سازند نیریز
سازند نیریز از سازندهای زمین‌شناسی ایران در زاگرس با سن ژوراسیک پیشین (لیاس) است. این سازند به عنوان یکی از سازندهای گروه کازرون معرف سنگ‌های آواری خشکی‌زاد و رسوب‌های مرز میان خشکی‌زا – دریایی زمان لیاس در ناحیه فارس است. سازند نیریز، به دلیل ماهیت سنگ‌شناختی خاص و فرسایش‌پذیری، دارای فرسودگی عمیق در بین دو واحد سخت و صخره‌ساز سورمه (در بالا) و خانه‌کت (در زیر) بوده و بنابراین شناسایی آن آسان است. این سازند به صورت هم‌شیب بر روی سازند خانه‌کت و به صورت تدریجی بر روی سازند سورمه قرار می‌گیرد. برش نمونه این سازند در تنگ دانه قنبری در مرکز تاقدیس خانه‌کت قرار دارد و ضخامت آن در این محل ۲۹۰ متر است. هرچند این سازند بسیار کم‌فسیل است ولی فسیل‌های بسیار شاخص آن گویای سن ژوراسیک پیشین (لیاس) است.[1]
| سازند نیریز سن: ژوراسیک پیشین | |
|---|---|
| نوع | سازند |
| بخشی از | گروه کازرون |
| واحد بالایی | سازند سورمه |
| واحد زیرین | سازند خانه‌کت |
| ضخامت | ۲۹۰ متر در برش الگو |
| سنگ‌شناسی | |
| سنگ اصلی | شیل و سیلت (فارس) |
| دیگر سنگ‌ها | سنگ‌های کربناته (دنا و زردکوه) |
| موقعیت | |
| منطقه | زاگرس |
| کشور | ایران |
| مقطع نمونه | |
| دلیل نام‌گذاری | کوه خانه‌کت در نیریز |
سازند نیریز در ناحیه فارس، بیشتر شیلی و سیلتی است، در حالی که در کوه دنا و زردکوه به طور کامل کربناتی است. این سازند در محل بُرش الگو، حدود ۲۰۰ متر ضخامت دارد و شامل سه بخش جداگانه است. یک سوم بخش پایینی آن از دولومیت‌های نازک‌لایه خرد شده و شیل‌های متمایل به رنگ سبز، یک سوم بخش میانی از نوع دولومیت با رنگ هوازده قهوه‌ای و دولومیت‌های ماسه‌ای و سیلتی و یک سوم بالایی، سنگ‌آهک‌های نازک‌لایه رسی – شیلی است.[2]
سازند نیریز به همراه سازند دشتک، گروه کازرون را تشکیل می‌دهند.
منابع
- «سنگ‌های رسوبی ایران». پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۷.
- «زمین‌شناسی ایران». پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۷.