علی سعیدی
علی سعیدی (۱۲۵۹ در ساوه - ۱۳۴۷ در ساوه) شاعر و یکی از بزرگان شهرستان ساوه است.
| علی سعیدی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۲۵۹ ساوه |
| درگذشت | ۱۳۴۷ (۸۸ سال) ساوه |
| مدفن | امامزاده سید علی اصغر |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | شاعر، بازرگانی |
| آثار | کلیات نسیم بهشت |
| والدین | حاج آقا رحیم |
زندگی
علی سعیدی فرزند حاج آقا رحیم، زاده ۱۲۵۹ خورشیدی در شهرستان ساوه و صاحب دیوان اشعار «کلیات نسیم بهشت» است.[1] وی با اینکه شغل بازرگانی داشت، تجوید قرائت قرآن و مسائل شرعیه را نیز به مشتاقان این علوم می آموختند.
آثار
نام اثر وی کلیات نسیم بهشت است که شامل غزلیات، قصائد، تضمینات و مسمطات می باشد.[2] او این اشعار را در طی عمر ۸۸ ساله خود سرود. پس از مرگ او، تمامی اشعار وی توسط آخرین فرزندش گردآوری و ویرایش گردید. به علت گذر سال‌ها و آسیب دیدن بعضی از نسخه‌های خطی شاعر، جمع‌آوری و دسته‌بندی آنها چندین سال طول کشید. بعد از تلاش‌های بسیار، برای اولین بار گزیده اشعار علی سعیدی تحت عنوان «نسیم بهشت» در سال ۱۳۷۲ خورشیدی توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات چاپ گردید و در نهایت بالغ بر ۵۰۰۰ بیت از اشعار وی در قالب دیوان اشعار «کلیات نسیم بهشت» در سال ۱۳۸۴ خورشیدی با حمایت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد منتشر گردید.[3]
بخش ها
از ویژگی‌های دیوان اشعار «کلیات نسیم بهشت»، تنوع قالب‌های شعری می‌باشد. این دیوان مشتمل بر غزلیات، قصائد، تضمینات و مسمطات می‌باشد. تضمینات آورده شده در این دیوان از بزرگانی چون حافظ، سعدی و خاقانی می‌باشد. از دیگر ویژگی‌های برجسته این دیوان، تضمین‌های بجا و سرودن اشعاری بسیار هماهنگ با آنها است، به گونه‌ای که تشخیص آنها از بیت‌های سروده شده توسط شاعر بسیار دشوار می‌باشد. اشعار علی سعیدی عمدتاً حاوی توحیدنامه، مدح ائمه اطهار و پند و اندرز می‌باشند. همچنین در بسیاری از اشعار، استفاده از واژه ایران یا دیگر واژه‌های شناخته شده اساطیری، بسیار مشهود می‌باشد.[4]
غزلیات
غزل زیر از دیوان اشعار کلیات نسیم بهشت می باشد.
| ما مست و خراب از می میخانۀ عشقیم | آباد نگردیم که ویرانۀ عشقیم | |
| ای عاقل فرزانه – ز رندان مطلب عقل | ما عقل چه دانیم که دیوانۀ عشقیم | |
| غرقیم چو غواص به دریای معارف | وندر طلب گوهر یکدانۀ عشقیم | |
| ما بال و پر و جان سر خویش بسوزیم | یعنی که همه پیرو پروانۀ عشقیم | |
| زین زن صفتان رشته الفت ببریدیم | تا در کنف همت مردانۀ عشقیم | |
| گویند سعیدی ز کجا یافت سعادت | مسعود ز بخشایش شاهانۀ عشقیم |
قصائد
ابیات زیر بخشی از قصیده ای است که وی در مدح خامس آل عبا سروده است.
