شنگرف
شنگرف یا سینابر (Cinabre یا Cinnabar) با فرمول شیمیایی HgS از مجموعه کانیهای سمی است. در طبیعت به صورت بلور موجود است ولی به‌طور صنعتی نیز تولید می‌شود. شنگرف در شعله بخار می‌شود و در اسید نیتریک و اسید سولفوریک نامحلول است. شنگرف جسمی دارای بلورهای شش گوش قرمز رنگ است. آن را با هدایت گاز هیدروژن سولفید (H2S) به محلول نمک‌های جیوه تهیه می‌کنند. کانیهای مشابه آن رآلگار، پروستیت، کوپریت، روتیل، هماتیت و غیره است.
| شنگرف | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | سولفور |
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | HgS |
| ویژگی‌ها | |
| رنگ | قرمز، قهوه‌ای قرمز |
| رَخ | کامل |
| شکستگی | نامنظم |
| سختی موس | ۲ |
| جلا | الماسی - مات |
| رنگ خاکه | قرمز |
| شفافیت | نیمه شفاف |
| وزن مخصوص | ۸٫۱ |
| ویژگی‌های ظاهری | بلورهای کمیاب - آگرگاتهای دانه‌ای - توده‌ای - پسودومرف تقریباً کمیاب است و بیشتر در آلمان غربی، یوگسلاوی، چک اسلواکی، روسیه، آمریکا، چین و اسپانیا یافت می‌شود. |
| کنارزایی | رآلگار، پروستیت، کوپریت، روتیل، هماتیت، استیبین، پیریت، مارکاسیت، کالسدوئن، کوارتز |
| توضیح بیشتر | Hg:86.21% S:۱۳٫۷۹٪ با انکلوزیون‌های Sb,Te,Sb |
| دلیل‌نام‌گذاری | شنگرف نامی پارسی است. احتمالاً منشأ «سینابر» از هند است. |
| خاستگاه | هیدروترمال - ثانوی |
| کاربرد | کانسار مهم جیوه |
شنگرف در ابتدا سیاه رنگ بوده ولی بعد از حرارت دادن به گونه پایدار قرمز، تغییر می‌یابد. در لاتین آن را به نام Cinnabar (سینابر) می‌شناسند.
هم‌آیند کانی‌شناختی
همایند کانی‌شناسی (پارانژ) آن رآلگار، پروستیت، کوپریت، روتیل، هماتیت، استیبین، پیریت، مارکاسیت، کالسدوئن، کوارتز است.
کاربرد
از نظر ژیزمان بلورهای کمیاب - آگرگاتهای دانه‌ای - توده‌ای - پسودومرف تقریباً کمیاب است و بیشتر در آلمان غربی، یوگسلاوی، چک اسلواکی، روسیه، آمریکا، چین و اسپانیا یافت می‌شود.
برای تولید رنگ قرمز شنگرفی در نقاشی به کار می‌رود. همچنین قدیم در نگارش نسخ خطی برای نوشتن به رنگ قرمز به کار می‌رفته‌است. برای نمونه می‌توان به قرآن سی پاره ۱۷۳۲ در کتابخانه شاهچراغ اشاره نمود.
منابع
- پرویز بالازاده، شیمی توصیفی
- ویکی‌پدیا آلمانی
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ شنگرف موجود است. |
