبط شده‌است.

فراغزل

بیژن ارژن در نخستین کنگرهٔ غزل معاصر که در سال ۱۳۷۸ در رشت برگزار شد، شیوه‌ای نو در غزل‌سرایی، با عنوان «فراغزل» ارائه داد.[54][7] شیوهٔ نوشتن فراغزل به شیوهٔ شعر نیمایی شباهت دارد با این تفاوت که قالب نیمایی با بلند و کوتاه شدن افاعیل عروضی ساخته می‌شود اما فراغزل با کوتاه و بلند شدن جمله‌ها نوشته می‌شود. همچنین در این شیوه وزن و قافیهٔ شعر از بین نمی‌رود.[55][56]

آثار مکتوب
  • پیراهنی از آه برایت دارم (دفتر رباعی)، انتشارات باغ ابریشم کرمانشاه، ۱۳۷۷[57]
  • رنگ انار (مجموعه‌ای از رباعی، غزل و فراغزل)، انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری مهرتابان تهران، ۱۳۸۲[58]
  • بی‌هم شدگان (مجموعه رباعی)، انتشارات هزاره ققنوس، مؤسسه مطالعات اجتماعی ماه نوشته، ۱۳۸۴[59]
  • چهل کلید (گزیده اشعار، رباعی و غزل)، انتشارات تکا، ۱۳۸۷[60]
  • چارانه‌های بیژن ارژن، انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۲[61][62]
  • ساعت چند است دارد دیر می‌شود، (رمان)، به زبان فارسی و کردی، انتشارات دیباچه، ۱۳۹۹[63][64]

به کُردی
  • ارژن، ب‍ی‍ژن، سات چه‌نه؟ دیری دیر بوو، کرمانشاه: دیباچه‏‫، ۱۳۹۹[65]
  • ارژن، ب‍ی‍ژن، شیرین‌خه‌و (شیرین خواب)، کرمانشاه: دیباچه‏‫، ۱۴۰۰

نمونه اشعار

از ابیات سروده شده توسط بیژن ارژن، به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:[2][66]

۱: «قطره قطره شد آب آدم‌برفی»
«شد آب در آفتاب آدم‌برفی»
«آب از سر او گذشت اما هرگز»
«بیدار نشد ز خواب آدم‌برفی !»

۲: «هر لحظه دم از نفاق با هم بزنند»
«یا حرفی از این سیاق با هم بزنند»
«یک بار نشد عقربه‌های ساعت»
«یک دور به اتفاق با هم بزنند»

۳: «دنیا در دست خواب گردان‌ها بود»
«صحرا، مسخ سراب گردان‌ها بود»
«مشتی تخمه، دهانشان را بسته»
«این قصهٔ آفتاب گردان‌ها بود»

۴: «پشت سخنت شنیده‌ای پنهان است»
«مروارید سپیده‌ای پنهان است»
«هرچند دو بیت بیشتر نتوانم»
«در هر بیتی قصیده‌ای پنهان است»

۵: «بی هم شدگانیم که پیدا هستیم»
«پنهان شدگان خواب و رؤیا هستیم»
«در دنیای چقدرها از هم دور»
«آدم‌های چه قدر تنها هستیم»

۶: شعر تصنیف سریال تلویزیونی قاب‌های خالی (۱۳۸۷):[67]
«من و قاب خالی از تو که ز غم شکسته ست»
«حسرت دیدن رویت به دلم نشسته ست»
«قصه سفر را نوشتی به دست روزگاران»
«به شبان هجرت نشستم در رهگذار باران»
«بنگر که خسته ام»
«که نی شکسته‌ام»
«دور از نیزاران، در باغ باران، از داغ یاران ناله کنم»
«چه بگویم از سفر، تو بیا و درگذر»
«آواری از مه، دارم بر سینه، همچون آیینه بی سخنم»
«ندارد این قصه عشق نه آغازی نه پایانی»
«مپرس از من کی برود از این خاطر پریشانی»
«من و عشق و شورِ شیدایی»
«من و داغِ ناشکیبایی»
«به یادت طی شود روز و شب من»

