تاکتیکها و روشهای اعتراضی پیرامون اعتراضات ۲۰۱۹–۲۰۲۰ هنگ کنگ
این فهرستی از تاکتیکها و روشهای مربوط به اعتراضات ۲۰۱۹ هنگ کنگ است.
تظاهرات
رهبری غیرمتمرکز
بر خلاف انقلاب چتری در سال ۲۰۱۴، جنبش دموکراسیخواهی سال ۲۰۱۹ به روشی کاملاً غیرمتمرکز صورت گرفتهاست و توسط لس آنجلس تایمز «دارای سازماندهی بی عیب و نقص» توصیف شدهاست.[1] جبههٔ مدنی حقوق بشر (CHRF) دارای سابقهٔ طولانی در سازماندهی جنبشهای اجتماعی است و در ۹ و ۱۶ ژوئن برگزار کنندهٔ دو اعتراض گسترده بود. دموسیستو، به رهبری جوشوا وونگ، که در ابتدای جنبش در زندان بهسر میبرد، و گروههای محلیگرایی، از هواداران خواستند تا در راهپیماییها، تظاهراتها و سایر اقدامات عملی شرکت کنند. با این حال، بر خلاف اعتراضات ۲۰۱۴ هنگ کنگ، هیچیک از این گروهها ادعای رهبری این جنبش را ندارند. بسیاری از قانون گذاران طرفدار دموکراسی در این اعتراضات حضور داشتند، اما عمدتاً نقش حمایتی داشتند. تدارکات جنبش - آوردن مایحتاج، راهاندازی ایستگاههای پزشکی، ارتباط جمعی سریع - نتیجه تجربهٔ اعتراضات قبلی بود. این عدم متمرکز بودن رهبری منجر به روان شدن بیشتر شدهاست، اما همچنین باعث شدهاست که مقامات نتوانند نمایندگانی را برای مذاکره پیدا کنند یا فرد خاصی را تحت پیگرد قانونی قرار دهند.[2][3]
در یکم ژوئیه، پس از آنکه معترضین به شورای قانونگذاری هجوم بردند، وونگ گفت این عمل «برای نشان دادن این بود که شورای قانونگذاری هرگز نماینده و صدای مردم نبودهاست.» وی همچنین اظهار داشت که اگر اعضای شورای قانونگذاری به صورت دموکراتیک انتخاب میشدند، هیچگاه راهپیمایی یا اعتراضی صورت نمیگرفت.[4] با این حال، برخی از معترضین معتقد بودند که رهبری غیرمتمرکز باعث شده تا اعتراضات بدون برنامهریزی صحیح و غیرقابل کنترل شود، همانطور که در اتفاق هجوم به ساختمان شورای قانونگذاری مشهود بود.[3]
پروفسور فرانسیس لی از دانشگاه چینیها در هنگ کنگ این نوع جدید جنبش غیرمتمرکز و بدون رهبر را الگوی اعتراض «منبع باز» نامیدهاست.[5] از طریق یک فرایند مشارکتی، فعالان دموکراسی الکترونیکی قادر هستند با رای دادن به تاکتیکها و تبادل اندیشه در مورد حرکتهای بعدی خود همکاری کنند؛ به شکلی که مساواتخواهی حرف اصلی را میزند و نظر هر فرد با دیگری برابر است.[6] گروههای تلگرامی و انجمنهای آنلاین که دارای مکانیزم رایگیری برای تصمیمگیریهای جمعی هستند، اغلب این هماهنگیهای منعطف را امکانپذیر کردهاند.[7][8]
تاکتیکهای انعطافپذیر و متنوع
گفته میشود که معترضین فلسفهٔ بروس لی پیشگرفتهاند، که «بی فرم و بدون شکل مانند» باشند.[9] با جابهجایی سریع و حرکت بین ساختمانهای دولتی طی اعتراضات ۲۱ ژوئن، معترضین قصد داشتند فشارهایی مضاف بر تحمل دولت وارد کنند.[2][10] با شروع پیشرفت پلیس، معترضین عقبنشینی میکنند تا از دستگیری خودداری کنند گرچه اغلب بعداً دوباره در همان مکان یا در مدت زمان کوتاهی در جاهای دیگر ظاهر میشوند.[11]
یک تاکتیک دیگر پراکندگی جغرافیایی است. در حالی که اعتراضات هنگ کنگ در سال ۲۰۱۴ در ۳ مکان متمرکز بود، در جنبش ۲۰۱۹، تظاهراتها و درگیریها با پلیس هنگ کنگ به بیش از ۲۰ محلهٔ مختلف و سراسر جزیرهٔ هنگ کنگ، کاولون و مناطق جدید گسترش یافت.[12]
اصل «جدا نشو» (不 割 蓆) به حفظ انسجام در کل طیف گستردهٔ سیاسی مبارزات کمک کردهاست.[13] تنوع تاکتیکها به شرکتکنندگان این امکان را میدهند تا ضمن احترام به نقشهایی که دیگران انجام میدهند، در سطوح مختلف کنشگری شرکت کنند. این در تضاد مستقیم با اعتراضات سال ۲۰۱۴ است، جایی که چندین گروه معترض به انتقاد از یکدیگر میپردازند. لوئیس لاو، مفسّر سیاسی هنگ کنگی، گفت: با ترویج احترام متقابل به نظرات متفاوت در جنبش اعتراضی، «جدا نشو» به عنوان یک پل خدمت میکند. حداقل رساندن درگیری داخلی برای دستیابی به اهداف بزرگتر کلیدی است؛ یک عبارت رایج که به عنوان یک یادآور استفاده شدهاست این است: «خود و جمع را حفظ کنید؛ تفرقهای نباشد.»[14]
همبستگی بین معترضین و پایبندی به رویهٔ «جدا نشو» در دو تحصن اصلی در ۱۴ ژوئن و ۵ ژوئیه و تظاهرات مو نقرهایها در ۱۷ ژوئیه مشهود شد.[15] دهها هزار نفر برای حمایت از اقدامات اعتراضی نسل جوان در این راهپیماییها شرکت کردند، در حالی که در مخالفت با وحشیگری پلیس، کری لم و مداخلهگری دولت سرزمین اصلی چین محکم ایستاده بودند.[16][17][18]
بلوک سیاه و دفاعی گروهی
در جریان اعتراضات خیابانی، روشهای بلوک سیاه به ناشناس ماندن و حفظ حریم خصوصی تظاهرکنندگان کمک میکند و آنها را قادر میسازد که «آب باشند» و به عنوان یک گروه کارآمدتر عمل کنند. شرکت کنندگان در تظاهرات بهطور فزایندهای با لباس سیاه پوشیده میشوند و از کلاه محکم و دستکش استفاده میکنند. برای مقاومت در برابر نظارت پلیس و محافظت در برابر سلاحهای شیمیایی مانند گاز اشک آور و اسپری فلفل، ماسک صورت و عینک استخر نیز از لباسهای پرطرفدار است و برخی حتی به ماسکهای بنزینی ارتقا پیدا کردهاند.[19][20][21][22] معترضین همچنین مجموعهای از علائم اشاره را برای کمک به ارتباطات ابداع کردهاند.[23]
معترضین همچنین در طول تظاهرات نقشهای مختلفی را بر عهده گرفتهاند. معترضان مسالمت آمیزی که شعار میدهند، تدارکات را توزیع میکنند و به عنوان پزشک داوطلب میشوند، در حالی که دیگران در صف اول اعتراضات گاز اشکآور را از بینمیبرند و رهبری را بر عهده میگیرند.[24] معترضین از اشارهگرهای لیزری برای منحرف کردن پلیس، پاشیدن رنگ بر روی دوربینهای مداربسته و چترهای بازشده برای محافظت و پنهان کردن هویت گروه معترض و جلوگیری از تشخیص چهرهٔ آنها استفاده کردهاند.[25] هنگامی که معترضین از طریق امآرتی جابهجا میشدند، اغلب کمکهای مالی برای تغییر لباسهای سایر فعالان جمع میکردند، و همچنین برای خرید بلیطهای یکبار مصرف و جلوگیری از پیگیری از طریق کارت اختاپوسی پول میگذاشتند.[22]
با تشدید اعتراضات و زمانی که پلیس شروع به استفاده از ابزارهای پیشرفتهتر در کنترل شورش کرد، فعالان وسایل حفاظتی خود را به تختههای موجسواریای مجهز کردند که به عنوان سپر استفاده میشد.[26] انقلاب ۲۰۱۴ اوکراین معمولاً به عنوان منبع الهام معترضین هنگ کنگی توصیف میشود.[27]
اقدامات توهینآمیز و «مبارزان»
