زمین‌لرزه احتمالی تهران

زمین‌لرزهٔ احتمالی تهران[1][2][3][4][5] یا وقوع زلزلهٔ قطعی در تهران[6][7] به پیش‌بینی‌های منابع دانشگاهی و منابع رسمی دولتی و خبرگزاری‌ها مبنی بر احتمال وقوع یک زمین‌لرزهٔ برجسته[8] در تهران اشاره دارد.

موقعیت گسل‌‌های نزدیک شهر تهران

مطالعه‌ای جدید در سال ۱۳۹۷ نشان داده که امکان وقوع زلزله‌ای شدید در تهران بین ۶ تا ۱۲ سال آینده (میان سال‌های ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۹ خورشیدی) وجود دارد.[9]

رشد شهری در تهران به شکل نادرست انجام شده و حدود ۸ میلیون نفر از جمعیت تهران در ناحیهٔ بسیار خطرناک قرار دارند.[10] یک تحقیق زمین‌شناسی پیش‌بینی می‌کند که زلزله‌ای با بزرگی حدود ۷ ریشتر در تهران ۶۴۰٬۰۰۰ مسکن را از مجموع ۱٬۱۰۰٬۰۰۰ مسکن ویران کرده و علاوه بر این بیش از یک میلیون و نیم از جمعیت تهران را کشته و حدود چهار میلیون و سیصد هزار نفر را زخمی‌کند.[11] به‌گفتهٔ ریفات لطیفی، متخصص جراحی بالینی در دانشگاه آریزونا، حدود ۲۰ درصد از مرگ‌های مربوط به این زمین‌لرزه احتمالی در ۲ ساعت اول اتفاق می‌افتد که از جمله دلایل اصلی آن خفگی در اثر استنشاق گرد و غبار، فشار بر قفسه سینه، شوک افتادن قند خون[12] یا سرمازدگی می‌باشد. بقیه ۸۰ درصد مرگ و میر در ۳ روز اول اتفاق می‌افتد و دلیل آن از دست دادن آب بدن، سرمازدگی، نشانگان له شدن، نارسایی کلیوی، عفونت زخم، یا گندخونی می‌باشد.[13] در سال ۱۳۹۲، به نقل از مهرداد حلوایی دبیر کمیتهٔ دفع آفات شهری و صنعتی شهرداری تهران عنوان گردید که اگر زلزله‌ای جدی در تهران به وقوع بپیوندد، موش‌ها در زیر زمین، زیرآوار ماندگان را تا رسیدن نیروهای امدادی می‌خورند و زنده نخواهند گذاشت؛[14] این ادعا بعد از آن توسط اسماعیل کهرم استاد دانشگاه و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تأیید شد.[15] گسل‌های تهران شامل گسل مُشاء - فَشَم، گسل شمال تهران، گسل نیاوران، گسل تِلو پایین، گسل محمودیه و گسل شیان و کوث می‌شود و این گسل‌ها خطرناک می‌باشد. طبق محاسبات علی درویش زاده (پدر علم زمین‌شناسی ایران)، این دوره برای تهران ۱۵۰ سال است در حالی که از وقوع آخرین زمین‌لرزهٔ بزرگ آن ۱۸۰ سال گذشته. این تأخیر ۳۰ ساله به این معنی است که زمین‌لرزهٔ بعدی، احتمالاً شدت و بزرگی بیشتری خواهد داشت. انرژی زمین در حال جمع شدن در گسل هاست و زلزله بعدی تهران قابلیت وقوع تا ۸ ریشتر را دارد. گسل شمال ری، گسل جنوب ری، گسل کهریزک، گسل گرمسار، گسل پیشوا، گسل پارچین هستند؛ البته گسل‌های فرعی زیادی در سطح شهر تهران وجود دارد مانند نارمک، شادآباد، داوودیه، عباس‌آباد، باغ فیض و ... بر پایهٔ پژوهش گروه همکاری‌های بین‌المللی ژاپن جایکا (JICA) از این میان احتمال فعال شدن سه گسل مشا، جنوب ری و شمال تهران تشخیص داده شد که فعال شدن هر کدام خسارات و شدت گوناگونی را در هر منطقه از تهران در پی خواهد داشت.[16] البته در ماهیت گسل ری تردید وجود دارد.

