خرس سیاه آسیایی

خرس سیاه آسیایی (خرس سیاه تبتی، خرس ماه یا خرس یقه‌دار) گونه‌ای خرس در اندازه متوسط است که روی قفسهٔ سینه‌اش لکه سفیدی به علامت V نقش بسته‌است. این خرس به‌خوبی برای زندگی بر روی درخت انطباق یافته و در مناطق وسیعی از جنوب آسیا، شمال شرق چین، خاور دور روسیه و ژاپن می‌زید. آی‌یوسی‌ان این حیوان را در فهرست گونه‌های در خطر انقراض و در ردهٔ آسیب‌پذیر قرار داده‌است که بیشتر به‌دلیل جنگل‌زدایی و شکار این حیوان برای استفاده از برخی اعضای بدن اوست. خرس سیاه شباهت ریخت‌شناسانه بسیار زیادی با خرس‌های ما قبل تاریخ دارد و برخی دانشمندان وی را نیای دیگر گونه‌های امروزین خرس می‌دانند. خرس سیاه هرچند بیشتر گیاه‌خوار است اما رفتاری پرخاش‌گرانه نسبت به انسان دارد و حملهٔ بدون هشدار این حیوان به آدمی بارها گزارش شده‌است.

خرس سیاه آسیایی
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشت‌خواران
تیره: خرس‌سانان
سرده: خرس
گونه: خرس سیاه آسیایی
نام علمی
Ursus thibetanus
کوویر، ۱۸۲۳

خرس سیاه آسیایی شبگرد است و بر خلاف دیگر همنوعان خود خواب زمستانی ندارد. عمر آن حدود ۲۵ سال است و ۱۲۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر طول و ۵۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم وزن دارد و علاوه بر مواد گیاهی، از حیوانات و حشرات، مهره داران کوچک، نوزاد پستانداران و گاهی اوقات دام اهلی تغذیه می‌کند. این خرس معمولاً در اواخر تابستان جفت‌گیری می‌کند و پس از حدود هفت ماه دو توله می‌زاید.[1]

زیستگاه آن در ایران

کوهستانهای شهرستان نیکشهر کوهای شوشیم در جنوب سیستان و بلوچستان (ایران) یکی از زیستگاه‌های اصلی این خرس محسوب می‌شود و رویشگاه‌های پراکنده درختچه داز و زیتون واقع در بلوچستان شامل مناطق کوهستانی مهرستان، نیک شهر، قصرقند، لاشار، آهوران و رشته کوه بیرک از مهم‌ترین مناطق زندگی خرس سیاه بلوچی است. این خرس در گویش مردم بلوچ با نام‌های «مَم» و «هرس» شناخته می‌شود.[1]

شهرستان رودان در استان هرمزگان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های این گونه ارزشمند در کشور است. در چند سال اخیر تعداد مشاهدات مستقیم، دیده شدن نمایه‌هایی مانند رد پا و مدفوع و گزارش‌های مردمی از خرس سیاه آسیایی و پلنگ در شهرستان افزایش مستمری داشته‌است. بر اساس بررسی‌های به عمل آمده به نظر می‌رسد این امر بیش از آن که حاصل افزایش تعارض میان انسان و این دو جانور ارزشمند باشد، نتیجه افزایش جمعیت به علت بهبود شرایط زیستی آن‌ها است.

کاهش چشمگیر بارندگی‌ها از سال ۱۳۷۶ به بعد، در حالی که تصور می‌شود بایستی شرایط زیست جانوران را بحرانی تر کند، در برخی مناطق به احیای زیستگاه‌های خرس سیاه کمک کرده‌است. مناطق کوهستانی به دلیل عدم توانایی جذب آب فراوان در سفره‌های زیر زمینی خود، در برابر خشکسالی بسیار آسیب پذیرتر نشان داده و اکثر چاه‌ها خشک شده و بسیاری باغ‌ها از بین رفته‌اند. این امر باعث تسریع در مهاجرت روستاییان شده‌است به گونه‌ای که بیش از ۹۰ درصد ساکنان این مناطق دور افتاده، در ۱۰ سال اخیر به روستاهای دیگر و شهرها مهاجرت کرده‌اند. راه‌های روستایی متروکه شده و درخت‌های خرما که دارای سازگاری بیشتری در برابر بی آبی هستند باقی‌مانده‌اند. به این ترتیب زیستگاه‌ها پیوستگی خود را بار دیگر به دست آورده غذای کافی نیز در دسترس خرس سیاه قرار گرفته‌است. علاوه بر این افزایش نسبی بارندگی‌ها در چند سال اخیر، بهبود عملکرد محیط بانان و گشت و کنترل‌های منظم و مستمر، آگاه‌سازی جوامع محلی، بهبود فرهنگ محیط زیستی مردم و حساس شدن نسبت به وضعیت گونه‌های جانوری، به افزایش جمعیت و کاهش تلفات کمک شایانی کرده‌است. در حال حاضر تقریباً در تمامی مناطق کوهستانی شهرستان حضور خرس سیاه اثبات شده‌است. در دو هفته اخیر(۳۰ دی ۱۳۹۲)، دو قلاده توله خرس در روستای برنطین، رد پای یک قلاده خرس سیاه در روستای فاریاب و یک قلاده در روستای بادافشان دیده شده‌است.[2]

خرس سیاه آسیایی هم‌اکنون در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN RED LIST) در طبقه در آستانه انقراض (CR) قرار دارد و هیچ آمار مشخصی از تعداد اندک باقی‌مانده جمعیت این گونه در کشور در دست نیست.

زیرگونه‌ها
زیرگونهتصویرپراکندگی
خرس سیاه اوسوریجنوب سیبری، شمال شرقی چین و شبه‌جزیره کره
خرس سیاه بلوچیجنوب بلوچستان
خرس سیاه تبتیآسام، نپال، میانمار، تایلند و آنام
خرس سیاه فورموسانتایوان
خرس سیاه ژاپنیژاپن جزایر هونشو و شیکوکو. در کیوشو منقرض شده است.
خرس سیاه هندوچینهیمالیا و هندوچین
خرس سیاه هیمالیاییکشمیر، هیمالیا و سیکیم

پیوند به بیرون

منابع
  1. خرس سیاه بلوچی (مم یا هرس) خواب زمستانی ندارد بایگانی‌شده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine پایگاه اطلاع رسانی شهرستان نیکشهر
  2. افزایش جمعیت خرس سیاه و پلنگ در شهرستان رودان اداره حفاظت محیط زیست شهرستان رودان
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ خرس سیاه آسیایی موجود است.
اطلاعات مرتبط در ویکی‌گونه: Ursus_thibetanus
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.