فایک علی اوزنسوی
فایک علی اوزنسوی (Faik Ali Ozansoy ۱۰ مارس ۱۸۷۶ – ۱ اکتبر ۱۹۵۰) شاعر، آموزگار، و سیاستمدار ترک و شاهد نسلکشی ارمنیها بود. او برادر کوچکتر سلیمان نظیف، و عضو برجسته کمیته اتحاد و پیشرفت و از نویسندگان روزنامه ثروت فنون و فکر آتی[1] و همچنین، یکی از شاهدان نسلکشی ارامنه بود و نام وی، در کنار نام برادرش، سلیمان نظیف برای نجات جان هزاران ارمنی در وقایع نسلکشی ارمنیها شناخته شدهاست.[2][3]
فایک علی اوزنسوی | |
---|---|
![]() | |
زادهٔ | ۱۰ مارس ۱۸۷۶ دیاربکر امپراتوری عثمانی |
درگذشت | ۱ اکتبر ۱۹۵۰ (۷۴ سال) دیاربکر، امپراتوری عثمانی |
محل زندگی | دیاربکر، امپراتوری عثمانی |
ملیت | ![]() |
دیگر نامها | مهمت فایک |
پیشه | سیاستمدار، شاعر، و آموزگار |
کارهای برجسته | شاهد نسلکشی ارمنیها |
دوره | امپراتوری عثمانی |
فایک اوزنسوی با توجه به حفاظت از زندگی مسیحیان ارمنی، توسط معاصرانش، به عنوان «فرماندار کافران» شناخته شد.[4] او در طول جنگ جهانی اول بعنوان فرماندار کوتاهیه، و در مقاطع مختلف زمانی، در مشاغلی همچون فرماندار استان دیاربکر،[5] شهردار شهرهای اسکودار و بیاوغلو،[5] معاون وزارت امور خارجه و معاون وزارت کشور[5] نیز فعالیت کرد.
اوزنسوی در روز ۲۴ آوریل ۲۰۱۳، روز یادبود نسلکشی ارمنیها، در یک مراسم رسمی، به اتفاق شخصیتهای برجسته مختلف از هر دو جامعه ترک و ارمنی در ترکیه در مقابل مقبره قربانیان نسلکشی، ادای احترام کرد.[6][7]
فایک علی اوزنسوی در اکتبر ۱۹۵۰ درگذشت و در گورستان زینجیرلیکویو دفن شد.[8]
زندگی و کار
فایک علی اوزنسوی، که در کودکی به نام مهمت فایک شناخته میشد، در تاریخ ۱۰ مارس ۱۸۷۶ در خانواده ای که اهل شعر و ادب بودند، در شهر دیاربکر، امپراتوری عثمانی، متولد شد. پدرش، سعید پاشا، یکی از نویسندگان و مورخان دیاربکر بود. مادرش عایشه هانی، دختر یکی از اعضای برجسته ایل آققویونلو بود.[5] اوزنسوی به غیر از سلیمان نظیف، سیاستمدار و شاعر مشهور ترک که برادر بزرگترش بود، دو خواهر نیز داشت.[5]
اوزنسوی پس از پایان جنگ جهانی اول و با تشکیل جمهوری ترکیه، همچنان به عنوان یک سیاستمدار به کارش ادامه داد و سپس به استانبول رفت و بعنوان شهردار در اسکودار و بیاوغلو در کار کرد.[5]
او در دوران حکومت دمت فرید پاشا، به عنوان معاون وزارت امور خارجه منصوب شد.[5] اوزنسوی در ماه مارس ۱۹۱۹ نیز بمدت چند ماه به عنوان فرماندار استان دیاربکر،[5] و پس از آن دوباره به استانبول برگشت و اینبار، بعنوان معلم زبان فرانسوی در مدرسه ملک مکتب فعالیت کرد.[5]