در سال ۱۳۸۰ آژانس بین‌المللی مطالعات زلزلهٔ ژاپن (جایکا) برمبنای مطالعه وضعیت زمین، خاک، عرض خیابان‌ها، تعداد طبقات ساختمان‌ها، جمعیت تهران، شیب تهران و موارد بسیاری از این دست، دو گزارش ارائه داد که بر اساس آن گسل شمال تهران توانمندی وقوع زلزله تا ۷٫۲ ریشتر و گسل جنوبی قدرت زلزله تا ۷ ریشتر را دارد. این گزارش هم چنین تعداد تلفات را محاسبه کرده بود و پیش‌بینی می‌کرد که زلزله تهران با چندصد هزار کشته و دوبرابر آن زخمی همراه باشد.

گسل های بزرگ استان تهران

گسل‌های خطرناک تهران

به عنوان گسل‌های خطرناک، گسل شمال تهران از کرج تا لواسانات را دربر گرفته‌است. گسل جنوب تهران یا همان گسل ری شمالی و گسل ری جنوبی که بین ۷ تا ۷٫۶ ریشتر قابلیت وقوع زلزله را دارد. گسل مُشا-فشم که از سمت فیروزکوه و دماوند تا محدودهٔ کندوان امتداد یافته و طول آن حداقل ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر است و توانمندی‌اش برای زلزله بیش از ۷ ریشتر است. گسل شمال تهران در لواسانات و لشکرک از همین گسل انشعاب یافته و ثابت شده که در طول تاریخ ۱۰ هزار ساله گذشته، این گسل بارها فعال بوده‌است.

در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ ساعت ۰۰:۴۸ بامداد پس از ۱۹۰ سال گسل مُشا مجدداً فعال شد و زلزله‌ای به قدرت ۵٫۱ ریشتر را به‌وجود آورد. این زلزله خسارت مالی در برنداشت اما دو نفر، یکی هنگام فرار از خانه و دیگری بر اثر ترس جان باختند و ۲۳ نفر هم مصدوم شدند.

احتمالات زمان وقوع زمین‌لرزه

فهرست زمین‌لرزه‌های ایران در مقیاس‌های نزدیک ۷ ریشتر در ناحیهٔ اطراف تهران به شرح زیر است:[11][17]

سال بخش گسل اندازه مقیاس مرکالی
۳۰۰ پیش از میلاد ری پارچین، ری ۷٫۶ X
۷۴۳ میلادی دروازهٔ خزر گرمسار ۷٫۲ Vlll+
۸۵۵ میلادی ری کهریزک ۷٫۱ Vlll+
۹۵۸ میلادی طالقان مشاء ۷٫۷ X
۱۱۱۷ میلادی کرج تهران ۷٫۲ VIII+
۱۶۶۵ میلادی دماوند مشاء ۶٫۵ Vill+
۱۸۱۵ میلادی دماوند مشاء نامعلوم V+
۱۸۳۰ میلادی دماوند مشاء ۷٫۲ VIII+

داده‌ها نشان می‌دهد که در منطقهٔ تهران حدود هر ۱۵۸ سال یک زمین‌لرزه اتفاق می‌افتد.[11] آخرین زمین‌لرزهٔ برجسته در تهران مربوط به سال ۱۸۳۰ میلادی و به بزرگی ۷٫۲ ریشتر بود.[18] به نظر کارشناسان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزلهٔ ایران، بر اساس آمار لرزه‌خیزی و تاریخی موجود انتظار می‌رود در دایره‌ای به مرکزیت تهران با شعاع ۱۰۰ کیلومتر هر ۲۰۰ سال یکبار زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۷ ریشتر، هر ۲۰ سال یکبار زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۶ ریشتر، هر ۲ سال یک‌بار زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۵ ریشتر و هر ۶ ماه یکبار زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۴ ریشتر رخ بدهد.[19]

در مورد زمین‌لرزه‌های تاریخی منطقهٔ تهران، آرش سلحشور مدیر مؤسسهٔ دیرینه‌شناسی فلات اعتقاد دارد که یکی از عظیم‌ترین و ویرانگرترین زمین لرزه‌های تهران در محدودهٔ زمانی قرن هفتم و هشتم هجری قمری اتفاق افتاده‌است که افزون بر مطالعات زلزله‌شناسی، مدارک و شواهد باستان‌شناسی نیز این موضوع را تأیید می‌کند.[20]