چندین سازمان رسانهای دو گرایش تأثیرگذار در اعتراضات را شرح دادهاند: «مبارزان شجاع» در جبههها، و اردوگاه اکثریت «صلح غیرخشونتآمیز» که درارتباط با تظاهرات گسترده، نافرمانی مدنی و اقدامات خلاقانهٔ بیشماری بودهاند.[28][29][30] یک مطالعه در مورد اعتراضات درجریان توسط محققان از چندین دانشگاه هنگ کنگ نشان داد که «اکثر شرکت کنندگان توافق کردهاند که حداکثر تأثیرگذاری تنها هنگامی حاصل میشود که اجتماعات صلح آمیز و اقدامات مقابلهکننده در یک راستا کار کنند.»[31] بسیاری از معترضین «صلحجو، منطقی و مخالف خشونت» نیز ابراز داشتند از «مبارزان شجاع» جدا نخواهند شد حتی با این وجود که با تاکتیکهایشان موافق نیستند.[32] برخی از آنها نیز با اهدای منابع و گذاشتن پول و سکه به عنوان کرایه برای مبارزانی پس از اعتراضات به خانه میرفتند، به آنها کمک کردهاند.[33] برخی نیز به عنوان راننده داوطلب میشدند تا این معترضان تندرو را به خانه ببرند.[34]
در اوایل اوت سال ۲۰۱۹، معترضین تیرکمانی برای تیراندازی آجر به ایستگاه پلیس ساختند.[35] آجر و تخم مرغ نیز به سمت مأموران پلیس پرتاب شد.[36] در ۲۵ اوت ۲۰۱۹، شورشیان تندرو شروع به پرتاب کوکتل مولوتوف به سمت پلیس کردند. برای جلوگیری از پیشرفت پلیس به سمت معترضین، صابون و باتریها روی زمین ریخته شد. قوطیهای گاز اشک آور را با آب خاموش کردند یا به سمت پلیس انداختند. علاوه بر این، لیزرها توسط معترضین به روی پلیس تابانده شد. همچنین در همان روز، گروهی از پلیس با سلاحهای دستسازی از جنس چوب و میله تحت تعقیب و حملهٔ جمعیت زیادی از معترضین قرار گرفتند. بعد از عقبنشینی پلیس از نزدیکی معترضین، به تعداد مأموران پلیس افزوده شد و درگیرییها منجر به شلیک نخستین تیرهوایی این اعتراضات شد.[37][38]
بعد از هجوم به مجتمع شورای قانونگذاری، رسانهها از جمله سیانان و گاردین خاطرنشان کردند که پیامهایی که معترضین روی دیوار اسپری میکنند یا روی بنرها نمایش داده میشود، به ویژه عبارت «اگر ما بسوزیم، شما هم با ما میسوزید!» که از رمان زاغ مقلد نوشتهٔ سوزان کالینز فیلم اقتباسی آن است، ناامیدی معترضین و بدبینی و موضع سختگیرانه آنها را منعکس کرد، که تضاد کاملی با آنچه در جریان جنبش چتری ۲۰۱۴ اتفاق افتاده بود، دارد.[3][39] شکست انقلاب چتری، که تا حد زیادی صلح آمیز بود، برخی از معترضان جوان را وادار کرد که به روشهای رادیکال متوسل شوند زیرا احساس ناامیدی میکنند که «صلحجو، منطقی و مخالف خوشنت» بودن در هنگ کنگ بیفایده است.[40] به گفتهٔ هنگ کنگ فری پرس، این نسل از مبارزان در شعاری که توسط شخصی دیوارنویسی شده بود، خلاصه میشود: «شما کسانی هستید که به من آموختید مبارزات مسالمتآمیز راه به جایی نمیبرد.»[33]
در مقالهای برای س.چ.م. پ، الکس لو این اعتراضات را به عنوان دو گروه جداگانه توصیف کرد که «ممکن است با هم ارتباط داشته باشند اما اهداف، مقصود و استراتژیهای بسیار متفاوتی دارند.» لو یک گروه را جنبش مسالمت آمیز و گروهی دانست که عموماً توجه بینالمللی را به خود جلب میکند، در حالی که معترضین دیگر را بخشی از یک جنبش جداییطلب رادیکال توصیف کرد. برخی از معترضین از ایدهٔ «تخریب متقابل» حمایت کردند، اصطلاح عامیانهٔ کانتونی که حاکی از آن است که با بیثباتی اجتماعی و فروپاشی اقتصادی هنگ کنگ، مردم اقدامهای لازم را برای سرنگونی ح.ک. چ را انجام میدهند که در این صورت به جامعه اجازه میدهد تا شروعی دوباره داشته باشد و به «دموکراسی واقعی» دست یابد.[41]
اعتراضات جایگزین
دیوارهای لنون محلهای
دیوار لنون اصلی بار دیگر در جلوی پلههای ساختمان اداری دولت مرکزی هنگ کنگ برپا شدهاست. در ماههای ژوئن و ژوئیه، دیوار لنون پوشیده از پیامهای رنگارنگ برای آزادی و دموکراسی «در همه جا شکوفه زدهاست» (遍地開花)[42] و در کل هنگ کنگ ظاهر شدهاست؛[43][44][45] حتی در داخل دفاتر دولتی، از جمله رادیو تلویزیون هنگ کنگ[46] و دفتر نوآوری و هماهنگی سیاست.[47] براساس نقشهای که از هنگ کنگ تهیه شدهاست، بیش از ۱۵۰ دیوار لنون در سراسر منطقه وجود دارد.[48]
دیوارهای لنون منجر به درگیری بین شهروندان طرفدار دموکراتیک و طرفدار پکن شدهاست که برخی از آنها سعی در پاره کردن پیام از دیوارها داشتهاند و فعالین حامی دموکراسی را مورد آزار جسمی قرار دادهاند.[49][50][51] پلیس همچنین اطلاعات شخصی افسران را از دیواری در تایپو حذف کرد.[52]
دیوارهای لنون همچنین در تورنتو، ونکوور، توکیو، برلین، لندن، ملبورن، منچستر، سیدنی، تایپه و اوکلند دیده شدهاند.[53][54][55][56] پیامهای همبستگی با جنبش دموکراسیخواهی هنگ کنگ به دیوار اصلی لنون در پراگ اضافه شدهاست. در تاریخ ۳۰ ژوئیه، در هنگام درگیری بین دانشجویان طرفدار دموکراسی و طرفدار ان چین در هنگام برپایی دیوار لنون در دانشگاه اوکلند، یک دانشجوی زن در هنگ کنگی مورد حمله قرار گرفت.[57][58]
بایکوتها
ادارهٔ ارتباطات تقریباً ۱۲٬۰۰۰ شکایت از نحوهٔ پوشش اخبار توسط تیویبی و جهتگیری آنها به نفع اردوگاه حامیان پکن و ح.ک. چ دریافت کرد.[59] معترضان معتقدند که تیویبی روایتی بیش از حد ساده و با اطلاعات محدود ارائه میداد، از این رو از شیوههای سانسور آشکارتر خودداری میکرد.[60] با توجه به این، برخی از شرکتهای تجاری، از جمله شعبههای پوکاری سوئیت و پیتزا هات در هنگ کنگ، تبلیغات خود در تیویبی را برای خشنودی معترضین لغو کردند، اقدامی که خشم مشتریان آنها در سرزمین اصلی چین را برانگیخت.[61]
بعد از اینکه تبلیغی در تمسخر اقدامات ظالمانهٔ اخیر پلیس در صفحهٔ فیس بوک شرکت یوشینویا ظاهر شد، این فستفود زنجیرهای ژاپنی اعلام کرد که قرارداد خود با این آژانس تبلیغاتی را قطع کردهاست. این اقدام باعث انتقاد معترضین شد.[62] معترضین همچنین یک کمپین آنلاین با نام «Bye Buy Day HK» (خداحافظ روز خرید هنگ کنگ) را آغاز کردند، که از فعالان میخواست هر جمعه و شنبه پول کمتری خرج کنند و از خرید یا غذا خوردن در شرکتهای طرفدار پکن اجتناب کنند.[63]
پس از اینکه بازیگر چینی لیو ییفئی از طریق سینا ویبو حمایت خود را از پلیس هنگ کنگ ابراز کرد، کاربران توییتر (از جمله معترضان هنگ کنگ) خواستار تحریم فیلم آیندهٔ دیزنی، مولان، شدند که در آن ییفئی بازیگر نقش اصلیست.[64]
اعتصاب غذا
گروهی از معترضین در پی راهپیمایی ۱ ژوئیه در آدمیرالتی، دست بهاعتصاب غذا زدند. واعظ روی چان این اقدام را آغاز کرد و حدود ۱۰ نفر دیگر از جمله نمایندهٔ پارلمان حزب کارگر، فرناندو چونگ به آن پیوستند. آنها در نزدیکی جاده هارکورت در آدمیرالتی اردو زدهاند، با تابلوهای زیادی در جهت اطلاعرسانی به مردم درمورد اهدافشان. حداقل پنج نفر قول دادهاند که تا زمان رسمیت لایحهٔ استرداد، روزه خود را ادامه دهند.[65][66][67]
جنبشهای نافرمانی مدنی