اوزنسوی از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۲ به عنوان معاون وزارت کشور منصوب شد.[9]
او در اکتبر ۱۹۵۰ درگذشت و در گورستان زینجیرلیکویو دفن شد.[8]
نسلکشی ارمنیها

اوزنسوی در دوران نسلکشی ارمنیها به عنوان فرماندار استان کوتاهیه مشغول به کار بود.[10] هنگامی که دستور اخراج و تبعید ارld به اوزنسوی رسید، او از اجرای این دستور سرپیچی کرد.[11][12]
برادر بزرگترش سلیمان نظیف در نامه ای به او تأکید کرد که «در این رویداد شرکت نمیکند، و بهتر است که به اتفاق یکدیگر، مراقب افتخار خانوادگی باشند و با شرکت در این جنایت نام خانواده را لکه دار نکنند.»[5][13][9]
در همین زمان، در حالی که بسیاری از ارمنیهای تبعید شده از طریق کوتاهیه به مقصد شهرهای دیگر، و در حال جابجایی بودند، اوزنسوی در برابر قتل و کشتار، از آنها محافظت کرد و برای آنها پناهگاهی را فراهم نمود. او سپس توسط مقامت بالاتر، به استانبول احضار شد تا در رابطه با اقدامات خود را نسبت به ارامنه و اجرا نکردن دستورهای حکومتی توضیح دهد. استپان استپانیان، در خاطرات خود در رابطه با طلعت پاشا میگوید:
« | وقتی طلعت از او پرسید چرا او ارمنیهای شهر خود را تبعید نکرد، او پاسخ داد که ارامنه این سنجاق همیشه وفادار عثمانی بودهاند و همیشه با ترکان مانند برادران زندگی میکردند.
طلعت اشاره میکند که تصمیم برای تبعید برای همه ارامنه است و هیچ استثنائی در این قانون وجود ندارد. اوزنسوی پاسخ میدهد: «در این مورد، از آنجایی که من نمیخواهم قاتل باشم، لطفاً استعفای مرا بپذیرید و جانشینی که تمایل به اجرای چنین سیاستی دارد را برای انجام این کار پیدا کنید.» سپس طلعت میگوید: «خوب، شما فقط ارامنه را بیاور و کماکان در مقام خود بنشین.»[5][14][15] |
» |
آنها پاسخ دادند: "چرا که ما نمیدانیم چه مدت ما در تبعید باقی خواهیم ماند."
"اوه، به چه معناست؟ " او این پاسخ را با یک لبخند کوچک داد.
—نوشته شده در خاطرات استپان استپانیان[5][14][15]
در حالی که اوزنسوی در پایتخت در حال مذاکره با طلعت پاشا بود، کمال بی، رئیس پلیس کوتاهیه، از عدم حضور اوزنسوی بهره برد و بسیاری از ارامنه را در این استان مجبور به گرویدن به دین اسلام کرد.[10] در نتیجه، بسیاری از ارمنیها از تبعید اجباری و کشتار نجات یافتند. پس از بازگشت به کوتاهیه، اوزنسوی در جریان این تغییر مذهب اجباری قرارگرفت و بسیار ناراحت شد. او بلافاصله کمال بی را از پست خود برکنار کرد.
