سعید مالک
کلنل دکتر سعید خان لقمان‌الملک (۱۲۶۷ تبریز - ۱۳۵۰) که نام خانوادگی مالک برگزید، پزشک، وزیر بهداری و سناتور دوره پهلوی بود. سازمان و تشکیلات وزارت بهداری را او پایه‌گذاری کرد.
دکتر سعید مالک (لقمان‌الملک) | |
|---|---|
| وزیر بهداری ایران | |
| مشغول به کار ۳ دی ۱۳۲۶ – ۱۸ خرداد ۱۳۲۷ | |
| پادشاه | محمدرضا شاه پهلوی |
| نخست‌وزیر | ابراهیم حکیمی |
| پس از | دکتر منوچهر اقبال |
| پیش از | دکتر اعلم‌الملک ادهم |
| مشغول به کار ۲۲ خرداد ۱۳۲۴ – ۳۰ دی ۱۳۲۴ | |
| نخست‌وزیر | ابراهیم حکیمی و محسن صدر |
| پس از | دکتر امین‌الملک مرزبان |
| پیش از | دکتر منوچهر اقبال |
| مشغول به کار ۵ آذر ۱۳۲۳ – ۲۸ فروردین ۱۳۲۴ | |
| نخست‌وزیر | مرتضی‌قلی بیات |
| پس از | دکتر منوچهر اقبال (سرپرست) |
| پیش از | دکتر امین‌الملک مرزبان |
| مشغول به کار ۱۷ فروردین ۱۳۲۳ – شهریور ۱۳۲۳ | |
| نخست‌وزیر | محمد ساعد |
| پس از | دکتر قاسم غنی |
| پیش از | دکتر منوچهر اقبال (سرپرست) |
| سناتور | |
| مشغول به کار ۱۳۲۸ – ۱۳۵۰ | |
| حوزه انتخاباتی | تهران (دوره‌های اول تا پنجم) |
| دین | اسلام شیعه دوازده امامی |
| لقب(ها) | کلنل سعید خان |
پدرش میرزا عیسی خان امین مالیه تبریز و مادرش دختر میرزا محمد فخرالاطباء حکیم‌باشی مظفرالدین شاه قاجار بود. در مدرسه لقمانیه و مدرسه فرانسویها در تبریز درس خواند و در سال ۱۲۸۴ برای تحصیل در پزشکی راهی پاریس شد. در سال ۱۲۹۰ به ایران بازگشت و با درجه سلطانی (سروانی) به عنوان پزشک وارد خدمت ژاندارمری شد. در سال ۱۲۹۸ احمدشاه به او لقب لقمان‌الملک داد. در سال ۱۳۰۰ درجه کلنلی (سرهنگی) گرفت و سال بعد رئیس بهداری ارتش شد.[1]
در پانزدهم اسفند ۱۳۰۶ حسین سمیعی وزیر داخله کلنل سعید خان را به عنوان معاون فنی خود و رئیس اداره کل صحیه معرفی کرد. در آن زمان ایران وزارت بهداشت نداشت و این اداره مسئولیت بهداری کشور را عهده‌دار بود. کلنل سعید خان در نخستین گام برای بهبود و توسعه مریضخان دولتی تهران (بیمارستان سینای کنونی) گام برداشت و در نهم اردیبهشت ۱۳۰۷ بودجه سالیانه دوازده هزار تومان برای استخدام یک پزشک آلمانی یا فرانسوی گرفت که این بیمارستان را مدیریت کند.
کلنل سعید خان سالها در سمت مدیرکل صحیه ماند تا اینکه محمد ساعد نخست‌وزیر شد و او را به در هفدهم فروردین ۱۳۲۳ به عنوان وزیر بهداری به مجلس معرفی کرد. در شهریور آن سال ساعد زیر فشار مجلس ناچار شد ترکیب کابینه‌اش را تغییر دهد و با اینکه مجلس از مالک راضی بود، ناچار شد او را هم کنار بگذارد. سهام‌السلطان بیات که پس از ساعد روی کار آمد، او را دوباره در پنجم آذر ۱۳۲۳ به عنوان وزیر بهداری به مجلس معرفی کرد. در دولت حکیم‌الملک جای خود را به امین‌الملک مرزبان داد اما در دولت بعدی که صدرالاشراف تشکیل داد، به وزارت بهداری بازگشت و در دولت دوم حکیم‌الملک نیز در همین سمت ماند. بنای سازمان و تشکیلات امروزی وزارت بهداری را او در همین دوره‌های وزارت متناوبش گذاشت.[2]
در دی ۱۳۲۶ که حکیم‌الملک برای بار سوم نخست‌وزیر شد، دوباره او را وزیر بهداری کرد. با تشکیل مجلس سنای ایران در سال ۱۳۲۸ دکتر مالک به نمایندگی این مجلس انتخاب شد و تا دوره پنجم در این مجلس ماند. مدتی نیز نایب رئیس سنا بود و در دوره‌های چهارم و پنجم به عنوان سالخورده‌ترین سناتور، هنگام گشایش مجلس، رئیس سنی سنا می‌شد.
دکتر سعید مالک علاوه بر مشاغل اداری، ۳۵ سال در مدرسه طب و دانشکده پزشکی دانشگاه تهران تدریس کرد و در اواخر، استاد ممتاز شد. مدتی نیز نایب رئیس جمعیت شیر و خورشید سرخ بود. او نزدیک به سی سال از جراحان درجه اول تهران بود و با وجود مشغله زیاد، عصرها در مطب از بیماران عیادت می‌کرد.[1]
پانویس
- عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران - جلد سوم. تهران: نگاه. صص. ۱۳۴۳–۱۳۴۴.
- «مذاکرات جلسه ۱۸۰ دوره چهاردهم مجلس شورای ملی ۲۳ دی ۱۳۲۴».