برخی از فعالان دموکراسی، نافرمانی مدنی و تاکتیکهای اقدام عملی را اتخاذ کردهاند. مثالها شامل اختلال در عملیات دولت، اشغال مناطقی در نزدیکی برج رونیو و محاصرهٔ قرارگاه پلیس در وانچای است.[68][69]
در اواسط ماه ژوئن، معترضین خدمات امآرتی را با مسدود کردن درهای قطار و فشار دادن دکمههای توقف اضطراری در ایستگاههای مختلف قطار مختل کردند.[70] دموسیستو همچنین در ایستگاه میفو تجمع کردند تا سطح آگاهی در مورد این موضوعات را افزایش دهند و از مسافران خواست تا به «حفاظت از دانشجویان» کمک کنند.[71] اختلال در خدمات امآرتی پس از حملهٔ یئونلانگ در ۲۱ ژوئیه و معترضین مخل خدمات قطار در ایستگاه آدمیرالتی باعث شد تا شرکت امآرتی به دلیل سوء مدیریت بازخواست شود. انسداد خدمات امآرتی باعث عکسالعملهای متفاوتی از سایر مسافران شد.[72][73]
در ۳۰ ژوئیه، جنبش نافرمانی مدنی بار دیگر سرویس امآرتی را در ساعات پررفتوآمد صبحگاهی هدف قرار داد.[74] حدود سه ساعت، فعالان خط کونکونگ را در یک ایستگاه تعویض مختل کردند.[75] به دلیل قطع خدمات، امآرتی حمل و نقل رایگان اتوبوس را برای مسافران آسیب دیده فراهم کرد. یک قطار در ایستگاه نورث پوینت در جزیره هنگ کنگ نیز مورد هدف تظاهرکنندگان قرار گرفت.[76] کارکنان راهآهن تهدید به اعتصاب در ۳۰ ژوئیه کردند، اما اتحادیههای راهآهن بهطور رسمی مشارکت در اقدامات اعتصابی را تأیید نکردند.[77]
در جریان اعتصاب عمومی در ۵ اوت، معترضین درهای ایستگاههای مختلف امآرتی را مسدود کردند. در نتیجه، بخش زیادی از شبکهٔ امآرتی فلج شد. جنبش نافرمانی مدنی، ساعات پررفتوآمد را هدف قرار داد تا افراد را از مسافرت به محل کار یا بازگشت به خانه بازدارد. فعالان درگیر گفتند هدف آنها برای جلوگیری از رفتن مسافران به محل کارشان کار در مناطق تجاری مهم مانند سنترال، تسیم شا تسوی و مونگ کوک بود.[78] در طول اعتصاب یک زن باردار، در حالی که ساعتهای زیادی را در ایستگاه قطار منتظر شده بود، احساس ناخوشی کرد و از امدادگران درخواست کمک کرد.[79]
در همان روز، این جنبش همچنین جادهها را مورد هدف قرار داد؛ به طوری که معترضین از وسایل نقلیه خود برای اختلال در ترافیک از جمله توقف در خطوط و رانندگی آهسته در چهارراه استفاده کردند.[80] برخی از معترضین برای مسدود کردن جادهها از وسایل مختلفی از جمله نردههای کنار خیابان، مخروطهای راهنمایی و رانندگی، موانع و سطل آشغال استفاده کردند که باعث شد تعدادی از وسایل نقلیه نتوانند از آن عبور کنند. این عمل بسیار متداول است و چندین بار در تونل کراس هاربر اتفاق افتادهاست و مانع از عبور و مرور ترافیک از طریق یکی از شلوغترین گذرگاههای هنگ کنگ شدهاست.[81] گزارشها حاکی از آن است که فرودگاه بینالمللی هنگ کنگ تحت تأثیر اقدامات اعتصابی قرار گرفته و در نتیجه تعداد زیادی لغو پرواز و تأخیر در پرواز به وجود آمدهاست. عکسها بسیاری از مسافرانی که منتظر هستند، منتشر شدهاست.[78]
محاصره ایستگاه پلیس
با شروع در اواخر ماه ژوئن، به یک روش استاندارد تبدیل شدهاست که راهپیماییهای مسالمتآمیز در طول روز به اقدامات عملی رادیکالتر در شب تبدیل میشوند، که غالباً ایستگاههای پلیس را با اعتراضات خیابانی، محاصره و خرابکاری هدف قرار میدهند.[82] بسیاری از محاصرهها نیز اقدامات همبستگیآمیز در پاسخ به تاکتیکهای شدید پلیس و دستگیریهای اخیر فعالان دموکراسی بودند.[83] ایستگاههای مختلف پلیس در یوون لانگ، تین شوی وای، ما آن شان، تسونگ کوان او، کوون تانگ، تسیم شا تسوی و شم شوی پو و همچنین دفتر مرکزی پلیس محاصره شدند.[84][85] معترضین سنگرهایی را ساختند، ساختمانهای نیروی پلیس هنگ کنگ را خراب کردند، آجرها و تخمها را پرتاب کردند و بر روی دیوارهای بیرونی ایستگاه شعار نوشتند.[86]
جفری انگو، محقق دموسیستو، توضیح داد: «بین بسیاری از احساسات این احساس وجود دارد که … برخی رویاروییهای فیزیکی تنها راهیست که باعث میشود رژیم به خواستههای شهروندان گوش کند.» عدم موفقیت جنبشهای دموکراسیخواه قبلی، نگرانی در مورد فساد و عدم پاسخگویی کری لم باعث شدهاست که بسیاری به این نتیجه برسند که تشدید تاکتیکهای اعتراضی ضروری است.[87][88] در اوایل ماه اوت، اینترسپت با یک روزنامهنگار با تجربه در طول پوشش این ناآرامیهای مدنی مصاحبه کرد و او اظهار داشت که اگرچه معترضان از عواقب قانونی محتمل بسیار آگاه هستند، اما «ترس هنگ کنگیها ریختهاست.»[89]
محاصرهٔ ایستگاههای پلیس تا اوایل ماه سپتامبر به عنوان یک تاکتیک معمول و نمایشی شبانه ادامه داشتهاست.[90][91][92][93]
زنجیرهٔ انسانی
شامگاه ۲۳ اوت، حدود ۱۳۵۰۰۰ نفر در کمپین «راه هنگ کنگ» شرکت کردند تا توجهات را به پنج خواستهٔ جنبش را جلب کنند.[94][95] آنها دست به دست هم دادند تا زنجیرهای انسانی به طول ۵۰ کیلومتر را ایجاد کنند که تا دو طرف بندر هنگ کنگ و قلهٔ شیرکوه کشیده شد.[96] این اقدام از یک واقعهٔ مشابه در ۲۳ اوت ۱۹۸۹ الهام گرفته شدهاست.[97] راه بالتیک ۲ میلیون نفر را درگیر کرد و ۶۷۵ کیلومتر در طول سرزمینهای استونی، لتونی و لیتوانی بکشیده شد. هدف این زنجیره، استقلال از جمهوری شوروی بود. رویداد «راه هنگ کنگ» از انجمنهای ال.آی.اچ.کی. جی و گروههای چت تلگرامی برای کمک به ایجاد زنجیره انسانی استفاده کرد. یکی از شرکتکنندگان در این رویداد، این اعتراضات را با اعتراضات قبلی بسیار متفاوت توصیف کرد: «این بار به جای تهدید و خشم و نفرت، هماهنگی و عشق نشان داده شد. روحیهٔ وحدت بسیار قوی است.»[98][99]
در ادامهٔ مبارزات «راه هنگ کنگ»، برخی از دانش آموزان دورهٔ متوسطه در اوایل ماه سپتامبر زنجیرهای انسانی را در اطراف مدارس خود تشکیل دادند.[100]
شعارهای دموکراسیخواهی شبانه
معترضین سنت فریاد شعار از پنجرههای آپارتمان خود در شب را آغاز کردند. از ۱۹ اوت،[101] ساکنان هر شب ساعت ۱۰ در کنار پنجره فریاد شعار میدهند تا همسایگان و ساکنان مجاورشان، بعد از پایان اعتراضات و مبارزات اجتماعی، روحیه بگیرند.[102] شعارهای دموکراسیخواهی و اعتراضات به پلیس و دولت را میتوان در خارج از خوابگاه دانشگاهها و در محلههای سراسر هنگ کنگ شنید. ایده برگزاری یک «کنسرت دیروقت شبانه» آزاد و عمومی در ابتدا از انجمنهای ال.آی.اچ.کی. جی شروع شد و به عنوان یک اقدام منظم همبسته و راهی برای ابراز شکایت به شیوهای تعاملی مورد توجه قرار گرفتهاست.[103] شعارهای متداولی که معترضین فریاد میزنند عبارتند از: «پنج خواسته، نه یکی کمتر»، «آزاد کردن هنگ کنگ، انقلاب زمان ما» و "هنگ کنگیها، شما میتوانید».