پانویس
  1. «بیژن ارژن از مشهورترین شاعران رباعی سرای عصر حاضر ایران است». همشهری آنلاین. ۴ مهر ۱۳۸۶.
  2. «بیژن ارژن». راسخون.
  3. رعنا جمشیدبیگی (۱۳۹۲). «پایان‌نامه کارشناسی ارشد/سیر رباعی دهه هشتاد ایران با تکیه بر آثار جلیل صفربیگی و بیژن ارژن». پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  4. «بررسی عناصر سبکی در رباعیات بیژن ارژن». نورمگز. ۱۳۹۰.
  5. «داستان یک رباعی». قدس آنلاین | پایگاه خبری - تحلیلی. ۲۰۱۹-۰۴-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۹.
  6. «کاش من هم آفتابه‌ای مفرغی بودم». همشهری آنلاین. ۲۰۰۷-۰۹-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۹.
  7. «بیژن ارژن: سالهاست فتیلهٔ رباعی را پایین کشیده‌اند». خبرگزاری مهر. ۷ بهمن ۱۳۸۳.
  8. «عیادت جمعی از شاعران از «بیژن ارژن»». خبرگزاری فارس. ۲۶ مهر ۱۳۹۳.
  9. افشین حیدری (۵ اسفند ۱۳۹۷). «در مجوز فقط به محتوای ترانه توجه می‌کنیم». فرهیختگان.
  10. «چه کسانی در جایزه شعر فجر انتخاب شده‌اند؟ | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). ۲۰۱۹-۰۲-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۸.
  11. الهه توانا. «تا تو هستی و غزل هست دلم تنها نیست!». سرپوش.
  12. «بیژن ارژن». ایران صدا.
  13. «نیم نگاهی به دنیای شاعرانه بیژن ارژن». خبرگزاری فارس. ۳ شهریور ۱۳۹۵.
  14. اویسی کهخا عبدالعلی*, رعیت حسن‌آبادی علیرضا (پاییز ۱۳۹۰). «بررسی عناصر سبکی در رباعیات بیژن ارژن». مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی.
  15. «سرگذشت بیژن ارژن در برنامه فرهنگی و هنری شبکه شما». برنامه فرهنگی و هنری شبکه شما. ۹ اسفند ۱۳۹۴.
  16. «میرشکاک: رباعی‌های ارژن احیاگر عرفان قرن چهارم و پنجم است». فرهنگ امروز. ۸ شهریور ۱۳۹۵.
  17. «مجموعه شعر «چهل کلید» از بیژن ارژن، توانایی او را در سرودن رباعی نشان می‌دهد». جام جم آنلاین. ۲۴ مهر ۱۳۹۰.
  18. ««بیژن ارژن» پهلوان معرفت». پایگاه خبری تحلیلی دادمردان. ١٣ شهریور ١٣٩۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۱۹.
  19. «بیژن ارژن در «چشم شب روشن»». خبرگزاری مهر. ۲۵ مرداد ۱۳۹۶.
  20. «بعید نیست مداحی‌ها به موسیقی زیرزمینی برسد». خبرگزاری ایسنا. ۱۱ آبان ۱۳۹۵.
  21. «بیژن ارژن در شب شاعر تجلیل شد». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۸ شهریور ۱۳۹۵.
  22. «بیست وهفتمین شب شاعر». خبرگزاری میزان. ۸ شهریور ۱۳۹۵.
  23. «میرشکاک: رباعی‌های ارژن احیاگر عرفان قرن چهارم و پنجم است». خبرگزاری مهر. ۷ شهریور ۱۳۹۵.
  24. ««شب شاعر» به پاسداشت بیژن ارژن رفت». روزنامه وطن امروز.
  25. «کارگاه آموزش شعر با حضور استاد بیژن ارژن در لردگان برگزار شد». اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال بختیاری. ۲ مرداد ۱۳۹۱.
  26. «کارگاه آموزشی شعر به مناسبت بزرگداشت روز سعدی برگزار می‌شود». خبرگزاری شبستان. ۲۸ فروردین ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۱۹.
  27. «برگزاری محفل شعر برزگداشت فردوسی و خیام با حضور بیژن ارژن». وزارت ورزش و جوانان.
  28. «برگزاری کارگاه‌های آموزشی در یازدهمین جشنواره سراسری جشنواره شعر و داستان جوان سوره». سپهر سوره هنر. ۲۰ مرداد ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۱۹.