او اوضاع را دوباره ارزیابی نمود و از ارمنیان کوتاهیه پرسید که آیا آنها میل دارند که مسلمان باشند یا نه.[10] همه، به استثنای یک نفر، تصمیم گرفتند مسیحی بمانند.[10]
در نتیجه حوادث مربوط به نسلکشی ارمنیها، اوزنسوی، برای هدیه ۵۰۰ قطعه طلا، از ارمنیها، تشکر کرد و آن طلاها را صرف تلاشهای امداد پناهندگان ارمنی نمود.[9][16]
مابقی این بودجه برای تأسیس یک مدرسه و ایجاد یک آشپزخانه مجهز استفاده شد.[16]
فایک علی اوزنسوی، استپان استپانیان را به عنوان اولین آموزگار و مدیر این مدرسه منتصب کرد.[14]
آثار
برخی از اشعار قابل توجه اوزنسوی عبارتند از:
- تسلای فانی (۱۹۰۸)
- تمثیل (۱۹۱۲)
- الحان وطن (۱۹۱۵)
کتابشناسی
- Balakian, Peter (2009). The Burning Tigris. HarperCollins. ISBN 0-06-186017-4. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Barrows, John Otis (1916). In the Land of Ararat: A Sketch of the Life of Mrs. Elizabeth Freeman Barrows Ussher, Missionary to Turkey and a Martyr of the Great War. Fleming H. Revell. Archived from the original on 4 April 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Boyajian, Dickran H. (1972). Armenia: the case for a forgotten genocide. Westwood, N.J.: Educational Book Crafters. ISBN 0-912826-02-9. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Gherasim, Teodor (2006). Ancient Dictators and Modern Tyrants. AuthorHouse. ISBN 1-4634-9007-0. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Herrera, Hayden (2003). Arshile Gorky: his life and work (1st ed.). Farrar, Straus and Giroux. ISBN 0-374-52972-8. Archived from the original on 4 April 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Knapp, Grace H. (1915). The mission at Van in Turkey in war time. Prospect Press. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Oren, Michael B. (2011). Power, Faith, and Fantasy: America in the Middle East: 1776 to the Present. Transaction Publishers. ISBN 0-393-34152-6. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Ussher, Clarence (1917). An American Physician in Turkey: A Narrative of Adventures in Peace and in War. Houghton Mifflin Company. Archived from the original on 4 April 2019. Retrieved 30 May 2019.
جستارهای وابسته
- نسلکشی ارمنیها
- قتلعام باکو
- نسلکشی یونانیان
- نسلکشی آشوریان
- نسلکشی کردها
- تاریخ ارمنستان
- مسئله ارمنی
- کشتار ارمنی-تاتار ۱۹۰۵–۱۹۰۷
- تجاوز جنسی طی نسلکشی ارمنیها
- ارمنستان متحد
- ارمنیهای جمهوری آذربایجان
- کشتار سومقاییت
- کشتار ماراقا
- کشتار شوشی
- قتلعام گنجه
- فهرست کشتارهای ارمنیها
- ارمنیستیزی در جمهوری آذربایجان
- مقاومت وان
- تجاوز جنسی طی نسلکشی ارمنیها
- کشتار ارمنی-تاتار ۱۹۰۵–۱۹۰۷
- هوسپ آرغوتیان
- الیزابت باروس اوسهر
- مری لوئیز گرفام
- هنری هریسون ریجز
- تریسی اتکینسون
- اردوگاه رأسالعین
- مصادره اموال ارمنیها در ترکیه
- بیانات جهانیان و شاهدان عینی نسلکشی ارمنیان
منابع
- KOÇ, Raşit (Spring 2010). "Faik Ali Ozansoy'un Şiirlerinin Tematik Olarak İncelenmesi" (PDF). The Institute of Turkish Studies. 5 (2). Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 25 October 2019.
- "Yarın bir ilk yaşanacak!". HaberTurk (به Turkish). 23 April 2013.
- "Ermeniler Türk valiyi andı". Sabah (به Turkish). 25 April 2013.
- name=serhanyedig
- Yedig, Serhan; Ersin Kalkan (22 April 2007). "Osmanlı'nın sıradışı bürokratı Faik Áli Ozansoy". Hurriyet.
- name=guneysu
- name=beyzak
- Kural, Beyza (24 April 2013). "Faik Ali Bey'in Bıraktığı İnsanlık Mirasına Sahip Çıkacağız". Bianet.
- AKGÜNGÖR, İlker (27 April 2010). "Yaklaşık bin Ermeni ailesini Talat Paşa'ya direnerek kurtardı..." Vatan. Archived from the original on 12 December 2013. Retrieved 31 May 2019.
- Bedrosyan, Raffi (29 July 2013). "The Real Turkish Heroes of 1915". Armenian Reporter.
- Guneysu, Ayse (25 April 2013). "Names of Lost Armenian Villages Read in Istanbul's Sultanahmet Square".
- Kévorkian, Raymond H. (2010). The Armenian genocide: a complete history (Reprinted. ed.). London: I. B. Tauris. pp. 564–5. ISBN 1-84885-561-3.