این پدیده با کاسرولاسو و فریاد یازده مقایسه شدهاست.[101]
کارزارهای دادخواست
از ماه مه ۲۰۱۹ به بعد، طومارهای متعددی علیه این لایحه از طرف بیش از ۲۰۰ مدرسهٔ راهنمایی، صنایع مختلف، حرفهها و محلات امضا شد.[104] بیش از ۱۶۷٬۰۰۰ دانش آموز، فارغالتحصیل و معلم از تمام دانشگاههای دولتی و یکی از هر هفت مدرسهٔ متوسطه در هنگ کنگ، از جمله کالج سنت فرانسیس که کری لم در آن تحصیل کرد، نیز طومارهای آنلاینی را علیه لایحهٔ استرداد را شروع کردند.[105] کالج سنت ماریس و کالج واهیان، که به ترتیب وزیر دادگستری ترزا چنگ و وزیر امنیت جان لی در آنها درس خواندند، نیز به این کارزار پیوستند. حتی فارغ التحصیلان، دانش آموزان و معلمان دانشکدهٔ سنت استفان، که قربانی پروندهٔ قتل تایوان، پون هیووینگ، از ترم اول تا سوم در این دانشکده درس خوانده بود، در این کارزار شرکت کردند؛ زیرا در مورد هدف دولت قانع نشده بودند و دولت را متهم کردند که از قتل همکلاسیشان فقط به عنوان بهانهای برای تصویب این لایحه استفاده کردهاست.[106]
طومارهای آنلاین در «ما مردم» و «تغییر» از دولتهای کشورهای غربی خواستند که به لایحهٔ استرداد واکنش نشان دهند و مقاماتی که این لایحه حمایت کردند را مسئول بدانند و از طریق ابطال شهروندی آنها و تحریم کردن ایشان، آنها را مجازات کنند. یکی از طومارها دولت فرانسه را ترغیب کرد که جایزهٔ لژیون دونوری را که به کری لم داده را پس بگیرد.[107]
مدیران پیشین دولت، از جمله آنسون چان، دبیرکل سابق امور اداری، چندین نامهٔ سرگشاده به کری لام نوشتند و از او خواستند که به پنج خواستهٔ اصلی اعتراضکنندگان پاسخ دهد.[108] حدود ۲۳۰ کارمند دولت از بیش از ۴۰ بخش دولتی، که هویت خود را مخفی کردند، از رادیو تلویزیون هنگ کنگ، دفتر نوآوری و فناوری، سازمان آتشنشانی، گمرکی و امور مالیاتی، اداره مهاجرت و بخش خدمات اصلاحی نیز بیانیه مشترکی صادر کردند و ضمن محکوم کردن دولت لم، خواستار استعفای مقامات اصلی درگیر در این حادثه، از جمله لم، جان لی، ترزا چنگ و استفان لو شدند. کارمندان دولت همچنین تهدید کردند که در صورت برآورده نشدن خواستههای اصلی معترضان، اعتصاب کارگری را آغار خواهند کرد کخ موجب فلج شدن عملکردهای دولت خواهد شد.[109][47]
زبان و هنر
هنرها
زبان کانتونی نقش مهمی در این اعتراضات داشتهاست. یکی از شعارهای اولیهٔ اعتراضی «مخالفت با ارسال به چین» که با جملهٔ «دیدن یک خویشاوند روبه مرگ» نیز همآوا بود، به سرعت جلب توجه کرد. برای پسزدن ترولهای آنلاین و جاسوسان چینی که بر این انجمنها نظارت میکردند، برخی از شهروندان از زبان نوشتار-آوایی کانتونی برای ارتباط با دیگران استفاده میکردند؛ درک این زبان برای اهالی چین دشوار است.[110] آنچه کری لم و پلیس گفتند نیز توسط معترضین مورد تمسخر قرار گرفت و باعث شد تا معترضان از این گفتهها به عنوان میم، برچسبهای واتساپ استفاده کنند یا برخی را روی تیشرتهای خود چاپ کنند.[111] انواع مختلفی از اعتراضات کانتونی در جریان اعتراض شکل گرفت. به عنوان مثال، معترضین اغلب «رؤیا» میدیدند، از این کلمه در انجمنهای اینترنتی و هنگام بحث در مورد مکان گردهمایی معترضین استفاده میشد. وقتی تظاهرات یا اعتراضات ممنوع شد، معترضین از ممنوعیت سرپیچی میکردند و اصطلاحاً به «خرید» میرفتند. وقتی یک معترض فریاد میزد «داره بارون میاد»، معترضان همراه او چترهای خود را برای مخفی کردن هویت گروه معترض باز میکردند.[34]
معترضین آثار اقتباسی زیادی را برای تمسخر و محکوم کردن لم و پلیس خلق کردند؛ مانند تبدیل علائم دستورالعمل امآرتی به مجموعه ای از کارتهای «حواستان به اراذل باشه» که به حمله یوون لانگ اشاره میکرد. هنرمندان همچنین تنوعی از بازی کوچک «بینگو» ساختند که به مردم اجازه میدهد حدس بزنند که کری لم در کنفرانس مطبوعاتی بعدی خود چه میگوید. معترضین «میمهای میانسالان» را ایجاد کردند که سالمندان شهر را از وقایع موجود در این شهر آگاه میکرد.[112] و پوسترهای مختلفی را ساختند که هدف آنها آگاهسازی مردم از آنچه اتفاق افتاده، الهام بخشی به مردم جهت پیوستن به اعتراضات و ارائه امداد کمدی است.[113]
آهنگهای اقتباسی
یک سرود مسیحی در سال ۱۹۷۴ با عنوان «برای پروردگار سرود شکرگزاری بخوان» به «سرود غیررسمی» اعتراضات ضد استرداد تبدیل شدهاست و در بسیاری از اماکن اعتراضی شنیده میشود.[114] در ۱۱ ژوئن، گروهی از مسیحیان در ساختمان دولت مرکزی، شروع به خواندن ملودی سادهٔ چهار سطری کردند. صبح روز ۱۲ ژوئن، مسیحیان که توسط کشیشها رهبری میشدند، برای جلوگیری از خشونت میان جمعیت و پلیس ایستادند و با خواندن سرود روحانی برای هنگ کنگ دعا کردند.[115] طبق آیین نامهٔ نظم عمومی هنگ کنگ، اجتماعات مذهبی از تعریف «اجتماع» یا «گردهمایی» معاف هستند و همین امر کار را برای پلیس سخت میکرد.[116][117] این آهنگ در طول شب و برای ده ساعت مکرراً خوانده شد و ویدیوی آن نیز در اینترنت پر بازدید بود. بسیاری از وزارتخانههای محلی هنگ کنگ که از کلیساهای زیرزمینی در چین پشتیبانی میکنند، از این اعتراضات حمایت کردند. بیشتر کلیساهای هنگ کنگ تمایل دارند که از دخالتهای سیاسی اجتناب کنند. اما بسیاری از آنها دربارهٔ تأثیر لایحه استرداد بر مسیحیان نگران هستند زیرا سرزمین اصلی چین قوانین آزاد مذهبی ندارد.[118][119]
«صدای آواز مردم را میشنوی؟»، ترانهای که به عنوان سرود غیررسمی انقلاب چتری در سال ۲۰۱۴ شناخته میشد، بار دیگر بر سر زبانها افتاد.[120][121] همچنین معترضان این ترانه را در بازی دوستانهٔ فوتبال بین منچسترسیتی و کیتچی خواندند. معترضان هدف از این کار را بالا بردن آگاهی جهانی از مسائل هنگ کنگ اعلام کردند.[122][123]
گروهی از آهنگسازان ناشناس ترانه «شکوهی برای هنگ کنگ» را نوشتند که به زمینهٔ اعتراضات تبدیل شد و توسط معترضین به عنوان سرود ملی غیررسمی هنگ کنگ در نظر گرفته شد.[124] در دهم سپتامبر ۲۰۱۹، معترضین در جریان مسابقهٔ مقدماتی جام جهانی فیفا و در بازیی که میان تیمهای هنگ کنگ و ایران برگزار شد، اقدام به خواندن این ترانه کردند.[125] در همان شب، این آهنگ نیز در بیش از دهها مرکز خرید در سراسر هنگ کنگ به صورت عمومی خوانده شد.[126]
پرچمها و نمادها
برخی از معترضین برای حمایت از معرفی آتی قانون حقوق بشر و دموکراسی در هنگ کنگ، لایحهٔ پیشنهادی کنگره ایالات متحده، پرچم آمریکا[127] را در دست داشتند.[128] برخی از معترضین نیز پرچم بریتانیا،[129][130][131] تایوان (جمهوری چین)[132][133] و حتی پرچم آفریقای جنوبی را در دست داشتند.[134] پرچم اژدها و شیر، پرچمی که در دوران استعمار هنگ کنگ استفاده میشد، نیز در طول اعتراضات قابل مشاهده بود هرچند که استفاده از آن اغلب مورد اختلاف بود.[135] برخی از معترضین پرچم اوکراین را در دست داشتند، زیرا از انقلاب ۲۰۱۴ اوکراین الهام گرفته بودند و آن را یک منبع حمایت معنوی تلقی میکردند.
معترضین همچنین پرچم گل بوهینیای پژمرده یا خون آلود را طراحی کردند که از تغییر پرچم منطقهای هنگ کنگ ساخته شده بود.[136] نسخهٔ سیاه و سفید پرچم هنگ کنگ، که از آن به عنوان «بوهینیا سیاه» یاد میشود نیز در اعتراضات دیده شد.[137] پرچم دیگر «چینازی» است؛ این پرچم از پرچم جمهوری خلق چین الگو گرفتهاست، با این تفاوت که ستارههای پرچم چینازی طوری مرتب شدهاند که شکل صلیب شکستهٔ حزب نازی را به خود گرفتهاند. هدف از این طراحی تشبیه جمهوری خلق چین به حزب نازی آلمان است.[138]
بدیوکو، کاریکاتوریست و مخالف سیاسی چینی، پرچم دیوار لنون که نمادی از جنبش طرفداران دموکراسی هنگ کنگ است، را طراحی کرد.[139] به گفتهٔ بدیوکو، این پرچم مستقیماً از دیوار لنون در هنگ کنگ الهام گرفتهاست. این پرچم شامل ۹۶ مربع رنگی است که نمایندهٔ برگههای یادداشتیست که روی این دیوار چسبیده شدهاست: «هر رنگ روی پرچم صدای متفاوتی است؛ و هر صدای فردی مستحق جایگاه خود در هنگ کنگ است.» عدد ۹۶ نمایانگر سال ۱۹۹۶، سال پیش از واگذاری هنگ کنگ به چین است.[140]
تکنولوژی
فعالیت آنلاین
معترضین برای تبادل اطلاعات و ایدهها از اینترنت استفاده کردند. شهروندان از انجمن آنلاین محبوب ال.آی.اچ.کی. جی برای ایجاد کشش در اعتراضات و دریافت ایده استفاده کردند.[141][142] از بین این ایدهها میتوان به اختلال در سرویسهای امآرتی، گردهماییهای شبانه، سازماندهی «پیک نیک» (اصطلاحی است که برای اجتناب از نظارت دولت استفاده میشود) و ایجاد میمهای اعتراضیای که به سالمندان هنگ کنگ کمک میکرد بهتر دلایل اعتراضات را درک کنند، اشاره کرد.[143] میمهای اینترنتی «پهپه قورباغه» به عنوان سمبل آزادی و مقاومت بسیار مورد استفاده قرار گرفته و توجه رسانههای بینالمللی را به خود جلب کردهاست.[144][145]
