عقب‌زدگی زانو

عقب‌زدگی زانو یا ژنو رکورواتوم (به انگلیسی: Genu recurvatum) یک تغییر شکل در مفصل زانو است، به نحوی که زانو به سمت عقب تمایل می‌یابد. به عبارتی دیگر ژنو رکورواتوم یک اکستانسیون (صاف شدن) بیش از اندازه در مفصل زانو است. این بیماری در خانم‌ها و افرادی که شلی رباط دارند، شایع تر است. عقب زدگی زانو ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد. تشدید ژنو رکورواتوم (هیپراکستانسیون زانو) منجر به درد و همچنین تسریع آرتروز زانو می‌گردد.

عقب‌زدگی زانو
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
تخصص	ژن‌شناسی پزشکی، روماتولوژی
آی‌سی‌دی-۱۰	M21.8, Q68.2
آی‌سی‌دی-9-CM	736.5, 754.40

دامنه حرکتی طبیعی مفصل زانو در یک فرد بزرگسال، صفر الی ۱۳۵ درجه‌است. دامنه صفر درجه مربوط به صاف بودن کامل (اکستانسیون کامل) زانو در یک فرد طبیعی است. خم شدن زانو به عقب باعث افزایش زاویه اکستانسیون می‌گردد.

عوامل ثبات دهنده مفصل زانو

مهمترین عواملی که در ثبات و پایداری مفصل زانو نقش دارند عبارتنداز:

۱-رباط‌ها

• رباط متقاطع جلویی
• رباط متقاطع خلفی
• رباط طرفی داخلی
• رباط طرفی خارجی

۲-کپسول مفصلی. کپسول خلفی زانو یکی از عوامل مهم ثبات زانو محسوب می‌شود.

۳-ماهیچه چهارسر ران

۴-راستای مناسب استخوان‌های ران و درشت‌نی (به ویژه در وضعیت اکستانسیون زانو)

۵-منیسک‌های زانو به خصوص منیسک داخلی

علل

عوامل زیر ممکن است در ایجاد بیماری نقش داشته باشند:

• شلی ذاتی رباط‌های مفصل زانو
• ضعف و کوتاهی عضله چهارسر ران
• بی‌ثباتی مفصل زانو به علت آسیب رباط‌ها و کپسول مفصلی
• راستای نامناسب استخوان‌های ران و درشت‌نی که در تشکیل مفصل اصلی زانو (یعنی، مفصل درشت‌نی رانی[1]) شرکت می‌کنند.
• بد جوش خوردن به دنبال شکستگی استخوان‌های اطراف مفصل زانو
• ضعف عضلات صاف کننده (اکستانسور) مفصل ران
• ضعف عضله دوقلو (گاستروکنمیوس)
• آسیب نورون حرکتی فوقانی (به عنوان مثال فلج نیمه بدن به دنبال یک ضایعه عروقی مغز)
• آسیب نورون حرکتی تحتانی (مثلاً گاهی در نشانگان پس از فلج اطفال)
• اختلاف طول اندام‌های تحتانی
• عقب زدگی مادرزادی زانو[2]
• بیماری ام‌اس (مالتیپل اسکلروزیس)
• دیستروفی عضلانی
• گاهی به علت فلج مغزی
• محدود شدن حرکت مچ پا به سمت بالا (یعنی دورسی فلکشن)
• ضعف ماهیچه گودی زانویی (عضله پوپلیتئوس)
• اختلالات بافت همبند.[3]). مواردی از اختلالات بافت همبند که باعث تحرک بیش ازحد مفاصل(Joints hypermobility) می‌گردند عبارتنداز:

۱-سندرم مارفان[4]

۲-سندرم اهلرز-دانلوس[5]

۳-سندرم مفصل پرتحرک خوش‌خیم[6]

۴-بیماری استئوژنز امپرفکتا[7]

ارزیابی

مواردی که در ارزیابی باید توجه کرد:

• معاینه عضلاتی که ممکن است کوتاه شوند (به ویژه عضلات چهارسر ران و عضله سولئوس)
• معاینه عضلاتی که ممکن است کشیده و ضعیف شوند (به خصوص عضلات همسترینگ و پوپلیتئوس)
• ارزیابی کلی از وضعیت (پوسچر) فرد به خصوص مفاصل مچ پا و مجموعه لگنی کمری[8]
• ارزیابی شدت درد و ناحیه آن و همچنین بررسی وجود هرگونه تورم در مفصل
• معاینه میزان بی‌ثباتی مفصل زانو و جهت‌های آن
• اندازه‌گیری میزان اکستانسیون زانو

درمان

به طورکلی درمان شامل موارد زیر است:

• گاهی درمان دارویی جهت درمان بیماری اولیه
• کاردرمانی جسمی(Occupational Therapy)
• فیزیوتراپی
• استفاده از وسایل کمکی مناسب همانند ارتز تحت نظر متخصص ارتوپدی و کارشناس ارتوپدی فنی
• جراحی طبق نظر جراح ارتوپد

پانویس

1. Tibiofemoral joint
2. Congenital genu recurvatum
3. Connective tissue disorders
4. Marfan syndrome
5. Ehlers-Danlos syndrome
6. Benign hypermobile joint syndrome
7. Osteogenesis imperfecta
8. Lumbopelvic complex

جستارهای وابسته

• پای پرانتزی
• پای ضربدری
• درد زانو
• آرتروز زانو

منابع

• اعلمی هرندی، بهادر، اصول ارتوپدی و شکسته بندی. چاپ ششم، نشر فروغ اندیشه
• سرمدی، علیرضا، حاج قنبری، بهاره. بررسی و ارزیابی عملکرد عضلات. پوسچر و درد. چاپ اول. بهار ۱۳۸۲. انتشارات سرمدی. شابک:۲-۳۸-۵۷۰۷-۹۶۴
• یاسین، مرضیه. احمدی، امیر. فیزیوتراپی در ضایعات شایع عضلانی اسکلتی. جلد اول. چاپ کوثر. نشر ادیبان. بهار ۸۸.
• حیدریان، کیکاوس. آسیب‌های زانو در ورزشکاران. انتشارات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران. چاپ اول. شابک:۸-۴۵-۶۴۷۳-۹۶۴
• نوربخش، سید تقی. شایسته آذر، مسعود. ترجمه:معاینه فیزیکی ستون فقرات و اندام‌ها. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی

• Otto D.Payton & Richard P.Di Fabio et al.Manual of physical therapy.Churchill Livingstone Inc.ISBN 0-443-08499-8
• Darlene Hertling and Randolph M.Kessler. Management of Common Musculoskeletal Disorders.Third Edition.ISBN 0-397-55150-9
• http://www.oandp.org/jpo/library/1998_02_026.asp