| ماه من بر رخ چو افشان زلف مشك آسا كند | سنبل تر را طراز لالۀ حمرا كند | |
| طرّۀ عنبر فشان را چون فشاند گرد رخ | اين دل شوريده را سرگشته و شيدا كند | |
| گاه از چشم مكحّل نشترم بر دل زند | گاه از زلف مسلسل رشته‌ام برپا كند | |
| گاه با زنجير گيسو بند بر دلها نهد | گاه با شمشير ابرو حمله بر جانها كند | |
| گاه از ابرو به روي مه كشد از ناز تيغ | گاه از گيسو رسن بر گردن جوزا كند | |
| چونكه بر رخسار سيمين زلف مشكين افكند | روز را بر چشم مردم چون شب يلدا كند |
تضمینات
ابیات زیر بخشی از شعری است که در آن علی سعیدی از قصیده ایوان مدائن خاقانی شیروانی تضمین کرده است.
| دوشم ز نظر بگذشت تاریخچۀ ایران | از دورۀ ضحّاک و از عهد انوشروان | |
| وز آنچه که بگذشته بر مردم این سامان | هان ای دل عبرت بین از دیده نظر کن هان | |
ایوان مدائن را آیینۀ عبرت دان | ||
| لختی ز سر رأفت رو سوی دفائن کن | وزگوهر خود قدری ارسال خزائن کن | |
| وین کالبد تن را مانند سفائن کن | وآنگه ز ره دجله منزل به مدائن کن | |
و زدیده دوم دجله بر خاک مدائن ران | ||
| بنشین تو چون مرتاضین در دایره یک چلّه | وین باد تکبّر را بیرون کن از این کلّه | |
| تو خاکی و نه از خاک یک منبر صد پلّه | وز آتش حسرت بین بریان جگر دجله | |
خود آب شیندستی کاتش کندش بریان | ||
مسمطات
مسمط های سروده شده در این دیوان به صورت های مخمس و مسدس می باشند. در زیر ابیاتی از یک مخمس آورده شده است.
| آزمایش تانه از جانت کنند | کی جلیس بزم جانانت کنند | |
| گر به کوی دوست مهمانت کنند | یا چو اسماعیل قربانت کنند | |
یا چو ابراهیم سوزانت کنند | ||
| چون مقام امتحان شد دم مزن | دم به پیش او ز بیش و کم مزن | |
| عالمی زان دم زدن بر هم مزن | بر سر از آسیب، دست غم مزن | |
گر مثال مرغ بریانت کنند | ||
| دوست دار آن را که دارد دوست دوست | کانچه را او دوست میدارد نکوست | |
| نیک بخت آنکس که تحت امر اوست | گر برون آرند مغزت را ز پوست | |
باش تا چون پسته خندانت کنند | ||
درگذشت
علی سعیدی در سحرگاه یکی از روزهای اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۷ خورشیدی در اثر سکتهٔ قلبی درگذشت. وی در امامزاده سید علی اصغر شهرستان ساوه به خاک سپرده شد.
پانویس
- «علی سعیدی». سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
- «كليات نسيم بهشت يا مناقب الائمه الاطهار». پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه های ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۱۵.
- «کلیات نسیم بهشت». پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۱۵.
- «علی سعیدی». وبگاه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان ساوه. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۴ مه ۲۰۱۵.
منابع
- ساوه شهر باستانی، احمد نعمتی، جلد اول، انتشارات علاء، ۱۳۸۳. شابک:ISBN 964-95422-0-5
- سیری در ساوه، احمد ابراهیمی شیر کوهی، انتشارات نوید اسلام ،۱۳۸۹. شابک:ISBN 978-964-176-072-6
- کلیات نسیم بهشت، علی سعیدی، مؤسسه انتشاراتی نقش گستران بهار، تهران. شابک:ISBN 964-96242-8-7
- زندگی‌نامه حاج آقا علی سعیدی، دکتر ابوالقاسم فخاریان، ساوه، ۱۳۷۰ خورشیدی
- گذری بر زندگی علی سعیدی، جواد سعیدی، ساوه، ۱۳۹۲ خورشیدی