معترضین با استفاده از تلگرام، یک سرویس پیام رسانی رمزگذاری شده، برای برقراری ارتباط با یکدیگر، پنهان کردن هویت خود و تلاش برای جلوگیری از ردیابی توسط دولت چین و نیروی انتظامی هنگ کنگ استفاده کردهاند.[146][147][148] سرورهای این برنامه در تاریخ ۱۲ ژوئن تحت حملات منع از سرویس قرار گرفتند. بنیانگذار برنامه، پاول دورف، منشأ این حمله را چین دانست[149][150][151] و اظهار داشت که «این حملات همزمان با اعتراضات در هنگ کنگ اتفاق افتادهاست.»[152]
برخی افراد معترضان را به «داکسینگ» اعضای پلیس متهم کردهاند. «داکسینگ» عملیست که در آن فردی اطلاعات شخصی فرد دیگری را بدون اجازه در فضای اینترنتی منتشر میکند. پلیس هنگ کنگ ادعا کرد که وب سایتی را پیدا کردهاست که اطلاعات شخصی بیش از ۶۰۰ افسر را فاش کردهاست.[153] این وبسایت توست گروهی هکتیویست ناشناس اداره میشد. در اوایل ماه ژوئیه، پلیس هشت نفر را در ارتباط با ادعای «داکسینگ» بازداشت کرد.[154][155] در اتفاقاتی جداگانه، پلیس فعالان را به دلیل درگیری در گروههای چت تلگرامی هدف قرار داد: در ماه ژوئن و ژوئیه، دو نفر به جرم توطئه و به اتهام ادارهٔ گروههای چت دستگیر شدند و گفته شد که تحقیقات ادامه خواهد یافت. با این حال، هیچکس به جرمی متهم نشدهاست.[156][157]
بعد از اتفاق ۱۱ اوت، که گفته میشود چشم راست معترضی با گلولهٔ مشقی از بین رفت، شهروندان اینترنت کمپین #Eye4HK را آغاز کردهاند و مردم جهان را دعوت میکنند تا عکس خود را در حالی که چشم راست خود را پوشاندهاند، بگیرند و آن را در رسانههای اجتماعی به اشتراک بگذارند تا حمایتشان را ز جنبش و معترضین ضد استرداد نشان دهند.[158]
دادهپراکنی از ایردراپ
در ماه ژوئن و ژوئیه، معترضین در هنگ کنگ از ویژگی ایردراپ دستگاههای اپل برای پخش اطلاعات ضد استرداد در فضای عمومی، مانند قطارهای امآرتی استفاده کردند و به گیرندگان این امکان را دادند تا نگرانیهای مربوط به قانون پیشنهادی را، با هدف افزایش آگاهی در بین ساکنین هنگ کنگ، بخوانند.[159][160]
در جریان اعتراضات 7 ژوئیه در تسیم شا تسوی، یک منطقه بزرگ گردشگری، معترضین دوباره از ایردراپ برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات در مورد اعتراضات و نگرانی در مورد این لایحه با گردشگرانی از سرزمین اصلی چین استفاده کردند.[161] برخی ازاین کیوآر کدهای به اشتراک گذاشته شده مانند «پول آزاد» از علیپی و ویچت به نظر میرسید، اما در واقع به اطلاعات - نوشته شده به زبان چینی ساده - در مورد جنبش دموکراتیک هدایت میشدند.[162][163] از آنجا که ایردراپ ارتباط مستقیمی بین دستگاههای محلی ایجاد میکند، این فناوری تلاشهای سانسور از سوی سرزمین اصلی چین را دور میزند.[164][165] سانسورهایی که تلاش میکنند اطلاعات تحریف شده و محدودی را در مورد اعتراضات علیه لایحه استرداد به جهانیان ارائه دهد.[166][167]
پخش توری نقطه به نقطه
معترضین قبل از این هم از استفاده پیامک، ایمیل و ویچت که توسط دولت نظارت میشود و به راحتی رصد میشوند، خودداری میکردند. با این احتمال که دولت ممکن است قانونی اضطراری از جمله اقداماتی برای قطع اتصال به اینترنت را تصویب کند،[168] هنگ کنگ شاهد بالا رفتن استفاده از یک بستهٔ نرمافزاری شبکهٔ بیسیم ادهاک تلفن هوشمند به نام Bridgefy بودهاست، که یک برنامهٔ شبکهٔ توری بلوتوث نقطه به نقطه است.[169][170] اگرچه پروتکل بلوتوث ایمن نیست، و ابرداده را میتوان توسط کسانی که با ابزار فنی آشنا هستند نشان داد، اما این برنامه امکان انتقال پیامها را بدون اتصال به اینترنت فراهم میکند.[171] این برنامه با ایجاد ارتباطات بلوتوث استاندارد میان کاربران و از طریق ایجاد شبکهٔ توری در کل شهر، کار میکند.[172] پیامها از طریق تلفنهای دیگر کاربران Bridgefy تا رسیدن به هدف مورد نظر انتقال مییابند. پیامهای مستقیم رمزگذاری میشوند، در حالی که پیامهای منتشرشدهٔ عمومی رمزگذاری نمیشوند.[173] حالت پخش اجازه میدهد تا پیامها برای همه کاربران در محدوده فوری ارسال شود. ناشر برنامه اعلام کرد که بارگیری ماه اوت این برنامه بیش از چهل برابر افزایش یافتهاست، به طوری که در آخرین هفته ماه اوت بیش از شصتهزار بار نصب شدهاست که بیشتر از سمت کاربران ساکن هنگ کنگ بودهاست.[174] در اعتراضات سال ۲۰۱۴ هنگ کنگ، از فایرچت برای ایجاد شبکهٔ اد هاک تلفنهای هوشمند استفاده میشد.[175]
سرمایهگذاری جمعی
علاوه بر راهاندازی کارزار سرمایهگذاری جمعی برای تبلیغات در روزنامههای اصلی بینالمللی، ساکنان هنگ کنگ بودجه ای را برای حمایت از هزینههای حقوقی و هزینههای پزشکی بازداشتشدگان و معترضان زخمی جمعآوری کردند. به عنوان مثال، صندوق امداد بشردوستانه ۶۱۲ بیش از ۱۲ میلیون دلار هنگ کنگ در یک ماه جمعآوری کرد.[176] سازمان دیگری که به معترضین کمکهای مالی ارائه میداد، «اتحاد جرقه» بود؛ هرچند که پلیس و اچاسبیسی بیش از ۷۰ میلیون دلار هنگ کنگ (۹ میلیون دلار) بودجه برای اعتراضات در دسامبر سال ۲۰۱۹ را مصادره کردند و سه مرد و یک زن را که همگی مسئول عملیاتی این گروه بودند را به اتهام «مشکوک بودن به پولشویی» دستگیر کردند.[177]
تندیس طرفدار دموکراسی «بانوی آزادی هنگ کنگ» نیز به هدف خود برای جمعآوری ۲۰۰۰۰۰۰ دلار هنگ کنگ در مدت شش ساعت رسید.[178]
تبلیغات
کارزار تبلیغاتی
در ماه ژوئن و قبل از اجلاس سران گروه۲۰ که در ۲۸ و ۲۹ ژوئن در اوساکا برگزار میشد، معترضین برای افزایش آگاهی جهانی و ترغیب رهبران جهان برای مداخله در این لایحه، اقدام به سرمایهگذاری جمعی برای قرار دادن نامههای سرگشادهٔ خود به صورت تبلیغات تمام صفحه در روزنامههای اصلی بینالمللی کردند. آنها از رهبران جهانی خواستند تا «با [آنها] متحد شوند» و «خواستار محافظت از آزادی و استقلال هنگ کنگ از دخالتهای دولت چین» شدند.[179] هدف جمعآوری ۳ میلیون دلار هنگ کنگ در کمتر از چهار ساعت بدست آمد و ۵٫۴۵ میلیون دلار هنگ کنگ در کمتر از شش ساعت جمعآوری شد.[180] این نامهٔ سرگشاده در روزنامههای مشهور بینالمللی از جمله نیویورک تایمز، گاردین، ژاپن تایمز، گلوب اند میل، زوددویچه تسایتونگ، چوسان ایلبو، لو موند و نسخهٔ آنلاین پولوتیکو یوروپ منتشر شد.[181][182] تبلیغات برای هر گاهنامه به زبان محلی مخاطبان چاپ میشد و با اینکه طراحی و چیدمان گرافیکی متفاوت بود، بیشتر آنها شامل شعار و درخواست «در گروه۲۰ در کنار هنگ کنگ بایستید» در کنار نامهٔ سرگشاده بود.[183]
یک کمپین GoFundMe در ۱۱ اوت ۲۰۱۹ برای جمعآوری بودجه در جهت شروع کارزار تبلیغاتی دوم آغاز شد. این کارزار توانست ۱٫۹۷ میلیون دلار آمریکا در دو ساعت و با مشارکت بیش از ۲۲۵۰۰ نفر جمعآوری کند. از این درآمدها برای قرار دادن مجدد نامههای سرگشاده به عنوان آگهیهای تمام صفحه در ۱۳ روزنامه اصلی بینالمللی از جمله گلوب اند میل، نیویورک تایمز، لوموند، ال موندو و کیونگ هایانگ شینمون استفاده شد.[184][185] این تبلیغات در ۱۷ اوت ۲۰۱۹ درروزنامهها قرار گرفتند.[186]
کنفرانس مطبوعاتی شهروندان
گروهی از معترضین به امید «انتشار صداهای شنیده نشده» و نظرات شخصی خودشان برای عموم، کنفرانس مطبوعاتی شهروندان برگزار کردند. این کنفرانس پاسخی به جلسات مطبوعاتی روزانهٔ پلیس بود. به باور معترضان، پلیس در این جلسات «تحریفهای مخرب» و «اخبار کذب» را گسترش میدهد[187] و معترضان قصد داشتند از این کنفرانسهای مطبوعاتی به عنوان «وزنهای علیه قدرت انحصاری دولت در گفتمان سیاسی» استفاده کنند.[188] در کنفرانسهای مطبوعاتی، معترضین لباس مشکی میپوشیدند، از ماسکهای صورت و کلاه ایمنی استفاده میکردند و بحث را در دو زبان کانتونی و انگلیسی و به همراهی یک مترجم زبان اشاره انجام میدادند.[189] این کنفرانسهای مطبوعاتی با استفاده از تلگرام و الآیاچکیجی هماهنگ میشدند و سخنرانان تأکید میکردند که آنها رهبران جنبش نیستند بلکه امیدوارند صدایی برای متوسط معترضان باشند. کوارتز توضیح داد که چنین تاکتیکی، «خط مقدم» نبرد در جبههٔ روابط عمومی با دولت است.[190]
به گفتهٔ بروس لوی از دانشگاه باپتیست هنگ کنگ، «کنفرانس مطبوعاتی شهروندان دلها و ذهنها را ازآن خود کردهاست. از همه مهمتر، این کنفرانس نمایندهٔ چیزیست که قدرت فاقد آن است - اصالت و اخلاص. اینجا مردم از سخنرانیهای تکراری و پاسخهای از پیشتعیین شده، خسته شدهاند.»[191]
منابع
- "A new kind of Hong Kong activism emerges as protesters mobilize without any leaders". Los Angeles Times. 14 June 2019.