به گفتهٔ محمودرضا دلاوری، مدیر کار گروه سیستم‌های اطلاعات مکانی پردیس فنی دانشگاه تهران: «وقوع زلزله در تهران حتمی است و طبق تحقیقات زلزله دارای یک دورهٔ بازگشت است که طبق برآوردها هر ۱۵۰ سال یک بار یک زلزلهٔ بزرگ رخ می‌دهد و با توجه به اینکه بزرگ‌ترین زلزله در تهران در ۱۷۰ سال گذشته رخ داده‌است باید خود را برای وقوع زلزلهٔ بزرگ در کلانشهرها آماده کنیم.» نوربخش غلامی، استاد دانشگاه تهران و زمین‌شناس، در سال ۱۳۸۹ پیش‌بینی کرده که طی چند سال آینده زلزله‌ای با مقیاس ۷ ریشتر در تهران رخ می‌دهد که نتیجهٔ آن فاجعه‌ای مخرب‌تر از بم خواهد بود، و بحرانی ایجاد می‌شود که شاید در هیچ جای دنیا مشابهٔ آن اتفاق نیافتاده باشد.[21]

از طرف دیگر محمدرضا حاتمی عضو پژوهشگاه زلزله مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران می‌گوید: «شاید دولتی بخواهد جمعیت را در سطح کشور پراکنده کند ... ولی اینکه تهران زلزله‌خیز است، در آن شکی وجود ندارد. امکان وقوع زمین لرزه در تهران را هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند، کما اینکه کسی نمی‌تواند بگوید زلزله نخواهد آمد.»[21]

زمین‌لرزه‌های با بزرگی بیشتر از ۲٫۵ روی‌داده در ناحیهٔ تقریبی استان تهران (منطقهٔ بین عرض جغرافیایی ۳۵ تا ۳۶ درجه و طول جغرافیایی ۵۰٫۵ تا ۵۳ درجه) از ابتدای سال ۲۰۰۶ تا فوریه ۲۰۱۸.

به هر حال تهران گسل‌های فراوانی دارد که بزرگ‌ترین آن‌ها در شمال و جنوب تهران فعال است و هر آن احتمال دارد مثل انفجار یک بمب، تهران روی هوا برود. حتی مقامات دولتی هم دربارهٔ زلزلهٔ قریب‌الوقوع در تهران اظهار نظر کرده‌اند. روحانیون هم از تأثیر گناهان مردم بر جلوه‌های غضب خدا سخن گفته‌اند و به مردم هشدارهایی داده‌اند.[21]

آثار اقتصادی زلزله در تهران

بر اساس مطالعات دانشگاه کمبریج انگلستان، بازارهای در حال توسعه و به‌خصوص بازارهای آسیایی، بیشترین خسارت را از حوادث طبیعی نظیر زلزله، سیل، طوفان، آتش‌سوزی و ... متحمل می‌شوند. همچنین شهرهای تایپه، توکیو، سئول، مانیل و تهران بیشترین خسارت را از زلزله متحمل می‌شوند. افزون بر این، بر اساس نتایج این مطالعه، علاوه بر شهر تهران، شهرهای زیر نیز شهرهای پرخطر ایران هستند که در این لیست آمده‌اند:[22]

  • تهران (پنجمین شهر پرخطر جهان)،
  • قم (بیست و پنجمین شهر پرخطر جهان)،
  • اهواز (سی‌امین شهر پرخطر جهان)،
  • شیراز (سی و چهارمین شهر پرخطر جهان)،
  • کرج (سی و ششمین شهر پرخطر جهان)،
  • کرمانشاه (سی و هفتمین شهر پرخطر جهان)،
  • تبریز (چهل و سومین شهر پرخطر جهان).