  29. «۳۱ مرداد؛ مشهد مقدس میزبان شب شعر «آفتابگردان‌ها»». خبرگزاری ایکنا. ۲۳ مرداد ۱۳۹۲.
  30. «انتقاد به داوری جشنوارهٔ شعر فجر طبیعی است». خبرگزاری ایسنا. ۱۲ اسفند ۱۳۹۱.
  31. «اعلام اسامی داوران هفتمین جشنواره شعر فجر». خبرگزاری ایکنا. ۸ بهمن ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۱۹.
  32. «ششمین دوره جشنواره شعر فجر». بنیاد ادبیات داستانی - جشنواره بین‌المللی شعر فجر. ۱۳۹۰.
  33. «برگزیدگان جشنواره شعر جوان انقلاب معرفی شدند». خبرگزاری ایکنا. ۱۱ آبان ۱۳۹۰.
  34. «برگزیدگان جشنواره سراسر شعر دوبیتی سرایان رضو در همدان معرفی شدن». شمس توس. ۱۰ شهریور ۱۳۹۳.
  35. «داور شعر دفاع مقدس: با شعر ابزاری برخورد نکنیم». خبرگزاری ایرنا. ۲۳ اسفند ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۱۹.
  36. «بیژن ارژن: شاعران برای آیندگان شعر بگویند نه برای جشنواره». خبرآنلاین. ۱۷ اسفند ۱۳۸۹.
  37. «اسامی داوران و شعار جشنواره تولیدات مراکز رسانه ملی اعلام شد». خبرگزاری دانشجو. ۱۱ آبان ۱۳۹۵.
  38. «افزایش سطح کیفی آثار ارائه شده نسبت به دوره‌های گذشته». صدا و سیما.
  39. «داوران بخش ادبیات کردی معرفی شدند». هنرآنلاین. ۱۳ مرداد ۱۳۹۵.
  40. «اولین جشنواره بین‌المللی شعر پارسی «آیینه مهر» فردا برگزار می‌شود». خبرگزاری مهر. ۱۶ اسفند ۱۳۹۴.
  41. «تازه گل». ایران صدا.
  42. «بادبان کاغذی». ایران صدا.
  43. «عشق». ایران صدا.
  44. «سفر کرده». ایران صدا.
  45. «مثلث کاغذی». ایران صدا.
  46. «عیدانه». ایران صدا.
  47. «تیم قهرمان». ایران صدا.
  48. «نقره بارون پرنده». ایران صدا.
  49. «این دزدی آشکار فرهنگی است/ صدا و سیما پاسخ نمی‌دهد». خبرگزاری مهر. ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۴.
  50. «مدار تکرار». ایران صدا.
  51. «ابریشم سرخ». ایران صدا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۹.
  52. «خوش هاتی (بخته واران)». ایران صدا.
  53. «جام چهل کلید». ایران صدا.
  54. «بیژن ارژن: آشتی دانشگاه و شعر معاصر باعث خوشحالی است». خبرگزاری ایسنا. ۲۹ بهمن ۱۳۸۶.
  55. «فراغزل». مجلهٔ شعر بهار، ۱۳۸۲، شماره ۳۱، صفحه ۱۱، به واسطهٔ نورمگز.
  56. کاووس حسن‌لی. «نوآوری در غزل». مجلهٔ شعر خرداد، ۱۳۸۵، شمارهٔ ۴۶، صفحهٔ ۳۴، از طریق نورمگز.
  57. «شاعری که زندگی بی‌حاشیه‌اش مثل شعری مجسم است». خبرگزاری مهر. ۷ شهریور ۱۳۹۵.
  58. «رنگ انار». خانه کتاب.
  59. «بی‌هم شدگان». خانه کتاب.
  60. «چهل کلید». آیات غمزه.
  61. «چارانه‌های بیژن ارژن». کتاب. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۷.
  62. «بیژن ارژن: وقتی رباعی می‌نویسم تا یک ماه نمی‌توانم غزل بگویم». هنرآنلاین. ۲۱ مهر ۱۳۹۳.
  63. «جادوگر سرزمین واژه‌ها /حامد شاهین مهر*». خبرگزاری کردپرس - فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۵.
  64. «کتاب "ساعت چند است دارد دیر می‌شود" به ۲ زبان کردی و فارسی منتشر شد». پایگاه خبری تحلیلی طلوع کرمانشاه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۵.
  65. ارژن، بیژن (۱۳۹۹). سائه‌ت چه‌نه؟ دیری دیر بوو. دیباچه. شابک ۹۷۸۶۲۲۶۲۸۱۶۹۰.
  66. «نیم نگاهی به دنیای شاعرانه بیژن ارژن». خبرگزاری فارس. ۳ شهریور ۱۳۹۵.
  67. «قابهای خالی». ۱۳۸۷.

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.