- "Be water, my friend: how Bruce Lee has protesters going with flow". South China Morning Post. 22 June 2019. Retrieved 3 July 2019.
- Griffiths, James (22 July 2019). "Hong Kong's democracy movement was about hope. These protests are driven by desperation". CNN. Retrieved 23 July 2019.
- "Hong Kong protests: Parliament 'never represented its people'". BBC News. Retrieved 2 July 2019.
- Lee, Francis (29 June 2019). "(第十八講) 李立峯:無大台 – 理解抗爭新世代 [Open-source protest: Understanding a new generation of resistance]" (video) (in Cantonese). Retrieved 6 August 2019 – via YouTube.
- Banjo, Shelly; Lung, Natalie; Lee, Annie; Dormido, Hannah. "Hong Kong Democracy Flourishes in Online World China Can't Block". Bloomberg. Retrieved 23 August 2019.
Tech-savvy protesters didn't wait for a leader to tell them how to respond. Instead, they flooded online forums with suggestions that could be voted up or down by their peers, who eventually agreed to overtake Hong Kong's international airport. Those discussion groups, like a free-wheeling digital town hall, serve as the backbone of a movement mounting an unprecedented challenge to China's increased control over the financial hub. Denied full democracy by the Communist Party in Beijing, they’ve decided to create their own.
- Dapiran, Antony. ""Be Water!": seven tactics that are winning Hong Kong's democracy revolution". New Statesman. Retrieved 6 August 2019.
- Lam, Oiwan. "The organisation and future of Hong Kong's 'open source' anti-extradition law movement". Hong Kong Free Press. Global Voices. Retrieved 6 August 2019.
- John Little (1996). "Five: The Running Water". In John Little (ed.). The Warrior Within (Book). Martial Arts-Philosophy: McGraw-Hill. p. 43. ISBN 0-8092-3194-8.
- "In Pictures: 'Flow like water' – Hong Kong protesters converge on police HQ after day of wildcat road occupations". Hong Kong Free Press. 21 June 2019. Retrieved 3 July 2019.
- Hale, Erin (7 August 2019). "'Be water': Hong Kong protesters adopt Bruce Lee tactic to evade police crackdown". The Independent. Retrieved 8 August 2019.
- Yong, Michael (5 August 2019). "Hong Kong protests: A roundup of all the rallies, clashes and strikes on Aug 5". CNA. Retrieved 7 August 2019.
- Lau Yiu-man, Lewis (28 June 2019). "Hong Kong's Protesters Are Resisting China With Anarchy and Principle: The movement is leaderless but not chaotic. It self-regulates even as it constantly reinvents itself". The New York Times. Retrieved 8 July 2019.
- Chan Man Hei, Jacky; Pang, Jun (10 July 2019). "The untold story of Hong Kong's protests is how one simple slogan connects us. We've developed an understanding that though our strategies may differ, we will never walk alone". The Guardian. Retrieved 14 July 2019.
- Fung, Alice (17 July 2019). "Hong Kong elders march in support of young demonstrators". San Francisco Chronicle. Retrieved 18 July 2019.
- "Thousands of Hong Kong mothers rally to support extradition law protesters, as Gov't HQ hunger strike enters 85th hour". Hong Kong Free Press. 15 June 2019.
- "Thousands rally in support of young demonstrators". RTHK. Radio Television Hong Kong. Retrieved 5 July 2019.
- Xinqi, Su. "Mothers gather in show of solidarity with Hong Kong's young protesters, pleading their lives must be treasured". South China Morning Post. Retrieved 5 July 2019.
- "Hong Kong protests: Four tactics which helped demonstrators". The Straits Times. 14 June 2019.
- Kirby, Jen (1 July 2019). "Hong Kong protests escalate with storming of legislative building". Vox.
- Tong, Elson. "Hong Kong's Carrie Lam condemns protesters' occupation of legislature as 'extreme use of violence'". Hong Kong Free Press. Retrieved 2 July 2019.
- Cheng, Kris. "Explainer: How frontline protesters' toolkit has evolved over Hong Kong's long summer of dissent". Hong Kong Free Press. Retrieved 9 August 2019.
- "Mooncakes, hymns and post-it notes: The colour of Hong Kong's protests". Channel News. 18 July 2019. Retrieved 18 July 2019.
- Engelbrecht, Cora; Marcolini, Barbara; Tiefenthäler, Ainara; Al-Hlou, Yousur; Chow, Yuling (22 August 2019). "Meet the Students Fueling Hong Kong's Protests: 'We May Die'" (video). The New York Times. Retrieved 23 August 2019.
- Wolfe, Liz. "Hong Kong Protesters Use Umbrellas, Lasers, and Respirators to Evade Surveillance and Teargas". Reason. Retrieved 10 August 2019.
Street protesters have found cunning ways to avoid police surveillance. By using umbrellas to shield identifying features from CCTV cameras—and in some cases using lasers, to fully derail image-capturing abilities—they have kept themselves safer from retribution.
- Willis, Haley; Khavin, Dimitriy; Horn, Dave; Lai, Rebecca K.K. (10 August 2019). "Laser Pointers and Traffic Cones: Creative Ways Hong Kong Protesters Are Organizing" (video). The New York Times. Retrieved 23 August 2019.
- Yan, Sophie (2 August 2019). "How innovative Hong Kong protesters are using lasers, traffic cones and parkour in battle with police". The Daily Telegraph. Retrieved 7 August 2019.
- Hui, Mary (14 August 2019). "Mired in anger and hatred, Hong Kong's 'radical' protesters are seeking a way forward". Quartz. Retrieved 30 August 2019.
On the one side are those dubbed 'brave fighters' who are up on the frontlines, building road barriers and clashing with police. On the other side is the so-called 'peaceful, rational, non-violent' camp, who want to keep confrontations to a minimum.
- Hui, Mary (19 August 2019). "Hong Kong's moment of calm is in danger of being squandered". Quartz. Retrieved 30 August 2019.
Throughout the past months, there have been ongoing debates among protesters as to whether the 'brave fighters' camp, who are on the frontlines and advocate more aggressive tactics, are more effective in putting pressure on the government than the so-called 'peaceful, rational, non-violent' camp, who want to keep confrontations to a minimum.
- Kuo, Lily (18 August 2019). "Hong Kong's dilemma: fight or resist peacefully". The Guardian. Retrieved 30 August 2019.
Protesters, divided in two camps known as the 'fighters' who believe disruption and force are necessary … and a group known as the 'peaceful, rational and non-violent', have largely agreed to let the peaceful camp take the reins for the weekend.
- Zaharia, Marius; Tam, Felix; Jim, Clare. "Frontline view: Making the case for violence in Hong Kong protests". Reuters. Retrieved 22 August 2019.
[The study] also found the extent to which protesters agreed or strongly agreed with the saying 'the use of violence by protesters is understandable when the government fails to listen' increased from 69% to more than 90% over the summer. Only around 1% disagreed or strongly disagreed, down from 12.5% in June.
- "「和理非」調查 87%稱不會跟勇武割席". RTHK. 17 August 2019. Retrieved 1 September 2019.
- Sham, Yan (28 July 2019). "Hong Kong's third generation of democracy fighters are not just rioters, they are last line of resistance". Hong Kong Free Press. Retrieved 1 September 2019.
- Leung, Hilliary (September 6, 2019). "Hong Kong's Protestors Have Their Own Special Slang. Here's a Glossary of Some Common Terms". Time. Retrieved September 16, 2019.
- "Tear gas fired as Hong Kong protesters besiege police station". Al Jazeera. 4 August 2019. Retrieved 31 August 2019.
- Wang, Yanan; Bodeen, Christopher (6 August 2019). "A day of striking sows chaos across Hong Kong". Retrieved 31 August 2019.
- Asher, Saira; Tsoi, Grace (30 August 2019). "What led to a single gunshot being fired?". BBC News. Retrieved 30 August 2019.
- Chan, Kelvin; Cheung, Kin (24 August 2019). "Hong Kong police draw guns, arrest 36 from latest protest". Retrieved 31 August 2019.
- "The Guardian view on Hong Kong's protests: the mood hardens". The Guardian. 2 July 2019. Retrieved 23 July 2019.
- "傘運感和理非無用 勇武者:掟磚非為泄憤". Ming Pao. 18 August 2019. Retrieved 1 September 2019.
- Lo, Alex (28 August 2019). "Why young rebels welcome a societal collapse". South China Morning Post. Retrieved 30 August 2019.
Some radical groups believe the only way to destroy the central government and Communist Party is by destroying the city first. They even have a term for it, lam chao, which roughly means ‘self-destruct together’, as a way to ‘liberate’ Hong Kong … [this is] a popular Cantonese slang among local extremists … Now you know why you can't appeal to rioters with the line that they are hurting the city; they want to undermine the government, destroy the economy and destabilise society."
- Yu, Verna (13 July 2019). "'Don't mess with us': the spirit of rebellion spreads in Hong Kong". The Guardian. Retrieved 14 July 2019.
- "Lennon Walls of Hong Kong: Lennon Walls started to spread all over Hong Kong during the 2019 Anti-ELAB Movement". Twitter. Archived from the original on 10 July 2019. Retrieved 10 July 2019.
- Cheng, Kris; Chan, Holmes (9 July 2019). "In Pictures: 'Lennon Wall' message boards appear across Hong Kong districts in support of anti-extradition bill protesters". Hong Kong Free Press. Retrieved 10 July 2019.