مناطق نسبتاً امن تهران

گسل مُشا و گسل ری خطرناک‌ترین گسل‌های تهران هستند. گسل مشا با ۲۰۰ کیلومتر طول از شمال شرق تا برج‌های منطقهٔ ۲۲ غرب تهران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حدود ۹۰ کیلومتر مربوط به گسل‌های شمال تهران است. گسل ری با طول ۲۰ کیلومتر، از جادهٔ خاوران شروع و روی جادهٔ کمربندی تهران در چهاردانگه پایان می‌یابد. گسل مُشا می‌تواند زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۷ تا ۷٫۵ ریشتر ایجاد کند.[23]

محله‌های راه‌آهن، محور نواب، محور انقلاب و آزادی، هفت چنار و ارگ قدیم امن‌تر از بقیهٔ محله‌ها و مناطق تهران هستند.

۱. محلهٔ راه‌آهن

۲. محور نواب

۳. محور انقلاب

۴. محور آزادی

۵. هفت چنار

۶. ارگ قدیم (اطراف محله‌های شوش، ۱۷ شهریور، کارگر جنوبی)

زمین‌لرزه‌های ۱۳۹۶ اطراف تهران

پس از زمین‌لرزه ۱۳۹۶ تهران که در مرز استان البرز و تهران و نزدیک ملارد بود، تا ۳ دی‌ماه، ۲۰ پس‌لرزه اتفاق افتاد، و چند روز بعد، در ۵ دی‌ماه ۱۳۹۶ ساعت ۳:۵۷ صبح به وقت تهران لرزه‌ای ۱٫۶ ریشتری در ملارد ثبت شد.[24] بعد از ظهر همان روز، ساعت ۱۴:۱ لرزه‌ ای ۱٫۶ ریشتری در دماوند نیز ثبت شد[25] و بعد از آن، ساعت ۵۵ دقیقهٔ بامداد روز ۶ دی، زلزله‌ای ۴٫۲ ریشتری در ملارد رخ داد.

بوی نامطبوع در تهران

در آذرماه ۱۳۹۸، بوی نامطبوع گوگرد در برخی نقاط تهران استشمام می‌شد. این بوی نامطبوع می‌توانست به دلیل فعالیت‌های پوستهٔ زمین و هشداری برای وقوع زلزله باشد؛ اما مسئولان مطلبی در این باره نگفتند.

زمین‌لرزهٔ اردیبهشت ۱۳۹۹ دماوند

زمین‌لرزهٔ ۵٫۱ ریشتری در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹، شهر دماوند در استان تهران را لرزاند.[26] به نقل از مرکز لرزه‌نگاری کشوری، کانون این زمین‌لرزه ۶ کیلومتری شمال غرب دماوند بود.[27] این زلزله یک پیش‌لرزهٔ ۲٫۹ ریشتری و چندین پس‌لرزه داشت که بزرگ‌ترین آن‌ها به بزرگی ۴ ریشتر بود. مرکز لرزه‌نگاری آمریکا قدرت این زلزله را ۴٫۶ ریشتر و ۲ کیلومتری شمال‌غربی دماوند اعلام کرد.[28] حرکت گسل مُشا علت وقوع این زلزله عنوان شده‌است.

تا ۷۲ ساعت بعد، زلزله‌هایی با بزرگی ۲٫۱ تا ۳٫۸ ریشتر در ناحیه اتفاق افتاد. با توجه به تعداد بالای لرزش‌ها، نمی‌توان تعیین کرد کدام یک از این زلزله‌ها پس‌لرزه یا پیش‌لرزهٔ زلزله‌ای بزرگ‌تر بودند.

تغییر شکل گسل مُشا

طبق اعلام سازمان نقشه‌برداری کشور، بر اثر وقوع زمین‌لرزهٔ ۵٫۱ ریشتری اردیبهشت ۱۳۹۹ در ناحیهٔ دماوند، گسل مُشا دچار تغییر شکل گردیده است و این به معنای بالا رفتن احتمال وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر در این گسل می‌باشد.[29]