- Gunal, Bulent (23 April 2013). "Binlerce Ermeni'nin hayatını kurtarmıştı". HaberTurk (به Turkish).
Pasif de olsa bu olaya katılma, ailemizin şerefine dikkat et.
- Seropyan, Sarkis (23 April 2013). "Ali Faik Bey'in vicdan direnişi". Agos (به Turkish). Istanbul. Archived from the original on 2 May 2013.
- Alboyajiyan, Arshak (1961). Memorial Book of Kutahya Armenians (به Armenian). Beirut: Donikian Publishing House. pp. 218–228.
- Opçin, Tuncay. "Ermenilere Kol Kanat Gerdiler". Aktuel (به Turkish). Archived from the original on 16 February 2017. Retrieved 31 May 2019.
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Faik Ali Ozansoy Faik Ali Ozansoy». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱۷ مه ۲۰۱۹.
- Balakian, Peter (2009). The Burning Tigris. HarperCollins. ISBN 0-06-186017-4. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Barrows, John Otis (1916). In the Land of Ararat: A Sketch of the Life of Mrs. Elizabeth Freeman Barrows Ussher, Missionary to Turkey and a Martyr of the Great War. Fleming H. Revell. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Boyajian, Dickran H. (1972). Armenia: the case for a forgotten genocide. Westwood, N.J.: Educational Book Crafters. ISBN 0-912826-02-9. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Gherasim, Teodor (2006). Ancient Dictators and Modern Tyrants. AuthorHouse. ISBN 1-4634-9007-0. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Herrera, Hayden (2003). Arshile Gorky: his life and work (1st ed.). Farrar, Straus and Giroux. ISBN 0-374-52972-8. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Knapp, Grace H. (1915). The mission at Van in Turkey in war time. Prospect Press. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Oren, Michael B. (2011). Power, Faith, and Fantasy: America in the Middle East: 1776 to the Present. Transaction Publishers. ISBN 0-393-34152-6. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
- Ussher, Clarence (1917). An American Physician in Turkey: A Narrative of Adventures in Peace and in War. Houghton Mifflin Company. Archived from the original on 18 May 2019. Retrieved 30 May 2019.
پیوند به بیرون
![]() |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به فایک علی اوزنسوی در ویکیگفتاورد موجود است. |
![]() |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ فایک علی اوزنسوی موجود است. |
- مقالههایی مربوط به نسلکشی ارمنیان
- اخبار مربوط به نسلکشی ارمنیان
- قتلعام ارامنه و مطبوعات وقت خارجی
- قتلعام ارامنه و مطبوعات وقت ایران
- نابودسازی فرهنگی
- تخریب آثار فرهنگی ارمنیان
- نژاد کشی ارمنیان در نوشتههای پژوهشگران و نویسندگان ایرانی
- مقالههای محققین ایرانی در خصوص نسلکشی ارمنیان
- دادگاه ناتمام (فیلم)
- دو گزیده از کتاب اقدام شرمآور تانر آکچام
- در سال ۱۹۱۵ چه بر سر ارمنیان آمد؟ (تحلیلگر بیبیسی)
- تارنمای صدمین سالگرد نسلکشی ارمنیان متعلق به شورای خلیفهگری ارامنه تهران
- عکسهایی از قربانیان نسلکشی
- آرشیو روزنامههای خارجی در خصوص نسلکشی ارمنیان
- اسناد و گزارش رسمی نژاد کشی ارمنیان
- ارمنی تباران استانبول
- نقش ارمنیان در امپراتوری عثمانی
- دادگاه ناتمام
- فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۳ - سال هفدهم - بهار ۱۳۹۲
- فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۵۵ - سال پانزدهم - بهار ۱۳۹۰
- فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۵۱ - سال چهاردهم - بهار ۱۳۸۹
- «یک قرن پس از کشتار ارمنیان - YouTube». BBC Persian. بایگانیشده از اصلی در ۱۸ مه ۲۰۱۹.