- Zhou, Joyce; Ruwitch, John. "Imagine all the Post-its: Hong Kong protesters come together with 'Lennon Walls'". Yahoo!. Retrieved 13 July 2019.
- "Civil servants join the fray as crisis escalates". RTHK. 25 July 2019. Retrieved 25 July 2019.
- Cheng, Kris (25 July 2019). "In Pictures: 100s of Hong Kong civil servants criticise gov't handling of protests and Yuen Long mob attacks". Hong Kong Free Press. Retrieved 25 July 2019.
- "HK Lennon Wall Map (香港連儂牆地圖)". Google Maps. Retrieved 13 July 2019.
- "Scuffles at Hong Kong's sticky note 'Lennon wall'". BBC. 11 July 2019. Retrieved 13 July 2019.
- Tsang, Emily; Mok, Danny. "Clashes break out over extradition bill at 'Lennon Wall' near Hong Kong MTR station between protesters and supporters of Carrie Lam". South China Morning Post. Retrieved 10 July 2019.
- "Man charged with wounding 3 people with knife at Tseung Kwan O Lennon Wall". Coconuts Hong Kong. 22 August 2019. Retrieved 23 August 2019.
- Lam, Jeffie (10 July 2019). "'Lennon Walls' spring up across Hong Kong as more than 200 police in Tai Po remove messages featuring officers' personal information". South China Morning Post. Retrieved 18 July 2019.
- "A world away from Hong Kong, a 'Lennon Wall' supporting pro-democracy demonstrators springs up in Toronto" بایگانیشده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine. MSN. Retrieved 13 July 2019.
- Seucharan, Cherise. "'Lennon wall' on Vancouver steam clock a symbol of support for Hong Kong protesters". The Star. Retrieved 14 July 2019.
- "Tokyo Shibuya Lennon Wall (東京渋谷現「連儂牆」紙牌、人身代牆避免打擾日本人)". The Stand News. Retrieved 14 July 2019.
- Un, Phoenix. "Imagine that – 'support HK' messages on Prague wall". The Standard. Retrieved 18 July 2019.
- Tan, Lincoln (30 July 2019). "Hong Kong dispute over China's extradition bill gets physical on University of Auckland campus". The New Zealand Herald. Retrieved 30 July 2019.
- "Female activist knocked to the ground as Hong Kong, China tensions spill over at University of Auckland". 1 News. 30 July 2019. Retrieved 30 July 2019.
- Lok-kei, Sum (10 July 2019). "Pocari Sweat among big brand advertisers ditching Hong Kong broadcaster TVB over claims its extradition bill protest coverage was biased". South China Morning Post. Retrieved 13 July 2019.
- Ives, Mike; Li, Katherine (14 July 2019). "Hong Kong Protesters' New Target: A News Station Seen as China's Friend". The New York Times. Retrieved 15 July 2019.
- Tsang, Denise. "Pocari Sweat, Pizza Hut's mainland China offices distance themselves from Hong Kong franchises over 'TVB bias' in coverage of extradition bill protests". South China Morning Post. Retrieved 13 July 2019.
- Xinqi, Sun (12 July 2019). "Yoshinoya Hong Kong steams at local advertising agency as disputes over extradition bill roil local workplaces". South China Morning Post. Retrieved 14 July 2019.
- Leung, Kanis (18 August 2019). "Hong Kong protesters slash personal spending in economic boycott designed to force government into meeting extradition bill demands". South China Morning Post. Retrieved 24 August 2019.
- "(Dis)Honor to Us All?: 'Mulan' actress sparks boycott calls after reposting rebuke of protesters". Coconuts Hong Kong. 16 August 2019. Retrieved 18 August 2019.
- "Hunger-strikers throw down gauntlet over bill". RTHK. Retrieved 13 July 2019.
- Cheng, Kris (11 July 2019). "Hong Kong anti-extradition bill hunger strikers enter eighth day, as lawmaker Fernando Cheung joins". Hong Kong Free Press. Retrieved 13 July 2019.
- "Hunger strikers vow to continue Hong Kong protest – Protesters that include members of religious groups say fast not over until extradition bill is officially withdrawn" بایگانیشده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine. UCAN. Union of Catholic Asian News Limited. Retrieved 13 July 2019.
- Creery, Jennifer (21 June 2019). "Hong Kong democrats urge gov't to finally axe extradition bill, as protesters swarm around police HQ". Hong Kong Free Press. Retrieved 24 July 2019.
- Grundy, Tom (24 June 2019). "Over 100 Hong Kong anti-extradition law protesters occupy Revenue Tower foyer". Hong Kong Free Press. Retrieved 24 July 2019.
- Tsang, Denise (13 June 2019). "Protesters disrupt Hong Kong's MTR train services with non-cooperation campaign in new front against controversial extradition bill". South China Morning Post. Retrieved 24 July 2019.
- "Demosisto cheered for Sunday protest call at MTR station". The Standard. 14 June 2019. Retrieved 24 July 2019.
- Creery, Jennifer (24 July 2019). "Hong Kong anti-gov't protesters bring trains to halt during rush hour in latest act of civil disobedience". Hong Kong Free Press. Retrieved 24 July 2019.
- Yao, Rachel (24 July 2019). "Extradition bill protesters cause rush hour chaos in Hong Kong as they block main MTR rail line in city". South China Morning Post. Retrieved 24 July 2019.
- Yeo, Rachel; Wong, Michelle; Siu, Phila; Kang-chung, Ng. "Hong Kong facing rush hour chaos as anti-government protesters stop MTR services departing in bid to cause major disruption to transport network". South China Morning Post. Retrieved 30 July 2019.
- "UPDATED: Thousands delayed as protesters disrupt early morning MTR commute". Coconuts Hong Kong. Retrieved 30 July 2019.
- Cheng, Kris. "Hong Kong protesters bring metro services to a halt in fresh action against gov't". Hong Kong Free Press. Retrieved 30 July 2019.
- Yau, Cannix. "Hong Kong rail staff threaten to strike as MTR Corp battles to restore driver morale after Yuen Long station attack". South China Morning Post. Retrieved 30 July 2019.
- "Hong Kong readies for crisis as strike targets airport, buses and trains". South China Morning Post. 4 August 2019. Retrieved 5 August 2019.
- "修例風波:不合作運動一度癱瘓交通 港鐵全線復常". on.cc東網 (in Chinese). Retrieved 5 August 2019.
- "迴旋處「不合作」 10車兜圈慢駛 網民讚安全駕駛". on.cc東網 (in Chinese). Retrieved 5 August 2019.
- "Hong Kong protesters block Cross-Harbour Tunnel". South China Morning Post. Retrieved 5 August 2019.
- Ramzy, Austin; Ives, Mike; May, Tiffany. "Hong Kong Strike Sinks City into Chaos, and Government Has Little Reply". The New York Times. Retrieved 6 August 2019.
In recent weeks, the protesters’ anger has largely shifted to focus on the scale and intensity of the police response. On Monday they surrounded and vandalized several police stations, setting fires outside at least two of them … Since protesters started to increasingly target police stations this past weekend, officers have appeared to be more aggressive in making arrests. But the increased assertiveness risked further inflaming public sentiment, and at least one protest not originally scheduled for Monday was driven by anger over an earlier arrest. 'For me the most alarming thing is we’re kind of on a knife's edge here – open disrespect for the police, police stations being targeted,' Mr. Dapiran said. 'We are on the cusp of what could be a general breakdown of law and order. It hasn't gotten there yet, but the government hasn't done anything to stop it.'
- Tong, Elson. "Hong Kong protesters surround police station again following more arrests". Hong Kong Free Press. Retrieved 6 August 2019.
- 王譯揚, 朱雅霜, 呂諾君 (4 August 2019). "【天水圍黑夜】二百街坊包圍警署 有人掟蛋掟磚 防暴警舉黃旗". 香港01 (in Chinese). Retrieved 5 August 2019.
- "Six-hour siege of HK police headquarters". South China Morning Post. Retrieved 5 August 2019.
- "Hong Kong protesters target police headquarters". South China Morning Post. Retrieved 5 August 2019.
- Khan, Natasha; Fan, Wenxin. "'Prepared to Die': Hong Kong Protesters Embrace Hard-Core Tactics, Challenge Beijing". The Wall Street Journal. Retrieved 6 August 2019.
- "The Guardian view on Hong Kong's protests: no end in sight, and little hope". The Guardian. Retrieved 7 August 2019.
- Mackey, Robert. "What a Protest in Hong Kong Looks Like When Pro-Democracy Marchers Lose their Fear of the Police". The Intercept. Retrieved 8 August 2019.
- Ming Pao (به چینی). Hong Kong: Media Chinese International. 3 September 2019 https://news.mingpao.com/pns/要聞/article/20190903/s00001/1567449977735/旺角再衝突-浸大方仲賢等多人被捕. Retrieved 3 September 2019. Missing or empty
|title=
(help) - "太子站男子被警制服 疑昏迷送院 九龍灣截停巴士帶走多人 街坊包圍罵警 | 立場報道 | 立場新聞". 立場新聞 Stand News. Retrieved 2019-09-04.
- 凌逸德 (2019-09-04). "【示威現場】過百人圍旺角警署及北大嶼警署 寶琳站落閘". 香港01 (به چینی). Retrieved 2019-09-05.
- 凌逸德 (2019-09-04). "【示威現場】過百人圍旺角警署及北大嶼警署 寶琳站落閘". 香港01 (به چینی). Retrieved 2019-09-05.
- Wong, Michelle; Cheung, Tony; Lok-kei, Sum; Ting, Victor. "Demonstrators offer sparkling visions of unity as an estimated 135,000 people form 60km of human chains to encircle city in 'Hong Kong Way'". South China Morning Post. Retrieved 23 August 2019.
- "Hong Kong's human chain protest against extradition bill" (video). BBC. 23 August 2019. Retrieved 24 August 2019.
- "Hong Kong protesters join hands in 30-mile human chain". The Guardian. Retrieved 23 August 2019.