جستارهای وابسته

منابع
  1. «احتمال زلزله در تهران، خطر زلزلهٔ ۷ ریشتری در تهران وجود دارد / احتمال زلزله در منطقهٔ زاگرس بالاست». گروه زمین‌شناسی و علوم تجربی دانشگاه آزاد مشهد. از پارامتر ناشناخته |پیوند بایگانی= صرف‌نظر شد (کمک)
  2. «صدای پای زلزله درتهران به گوش می‌رسد/احتمال تخریب ۵۰۰هزار ساختمان». مهر نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹.
  3. «احتمال وقوع زلزله مهم در تهران چقدر است؟». برنا نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹.
  4. «احتمال وقوع زلزله ۸ ریشتری در تهران چقدر است؟ +نقشه گسل». آفتاب (وبگاه). بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹.
  5. «آیا احتمال دارد تهران هم این روزها بلرزد/ زلزله ۱۰ ریشتری؟». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹.
  6. «وقوع زلزلهٔ بزرگ در تهران قطعی است». فرارو. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹.
  7. «زلزله در تهران قطعی است؛ بیش از ۵ میلیون نفر جان خود را از دست می‌دهند». صراط نیوز. ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹.
  8. «زمین‌لرزهٔ تهران و البرز ۷۵ مصدوم و یک کشته برجای گذاشت». رادیو فردا. پیش از این نیز این مقام وزارت راه و شهرسازی هشدار داده بود در اثر وقوع زلزله قدرتمند در تهران «حدود ۳۰۰ هزار ساختمان تخریب شده و جمعیتی بالغ بر یک میلیون نفر تحت تأثیر قرار می‌گیرند»
  9. https://www.khabaronline.ir/news/1235085/زلزله-خبر-می-دهد-۶-تا-۱۲-سال-آینده-زلزله-ای-بزرگ-در-راه-تهران
  10. Sergiei Balassanian, Armando Cisternas, Mikael Melkumyan (2000), Earthquake hazard and seismic risk reduction, Springer, p. 290, ISSN 0-7923-6390-6 ISBN 0-7923-6390-6 Check |issn= value (help) Check date values in: |year= / |date= mismatch (help)
  11. Asgarya, Ali;Levyb,Jason K. ; Mehregand, Nader (2007), "Estimating willingness to pay for a hypothetical earthquake early warning systems", Journal of Environmental Hazards, 7 (4), p. 312-320
  12. hypovolemic shock
  13. Rifat Latifi (2010), Telemedicine for Trauma, Emergencies, and Disaster Management, Artech House, p. 27-28, ISSN 1-60783-997-0 ISBN 1-60783-997-0 Check |issn= value (help)
  14. وب سایت مهرنیوز. «موشهای زنده خوار در پاییتخت». Mehrnews.
  15. http://www.eghtesadonline.com/بخش-گزارش-گفتگو-19/182729-جان-سختی-موش-ها-در-برابر-زلزله-اتم
  16. نتایج تحقیق یک گروه ژاپنی پیرامون زلزلهٔ تهران
  17. تهران و زلزله به روایت آمار
  18. "Earthquake Management in Iran, A compilation of literature on earthquake Management" (PDF), Iranian Studies Group at MIT (s), Jan, 6, Check date values in: |تاریخ=, |year= / |date= mismatch (help)
  19. زارع، مهدی. «تاریخ دربارهٔ گسل ایوانکی چه می‌گوید؟». خبرآنلاین.
  20. کشف مدارک باستان‌شناسی مربوط به زمین لرزه ی ویرانگر تهران، \پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور
  21. همه چیز دربارهٔ زلزلهٔ احتمالی تهران، تابناک
  22. «سرمایه‌دار». sarmayedar. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۲-۲۵.
  23. https://www.entekhab.ir/fa/news/547877/آیا-گسل-مشا-در-آینده-نزدیک-زلزله-مهیب-۱۹۰-سال-پیش-خود-را-در-تهران-تکرار-می‌کند-برای-این-حادثه-چگونه-باید-آماده-شویم
  24. «Magnitude 1.6, Tehran Province Tuersday, December 26, 2017 at 00:27:31 (UTC)».
  25. «دماوند، تهران، ۱۳۹۶-۱۰-۰۵ ۱۴:۰۱:۲۶٫۶».
  26. «زلزله اردیبهشت 1399 دماوند، تهران Iranian Seismological Center». irsc.ut.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۸.
  27. «Google Earth». earth.google.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۸.
  28. «زلزله 7 می 2020». earthquake.usgs.gov. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۸.
  29. https://www.borna.news/بخش-اجتماعی-4/1000055-گسل-مشا-تغییر-شکل-یافته-فاجعه-در-صورت-بروز-زلزله-در-تهران-زلزله-با-بزرگی-در-منطقه-البرز-در-دو-هزار-سال-گذشته

https://www.bbc.com/persian/iran-50883462

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.