سی‌تار
سِتار (هندى) از سازهای زهی زخمه‌ای موسیقی هندی است.
 Miraj sitar | |
| سازهای زهی | |
|---|---|
| رده‌بندی | |
| هورن‌بوستل-زاکس | ۳۲۱٫۳۲۱–۶ (Composite chordophone sounded with a plectrum) |
| سازندگان | سده ۱۳ (میلادی) |
| سازهای مرتبط | |
عباس مهرپویا در بازگشت به ایران از هند، این ساز ایرانی الاصل را که بر طبق مدارک تاریخی توسط امیرخسرو دهلوی از ایران به هند برده شده و کم‌کم از موسیقی ایرانی خارج شده بود، بار دیگر وارد موسیقی ایران کرد، که موفقیت‌های زیادی را در این زمینه کسب کرد.[1]
این ساز دسته‌ای بلند و کشیده و کاسه‌ای به شکل گلابی دارد. این ساز هفت سیم اصلی و ۱۱ یا ۱۳ سیم تشدید (یا همراه) دارد که در زیر سیم‌های اصلی بسته می‌شود و با مضرابی فلزی نواخته می‌شود. سیم‌های اصلی که وظیفهٔ تولید آواهای نغمه را به‌عهده دارند پس از ضربه خوردن، سیم‌های همراه را به صدا درمی‌آورند. دستان‌های روی دسته این ساز فلزی و کمانی شکل‌اند.
ستار انواع مختلف دارد و شکل کاسه و شمار سیم‌ها در انواع آن فرق می‌کند. به‌طور کلی می‌توان این ساز را به سه گونه تقسیم کرد: نوع اول فقط دارای ۷ سیم اصلی و بدون سیم تشدیدکننده‌است. نوع دوم دارای ۷ سیم اصلی و ۱۱ یا ۱۳ سیم تشدیدکننده‌است. نوع سوم دارای مشخصات نوع دوم به اضافه یک کاسه اضافی در بالای دسته ساز است که بیشتر نقش تزئینی دارد تا شدت دهنده صدا.
راوی شانکار و ولایت‌خان از نوازندگان مشهور این ساز هستند. عباس مهرپویا(از شاگردان راوی شانکار) این ساز را وارد موسیقی ایران کرد و مسعود صالح تاش ادامه‌رو راه مهرپویا تا کنون بوده‌است.
منابع
- فرهنگ تفسیری موسیقی، ترجمه و گردآوری: بهروز وجدانی، تهران: ناشر: مترجم، چاپ نخست، ۱۳۷۱.