For Friday's 'Hong Kong Way' demonstration, organisers had called for people to gather in single file along routes that roughly matched subway lines, snaking nearly 30 miles (50km) through Hong Kong Island, Kowloon and the New Territories.
- Rasmi, Adam; Hui, Mary. "Thirty years on, Hong Kong is emulating a human chain that broke Soviet rule". Quartz. Retrieved 23 August 2019.
The 1989 event, three months before the fall of the Berlin Wall, generated worldwide attention. Estonia, Latvia, and Lithuania would gain full independence two years later, during the fall of the Soviet Union … Today, inspired by the Baltic demonstrations of 1989, thousands of protesters in Hong Kong formed 'The Hong Kong Way.'
- Hui, Mary. "Photos: Hong Kong protesters unify in a human chain across the city". Quartz. Retrieved 23 August 2019.
The Hong Kong Way comes just five days after as many as 1.7 million demonstrators took to the streets in a peaceful rally on Aug. 18) — and before city gears up for another weekend of protests. The Chinese territory has seen a rare period of calm, with last weekend the first in more than two months with no tear gas fired by police.
- Pang, Jessie; Tam, Felix. "Hong Kong families form peaceful human chains ahead of airport protest". Retrieved 23 August 2019.
'I joined the Hong Kong Way because it's peaceful,' said protester Peter Cheung, 27. 'This is the 30th anniversary of the Baltic Way. I hope there will be a bigger chance to make an international noise.'
- Lew, Linda (September 5, 2019). "Students at Hong Kong secondary schools form human chains as part of class boycott, with pupils at one accusing management of restricting freedom of expression". South China Morning Post. Retrieved September 6, 2019.
- Creery, Jennifer (September 6, 2019). "'Million scream': Every night at 10pm, Hong Kong protesters belt out their frustrations". Hong Kong Free Press. Retrieved 6 September 2019.
- "反送中》喊出訴求!港人發起每晚10點#窗邊咆哮 – 國際 – 自由時報電子報". 自由電子報 (به چینی).
- Tam, Felix; Zaharia, Marius (2 September 2019). "Hong Kong neighborhoods echo with late night cries for freedom". Reuters. Retrieved 4 September 2019.
Over the past week, residents were seen out on their balconies or opening their windows to shout 'Liberate Hong Kong, Revolution of our times', 'Ga Yao!' - a Cantonese expression of encouragement often translated as 'Add oil' - or simply vent expletives toward police and the government. The shouting, heard across the territory, is often interactive - one person starts and a chorus of others soon respond. 'Some people may think it’s naive,' said Torres Fong, 22, a Hong Kong Baptist University student who joins the shouting from his dorm room every night. 'I think its value is far higher. It shows how Hong Kongers are united in this movement and how the spirit is spread across every district. We all live in a tense political atmosphere. Shouting is a way to let out steam and keeps us focused on our core demands.'
- "Hundreds of petitions appear in protest of Hong Kong's controversial China extradition bill". Hong Kong Free Press. 30 May 2019. Retrieved 16 June 2019.
- "【引渡修例】中學反修例聯署共逾16萬簽名人次 鄭若驊母校居榜首". HKC News. 5 June 2019.
- "Thousands sign petitions against extradition bill at 90 Hong Kong schools – including city leader Carrie Lam's alma mater St Francis Canossian College". South China Morning Post. 28 May 2019.
- "Petition urges France to strip Carrie Lam of civil honor". The Standard. Retrieved 16 June 2019.
- Tong, Elson (24 July 2019). "34 ex-Hong Kong officials and legislators make second appeal for investigation into extradition bill saga". Hong Kong Free Press. Retrieved 25 July 2019.
- "Civil servants threaten strike over ongoing crisis". RTHK. 25 July 2019. Retrieved 25 July 2019.
- Cheng, Kris (18 August 2019). "Si doi gak ming: Hong Kong protesters 'spell out' their message in effort to foil mainland Chinese trolls and 'spies'". Hong Kong Free Press. Retrieved 23 August 2019.
- Creeny, Jennifer (July 25, 2019). "Wilting bauhinias and widemouthed tigers: The evolution of Hong Kong's protest posters". Hong Kong Free Press. Retrieved September 6, 2019.
- Taylor, Jerome (June 24, 2019). "Memes, cartoons and caustic Cantonese: the language of Hong Kong's anti-extradition law protests". Hong Kong Free Press. Retrieved September 6, 2019.
- "'Be water:' Hong Kong protest mantra influences how art is designed and distributed". CNN. August 9, 2019. Retrieved September 6, 2019.
- Todd, Douglas (5 September 2019). "Hong Kong protesters turn 1970s hymn into anthem". Vancouver Sun. Retrieved 6 September 2019.
'Even if you’re not a Christian it’s still the anthem' of the pro-democracy movement, says Tse, who obtained his PhD from UBC and has long been watching conflict in Hong Kong … 'The hymn captures the aspirations of the protesters, in the sense they don’t want their home to be ridden with violence by police, who sometimes seem to be in an unholy alliance with triad gangs,' says Tse, author of Theological Reflections on the Hong Kong Umbrella Movement (Palgrave) … Pastor Chiu says Christians are quietly working among the demonstrators, even though most in Hong Kong, Canada or Australia would not necessarily be churchgoers. Congregations are opening their doors to demonstrators who need rest and washrooms. Pastors in green vests are moving among the throngs, offering comfort.
- "Sing Hallelujah無限唱 跨宗派信徒自發晝夜守護香港". CitizenNews. 22 June 2019.
- "A 1974 Hymn Called 'Sing Hallelujah to the Lord' Has Become the Anthem of the Hong Kong Protests". Time. 19 June 2019.
- "Hong Kong protests: How Hallelujah to the Lord became an unofficial anthem". BBC. 21 June 2019.
- "'Sing Hallelujah to the Lord' has become the unofficial anthem of the anti-extradition protest movement". Shanghaiist. 16 June 2019. Retrieved 5 July 2019.
- "'Sing Hallelujah to the Lord': Religion on the forefront of Hong Kong's protests". Hong Kong Free Press. 30 June 2019. Retrieved 5 July 2019.
- Victor, Daniel (September 12, 2019). "Hong Kong Protesters, Without an Anthem to Sing, Create One Online". New York Times. Retrieved September 13, 2019.
- Law, Violet. "Hong Kong: Demonstrators boo Chinese anthem at football qualifier". Al Jazeera. Retrieved 2019-09-10.
- "【願榮光歸香港】大埔、沙田、油塘多區居民晚上接力大合唱" (به چینی).
- Dzidzovic, Arman; Wong, Alan (23 August 2019). The messages behind Hong Kong's foreign flags. Inkstone. South China Morning Post Publishers (Alibaba Group). Retrieved 28 August 2019.
- Bell, Chris (June 13, 2019). "Hong Kong protests: Social media users show support". BBC. Retrieved September 6, 2019.
- Oscar Holland (6 July 2019). "How Hong Kong's flag became the target of protest". CNN Style. Retrieved 9 September 2019.
- "修例風波:遊行人士展示仿五星旗 砌納粹標誌". on.cc東網. 2019-08-31.
- Holmes, Chan (10 September 2019). "Political cartoonist Badiucao unveils new 'Lennon Wall flag' for Hong Kong democracy movement". Hong Kong Free Press HKFP. Retrieved 14 September 2019.
- "Why Telegram's security flaws may put Iran's journalists at risk". Committee to Protect Journalists. 31 May 2016. Retrieved 20 July 2016.
- Turton, William (24 June 2016). "Why You Should Stop Using Telegram Right Now". Gizmodo. Retrieved 7 July 2016.
- Banjo, Shelly (30 August 2019). "How Hong Kong Protests Could Lead to Internet Cut Off". Bloomberg. Archived from the original on 2 September 2019. Retrieved 7 September 2019.
Hong Kong's Chief Executive Carrie Lam has said all options are on the table as she tries to quell the pro-democracy demonstrations that have rocked the city for months – including invoking a colonial-era law that grants her broad powers similar to martial law. The last time it was used, in 1967, there was no internet. This time the law could be used to order the blocking of messaging apps or websites favored by protesters, or even to disrupt internet service entirely … The law was written almost a century ago and has only been invoked once – during Hong Kong's 1967 riots. That was well before the internet was created. But the authority granted specifically covers 'the control and suppression of publications, writings, maps, plans, photographs, communications and means of communication.'
- Koetsier, John. "Hong Kong Protestors Using Mesh Messaging App China Can't Block: Usage Up 3685%". Forbes. Archived from the original on 2 September 2019. Retrieved 2 September 2019.
- De Silva, Matthew (3 September 2019). "Hong Kong protestors are once again using mesh networks to preempt an internet shutdown". Quartz. Archived from the original on 3 September 2019. Retrieved 7 September 2019.
- Wakefield, Jane (3 September 2019). "Hong Kong protesters using Bluetooth app". BBC. Archived from the original on 4 September 2019. Retrieved 5 September 2019.
- Cohen, Noam (6 October 2014). "Hong Kong Protests Propel FireChat Phone-to-Phone App". The New York Times. Archived from the original on 4 August 2017. Retrieved 7 September 2019.
- Ng, Naomi (6 July 2019). "Stand strong and brace for long battle over extradition bill, mourners told at vigil for two protesters at Hong Kong Education University". South China Morning Post. Archived from the original on 15 September 2019. Retrieved 13 September 2019.
- Cheng, Kris (December 20, 2019). "4 Hong Kong protester support group arrestees released on bail". Hong Kong Free Press. Retrieved February 7, 2020.
- Cheng, Kris (31 August 2019). "Plan for 'Lady Liberty Hong Kong' pro-democracy statue surpasses HKhongkongfp00k crowdfunding goal within hours". Hong Kong Free Press. Archived from the original on 13 October 2019. Retrieved 13 September 2019.